"Дунё ўзбеклари" сайтини энди телефонда, планшетда ва комьютерда ихчам мобиль версияда кўришингиз мумкин:
  • Асосий
  • Ассалому алайкум!
  • Муаллиф ҳақида
  • МАҚОЛА ВА ФОТОСУРАТЛАР ЖЎНАТИШ

Мақсуд Бекжоннинг “Туркийзабонлар ким?” мақоласини ўқиб

Муносабат, Муҳаррир танлови, Муҳокама учун мавзу | 11/18/2014 07:14-     10136 марта ўқилди

кенжабийнинг яхши расми

Кенжабий

                             ТУРКЛИК ТУЙҒУСИ

(Мақсуд Бекжоннинг “Туркийзабонлар” ким? мақоласини ўқиб)

Бугунликда турк сўзини эшитса уйқуси қочадиган этник қатлам вужудга келган. Турк сўзидан жазавага тушадилар. Бир жойда ўтиролмай қолишади. Ёзганларидан эса, айирмачиликнинг ҳиди анқийди. Кўнглингизни беҳузур қилади. Беихтиёр боболар тарихи кўз ўнгингизда гавдалана боради.

Амир Темурнинг: “Бизким, мулки Турон, амири Туркистон, миллатларнинг энг қадими ва улуғи, туркнинг бош бўғини… ” деб бошланувчи фармонлари ёхуд Алишер Навоий ҳазратларининг:

“Турк назмида чу мен тортиб алам,

Айладим ул мамлакатни яккалам”, –

деган ажойиб сатрлари уларнинг турк эканлигини тасдиқловчи  ҳужжатидир. Ҳозирги тил билан айтадиган бўлсак, паспортидир.  Улар бу сўзларни ўз қўллари билан битишган. Турклик туйғуси уларнинг қалбига ёшлик чоғларидан сингдириб борилган. Турклик илоҳий эътиқод даражасига кўтарилган. Шу сабабдан бўлса керак, бу икки улуғ сиймо бизларнинг нодонлигимизни олдиндан сезгандай: “Биз турклармиз”  деб ўзларининг ҳам, халқининг ҳам  туркий қавмга мансублигини ҳужжатлаштириб кетишган. Йўқса, олимларимиз бундан-да қабиҳ ишларга қўл уришармиди? Бу ёғини ўйласангиз баданингиз жимирлаб кетади…

Тарихни бир-иккита олчоқнинг райига, хоҳиш – истагига қараб  ўзгартираверишлик ақллилик белгиси эмас. Бу ўнглаб бўлмас оқибатларга олиб келиши мумкин.

ТУРКЛИК ТУЙҒУСИ ҳар бир миллатдошимизнинг эътиқоди даражасига кўтарилмас экан, турк бирлигини кўролмовчи касларнинг найрангларига учиб яшайверамиз.

Минглаб чақиримга чўзилган “Буюк Хитой Девори” турклар босқинининг олдини олиш мақсадида йиллар мабойнида қурилгани сир эмас. Бу аждодларимизнинг қай даражада ҳарбий, иқтисодий, сиёсий куч-қудратга эга бўлганликларини кўрсатиб турибди.

Сақламоқ мақсадда номусин, орин,

Чиндек салтанат ҳам бериб не борин,

Тегмасин деб турклар отин туёғи,

Сен сабаб қургандир “Буюк Деворин”.

Аслида, Хитой ўз тарихий чегарасини шу девори билан белгилаб қўйган. Шу девордан шимолда муз океанигача, ғарбда қора денгизгача бўлган  барча ҳудудлар аждодларимиз – туркларнинг ерлари бўлган. Бу ҳудудларнинг қонуний меъросхўри биз – туркий қавмлармиз. Мақолада шу қонуний меъросни даъво қилолмасликларимиз учун ҳам бизни яқин 15-16 асрлар нари-берисида пайдо бўлган халқ, турклар эмас, “туркийзабонлар” деб чалғитишга уринаётганликларини дўстимиз Мақсудбек жуда тўғри таъкидлаб ўтган. Бу эронпараст, улуғ рус давлатчилиги шовинизми ва яқин кедажакда дунёни эгаллашга интилаётган хитой давлатининг манфаатларига хизмат қилишга йўналтирилган айёрона сиёсатдир. Бу сиёсат ички душманларимизга йўл очиб, ишларини хамирдан қил суғургандек осонлаштирмоқда.

Бизнинг тарихимиз “Буюк Хитой Девори” қурилган даврлардан ҳам нарироққа бориб тақалишини мактаб дарсликларига киритишимиз зарур. Биргина Амир Темур давлати эмас, боболаримиз йигирмадан ортиқ буюк империялар қурганликларини ва бу империялар қундоқда теккан касаллигимиз –  “айирмачилик” сабабли ҳам парчаланиб кетганлигини фарзандларимиз онгига ёшлигидан сингдириб бормоғимиз керак. Тарих тарих бўлиб яралгандан бери ҳали бирорта миллат инсоният давлатчилиги тарихига, маданиятига биз – турклар даражасида ҳисса қўшган эмас. Бу империяларнинг яратилиши, тараққий топиши, парчаланиб кетиши сабабларини холисона ўргансак, тўғри хулосалар чиқаролсак, келажак авлодларимиз бирлигига, уларнинг қалбида турклик туйғуси илоҳий эътиқод даражасига кўтарилишига замин ҳозирлаган бўламиз.

Биз қадим туркнинг асл авлоди,

Кўксида муқаддас ота юрт ёди.

Битта уринишдан жиловлаб отин,

Эгарнинг устида чиққан саводи.

 

Дўстим Исматжон!

“Дунё ўзбеклари” нашриёти қошида давлатга боғлиқ бўлмаган  турк дунёсининг беғараз билимдонларидан иборат илмий ҳайъат тузилса. Бу олимларимиз ўзбеклар азалдан турк қавмининг бир бўлаги эканлигини илмий далиллар асосида исботлаб берсалар. Бу ҳайъат аъзоларининг бошини қовуштиришдек масъулиятли ишни ўз зиммангизга олсангиз. Сиз буни уддалайсиз. Уларнинг ёзган мақолаларини нашрингиз орқали бериб борсангиз. Ўқувчилар ўз фикрларини билдиришса. Мақолалар тўпланиб, ихчамлаштирилиб, тартиб берилса 600-700 бетлик ажойиб бир китоб шаклини олар. Вақти соати келса, бу китобни чиқаришга бирор ҳомий ҳам топилиб қолар.  

Бу  КИТОБ турк халқларининг бирлигига раҳна солувчи кучларга зарба бўлибгина қолмасдан, балки, келажак авлодларимиз ким нима деса шунга ишонавермайдиган, қай томонга етакласа шу томонга кетавермайдиган авлодлар бўлиб улғайишларига замин ҳозирласин. Уларга  миллий ўзликларини англаш йўлида дастуруламал бўлиб хизмат қилсин.

Авлодларимизнинг эртаси, дунё халқлари даврасида тутган ўрни  уларнинг турклик туйғусига қай даражада эътиқод қўйганликларига боғлиқ ҳолда кечишини унутмайлик.

Йиллар ўз ҳуштагини чалиб ўтаверади. Бу ишларни ҳозирдан амалга оширишга киришмас эканмиз, турк дунёси фарзандлари бир-бирларидан узоқлашиб, бегоналашиб бораверади. Оқибатда, қондошлик ришталари узилиб, етти ёт миллатга айланишади. Бу эса, туркий қавмлар дунёси душманлари учун айни муддаодир.

Кенжабий,

2014 йилнинг 15 ноябри, Тошкент ш.

“Дунё ўзбеклари” дан:

Кенжабийнинг мақоласида кўтарилган таклиф ва мулоҳазаларни ҳисобга олиб, бугундан эътиборан Мақсуд Бекжон ва Кенжабийлар ўзлари бош бўлиб, шундай бир гуруҳ яратиш борасида иш бошлашлари мумкинлигини маълум қилмоқчимиз.

 “Дунё ўзбеклари” бу борада гуруҳ ҳайътига ёрдамчи ва камарабаста бўлиб, қўлидан келган барча ишни қилади деб ишонч билдиришга ижозат этгайсизлар.

15 ноябрь, 2014 йил.

Торонто шаҳри, Канада

Мақсуд БЕКЖОН: ТУРКИЙЗАБОНЛАР КИМ?

МАДАНИЯТ ВА САНЪАТ | 14.11.2014 08:06     15642 МАРТА ЎҚИЛДИ | ТАҲРИР ҚИЛИШ

Мақолани босиб чиқариш ва юклаб олиш
М.Бекжон
Maksud Bekjon

“ТУРКИЙЗАБОНЛАР” КИМ?

Сўзбоши

Бу мақола бундан 18 йил муқаддам, яъний, 1994 йилда ёзилган эди. Бу вақт ичида мақолада тилга олинган муаммо бартараф бўлгани йўқ, аксинча, янада чуқурлашди. Бугун Ўзбекистондаги аксилмиллий режим ҳатто Навоийни ҳам “турк халқларининг шоири” деб аталишини истамайдиган даражага келди. Бу билан бизнинг бутун тарихимизга даҳл қилиб, уни йўқ қилишга, халқимизни келгинди бир унсур, Ўрта Осиёнинг бир неча минг йиллик маданий ва давлатчилик тарихига алоқаси бўлмаган бир тўда сифатида, кимлардир билан “қоришиб-чатишиб” кетган, насл ва насаби номалум бир оломон сифатида тақдим этишга ҳаракат қилмоқдалар. “Биз турк эмас, фақат туркийзабонмиз”, деган иғво мана шу мақсадга қаратилгандир. Бугун “Самарқанд ва Бухорони ўзбеклар қурган, бу шаҳарлар ўзбек шаҳарлари” десангиз, кулгига қоласиз. Тожикларнинг:”сизлар бу ерга бор-йўғи 16 асрда кириб келдинглар, сизлар бир беватан кўчманчисизлар”, дейиши ҳамма томонида кўникиб, ўрганиб қолинган гапларга айланди. Юқорида номи зикр қилинган шаҳарларда ўзбеклар ўзбекча гапиришдан уяладиган даражагача келди. Бундай сиёсат юргизаётган ва бу сиёсатни қўллаб-қувватлаётганларнинг турк наслидан эканлигига ишониш қийиндир.

МУАЛЛИФ

2012 йил.

1994 йилнинг январ ойида “Ўзбекистон овози” газетасида (4.01.94 ва 20.01.94 кунги сонларида) ўзбекларнинг турк эмас, “туркийзабон”лиги исботлашга урунилган иккита мақола кетма-кет чоп этилди. “Турк”ми ёки ўзбек?” деб номланган биринчи мақола муаллифи филология фанлари доктори, профессор Насимхон Рахмонов бўлса, иккинчи мақола муаллифлари академиклар Аҳмадали Асқаров ва Бўрибой Ахмедовлар бўлиб, мақола “Ўзбек халқининг келиб чиқиш тарихи” деб номланган. Турк халқларининг бир-бири билан яқинлашиш, бирлашиш ва ўзлигини англаш жараёни кетаётган бир пайтда бундай мақолаларнинг “Ўзбекистон овози” (собиқ “Совет Ўзбекистони”) газетида кетма-кет чоп этилиши кишини сергаклантиради. Гўё “социалистик нуқтаи назардан туриб, илмий асослашлар”, “пантуркизмга қарши ўт очишлар” даври яна қайтаётгандай…

Н. Раҳмонов ўзининг “Турк”ми ўки “ўзбек?” номли мақоласини шундай бошлайди: “Ҳозирги Туркия давлатининг асосий аҳолиси турклар, нафақат ўзбеклар, балки, туркийзабон аҳолининг ҳам қардоши эканлиги икки карра икки – тўртдай гап. Улар Ўзбекистонни ота-юрт дейдилар. Чунки, улар минг йиллар нарида шу ердан кетганлар.” Жумлани илмий жиҳатдан тўғри бўлган ана шундай фикр билан якунлаган муаллиф бир абзацдан сўнг бирданига ўз фикридан қайтади ва шундай ёза бошлайди: “Марказий Осиё аҳолиси қадимдан туркийзабон эди. Турклар эса, хунларнинг авлоди эдилар.”

Муаллиф ўз мақоласининг давомини “турк” сўзининг нақадар нисбий эканлигини исботлашга қаратиб, шундай ёзади: “…турк ҳеч қачон бир қабиланинг номини ифодаламаган”. Шундай дер экан, муаллиф “ўзбек”деган сўз ҳеч қачон бугун ўзларини ўзбек деб атаётган халқларнинг бир қабиласини ифодаламаслигини, “турк”ларда қанча кўп қабила бор бўлган бўлса, “ўзбек”ларда ҳам шунча кўп қабила борлигини (ўзбекнинг бутун турк халқлари ва қабилалари номларини ўз ичига олган 92 уруғини эсланг), ҳатто бу қабилаларнинг маданий-маиший турмуши ҳам бир-биридан фарқли эканини эсламайди. Биз Бухоро, Самарқанд, Хивадаги тарихий ёдгорликларнинг ўзига хос жиҳатлари ҳақида, бу ҳудудларда яшайдиган уруғларнинг мусиқий санъатларидаги, урф-одатлардаги, “миллий” (бу сўз шартли равишда – том маънода эмас, нисбий маънода ишлатиляпти) либослардаги, тилдаги ўзига хосликлар ҳақида гапиришни яхши кўрамиз. Хўш, бу қабилаларнинг қайси бири ҳақиқий “ўзбек”? Яъний, уларнинг энг “ўзбекроғи” қайси?

Мақоланинг давомига назар ташлайлик: “Назаримда “турк” номи ўзбек тили луғати таркибига шу даражада сингиб бораяпти-ки, бунда “ўзбек” номи маънисиз, руҳсиздай. Агар шундай жараён давом этаверса, Ватан деган муқаддас тушунчага, миллий туйғуларга путур етиши мумкин”. Аввало, шуни айтиш лозим-ки, “турк” номи ўзбек тили луғатига “шу даражада” сингиб бораётгани йўқ, мабодо, шундай бўлаётган бўлса, буни фақат олқишлаш лозим, чунки, бу – тарихий ҳақиқатнинг ғалабаси бўлади. Колаверса, бу иқрор ўзбеклар ичидаги маҳаллийчилик иллатини йўқ қилади. Энди нима учун турк номи қошида ўзбекнинг “маънисиз, руҳсиздай” кўриниши масаласига келсак, буни ҳатто муаллифнинг ўзи ҳам тушунтириб беролмаса керак. Ўз номи қошида, ўзлиги олдида миллат ҳеч “маънисиз, руҳсиздай” кўринадими? Ватан деган муқаддас тушунчага келсак, биз ўз ватанимизни Сталин белгилаб берган ҳудудлардан анча кенгроқ деб биламиз ва бу нарса бизнинг “миллий туйғуларга путур” етказмайди, аксинча, уни яна ҳам ўстиради, кенгайтиради. Қолаверса, кўчманчи Шайбонийхон уруғлари билан боғлиқ бўлган ва ҳозирги Ўзбекистон ҳудудларига илк бор Шайбонийхон истилоси билан кириб келган “ўзбек” деган ном тарихда ҳам, бугунги кунда ҳам бирон бир шонли, улуғ ишлар билан боғлиқ ҳолда айтилмайди. Биз ўзимизнинг боболаримиз деб ғурурланадиган соҳибқирон Амир Темур ҳам, унинг ворислари, Бобур ҳам, ўзбекларга қарши курашиб, ўзларини “турк” деб атаган. Cоветлар даврид эса, ўзбекларни дунёдаги энг қонхўр халқ сифатида кўрсатишга урунишди – нега энди профессорларимизнинг миллий ғурурига бундай ҳақоратлар путур етказмайди-ю, ўзбекнинг турк эканлиги ҳақидаги фикр путур етказади? Бизнинг ғуруримиз турклигимизда эмасми? Умуман, “ўзбек”калимасини 1924 йилда коммунистларнинг доҳийси Владимир Ленин расмийлаштирди. Туркистон номи йўқ қилиниб, унинг ўрнига бир қанча янги, ясама жумҳуриятлар, шу жумладан, “Ўзбекия” ҳам ташкил этилди. Бир муддатдан сўнг эса, “миллийлик принципи”га амал қилинган бўлиб, “Ўзбекия” номи “Ўзбекистон”га алмаштирилди. Агар биз ўзимизни бизга бошқа халқлар (масалан, руслар ёки овруполиклар) берган номлар билан аташни тўғри деб топсак, у ҳолда, биз ўзбек деб ҳисоблаётган Темур, Улуғбек, Бобур каби улуғларимизнинг ҳам рус ва Оврупо олимлари томонидан “мўғуллар”деб аталишига кўникишимиз лозим: Ҳиндистонда узоқ давр мобайнида ҳукмронлик қилган бобурийлар ҳам “буюк мўғуллар” бўлиб чиқади. Худди шундай муваффақият билан “дойч”ларни русча қилиб, “немис”, “хунгар” ёки “мажор”ларни – “венгер”, “ўзбек”ларни – Чор империяси пайтида кенг қўлланилган “сарт” номлари билан атайвериш мумкин. Умуман, агар ўзбеклар Ўзбекистондаги аксилмиллий режим пропагандасига учадиган бўлса, ўзининг бутун тарихидан маҳрум бўлади. Чунки, 16 асргача булган тарихимизда “ўзбек” номи билан боғланган бирон бир давлатчилик мероси йўқ. Бизни турклигимиздан маҳрум қилмоқчи бўлаётганлар айнан мана шуни яхши билганлари ҳолда, режали равишда пропаганда олиб бормоқдалар. Уларнинг Самарқанд ва Бухоро ўзбекларники эмас, деган иддаоларини бутун ўзбеклар яхши билади-ку! Бизнинг турк эмас, фақат ўзбек бўлишимизни исташларидан кўзлаган мақсадлари ҳам мана шунда – бизни ўз тарихимиз ва маданиятимиздан маҳрум қилишга урунишдадир…
Бу ўринда 18 – асрда яшаб ўтган буюк франсуз мутафаккири Монтескёнинг турклар ҳақидаги фикрларини келтириш жоиз бўлади, деб ўйлаймиз. Монтескё турклар ҳақида гапирар экан, уларни ҳамма жойда “татарлар” деб атайди. У хунлар, турк хоқонликлари, салжуқийлар, хоразмшохлар, усмонли турклари, темурийлар, бобурийлар ва чингизийлар империялари ўртасида ҳеч қандай фарқ кўрмайди, уларга бир халқ – татарлар деб қарайди. Франсуз мутафаккирининг бу фикри, унинг, юқорида номи зикр этилган ўзбек академиклари ва профессорларидан кўра, ўзбеклар тарихини яхшироқ билишидан далолат беради. Матнни тўлалигича келтирамиз, зеро, у жуда ибратлидир:

“Шон-шуҳрат ва буюк истилолар бобида дунё халқларининг биронтаси ҳам татарларга тенг келолмаган. Бу халқ – жаҳоннинг ҳақиқий ҳукмдоридир: бошқа барча халқлар гўё унга хизмат қилиш учун яратилгандай. Бу халқ империялар яратгувчи ва империяларни маҳв этгувчидир: у барча замонларда жаҳонга ўзининг қудратини намоён қилиб келган, у доимо халқлар бошига ёғилган офат бўлган. Татарлар икки марта Хитойни истило қилдилар ва ҳозиргача уни ўз ҳукми остида сақламоқдалар. Улар Буюк Мўғул империяси деб аталган чексиз-чегарасиз ҳудудларда ҳукмронлик қилишмоқда. Улар Эроннинг ҳукмдорларидир, улар Кир ва Гистаспнинг тахтларида ўтиришмоқда. Улар Московияни босиб олишди. Улар турк номи остида, Европа, Осиё ва Африкадаги бепоён ҳудудларни ишғол қилишди, улар дунёнинг учта қитъасида ҳукмрондирлар. Агар узоқроқ даврлар ҳақида гапирадиган бўлсак, Рим империясини маҳв этган халқлардан бирининг ҳам айнан татарлар эканига гувоҳ бўламиз. Чингизхоннинг истилолари олдида Александрнинг ғалабалари ҳеч нима эмас. Афсуски, бу музаффар халқнинг ажойиб қаҳрамонликларини улуғлайдиган солномачилари кам бўлган. Қанчадан-қанча ўлмас қаҳрамонликлар вақт шамоллари остида унут бўлди! Татарлар асос солган қанчадан-қанча давлатлар тарихини биз ҳали билмаймиз! Бу жанговор халқ фақат ўзининг бугунги шон-шуҳрати билан банд бўлиб, ўзининг келажакда ҳам енгилмаслигига чуқур ишонгани ҳолда, тарихдаги буюк ғалабаларини мангулаштириш ҳақида заррача ҳам қайғурмади”. (Нашр: Монтескё. “Форс мактублари”. 198- бет. Москва, 1956.)

Энди академиклар А. Асқаров ва Б. Аҳмедовларнинг “Ўзбек халқининг келиб чиқиш тарихи” номли мақоласини кўриб чиқайлик. Муаллифлар мақолани шундай бошлайдилар: “Маълумки, миллат капиталистик жамият маҳсули”… Албатта, қизил алмисоқдан (яъни, коммунистлардан) мерос қолган бундай кулгули гапга диққатни қаратиб ўтирмай, тезроқ масаланинг моҳиятига ўтишни истаймиз, аммо бундай “цитата”лар олимларимизнинг тафаккур томирларини суғориб турган булоқлар эканини эслатиб ўтмасак, масалага ойдинлик киритиш нуқтаи назаридан янглишлик бўлган бўларди. Коммунистик назария бўйича, капиталистик жамият тарафидан яратилган миллатлар, шу жамиятнинг антиподи бўлган коммунистик жамият тарафидан йўқ қилинади ва охир-оқибат дунёда бир халқ ва бир тил қолади. (Бу қайси халқ ва қайси тил бўлишини эса, ҳар ким ўз хаёл кучи даражасида белгилаши мумкин.) Аммо афтидан, олимларимиз, миллатнинг пайдо бўлиш сабаби ҳақдаги ўзларига қадрдон бўлган назарияни шунча-ки, ўзлари айтмоқчи бўлган фикрга унчалик тўғри келмаса ҳам, “ўрганган кўнгил” қабилида айтворишган, шекилли. Чунки, улар баҳс қилаётган 10, 11 ёки 14 асрларда ҳали ер юзида капитализм йўқ эди. Умуман, Туркистон ерларида ҳеч қачон капитализм бўлмаган. Балки, энди пайдо бўлиб қолар… Зора, ўшанда биз ҳам миллат бўлиб шаклланиш бахтига муяссар бўлсак…

Мақола таҳлилида давом этайлик: академикларимиз ўз мақолаларини шундай давом эттирадилар: “Ўзбеклар халқ сифатида 10 асрга келиб шаклланди: ҳудудий, иқтисодий, маданий, тил ва тип бирлигига эга бўлди… Ўзбеклар, баъзи бировларнинг ноилмий фикр юритишига қарши ўлароқ, турк эмас, балки, туркийзабондир. Тўғри, тилимиз туркий, лекин турк тили билан ўзбек тили ўртасида фарқ катта. ҳозирги ўзбек адабий тилини соф турк тили, деб бўлмайди. Ўзбекнинг тили, тарихи ва маданияти ҳам соф туркники эмас. Унинг жисмоний – биологик қиёфаси, неча минг асрлик тарихи ва маданиятининг шаклланишида четдан келган (қайси четдан – ўнгданми ё чапдан? ғарбданми ё шарқдан? М.Б.) этник қатлам билан ерли туб аҳоли қони, тили, руҳияти, тарихи ва маданияти чатишиб, қоришиб кетган”. Бу матндаги халқнинг шаклланганини исботлаш учун келтирилаётган далилларга эътибор беринг: ҳудудий, иқтисодий, маданий, тил ва тип бирлиги… Бу “принцип”ларни бир кўздан кечириб чиқайлик:

1. Ҳудудий бирлик. Бундай бирлик Ўзбекистон ҳудудида ҳеч қачон барқарор бўлмаган: ҳудуд доимо гоҳ кичрайиб, гоҳ каттайиб, гоҳ майда бўлакларга бўлиниб турган.

2. Иқтисодий бирлик. Бу бирлик ҳам ҳудудий бирликка бевосита боғлиқдир, яъний, иқтисодий яхлитлик сиёсий ўзгариш ва янги давлат субъектларининг ёки хонликларнинг пайдо бўлиши билан ўзгариб турган.

3. Маданий бирлик. Бундай бирлик ҳам то бугунга қадар амалга ошмаган вазифалардан бири бўлиб қолмоқда. Бу хусусда биз юқорида гапириб ўтдик (миллий либослардаги – бу ерда “миллий” сўзи шартли равишда айтиляпти – урф-одатлардаги ўзига хосликлар).

4. Тип (антропологик) хусусиятлар. Ўзбекистонда бундай хусусиятлар ҳам ҳар хил. Бугунги ўзбеклар бир қарашдаёқ бир-бирининг қайси “тип”га мансублигини ажрата оладилар. Айниқса, барча турк қавмларини ўзига қоришитириб юборган ўзбекларда “тип бирлиги” бўлиши мумкин эмас. Шу маънода, агар ўзбеклар, олимларимиз айтганидек, кимлардир билан “қоришиб-чатишган” бўлса, бу “қоришиб-чатишганлари”нинг барчаси турк уруғларидир.

5. Тил бирлиги. Ҳали бугунгача “ўзбек тили” деб аталаётган Хоразм “ўзбекча”си билан Фарғона ёки Тошкент ўзбекчаси ўртасида катта тафовут бор. Ҳатто агар Хоразм ўзбеги ўз лаҳжасини расмий қабул қилинган ўзбек адабий тилига мосламай гапирса, тошкентлик ёки водийлик ўзбек ҳеч нарсани тушунмаслиги мумкин. Чунки, хоразмлик ўғуз-қарлуқ лаҳжасида гапириб, ҳозирги ўзбек адабий тилида бўлмаган, аммо Навоий давридаги турк(ўзбек) адабиётида кенг қўлланилган “ошоқ” (паст), “оё”(кафт), “ал”(қўл) каби нотаниш сўзларни ишлатади. Навоий ижодида эса, юқоридаги каби сўзлар кенг кўламда ишлатилган. Чунки, Навоий “ўзбек” тилида эмас, турк тилида ёзган. Балки, шунинг учун ҳам ҳозир гоҳ у ер, гоҳ бу ерда Навоий асарларини ҳозирги замон ўзбек адабий тилига “таржима” қилиш ҳақидаги кинояли гаплар туғилаётгандир? (Иброҳим Ҳаққуловнинг ”Занжирбанд шер қошида” номли китобига Эркин Воҳидов томонидан ёзилган сўзбошига қаранг). Бугунги ўзбек адабий тилининг нақадар сунъий тил эканлигини олим бўлмаган одамлар ҳам яхши билади. Ҳар хил вилоятдан келган иккита ўзбекнинг бир-бирларини тушунмай, анграйиб туришларининг сабаби ҳам тил ислоҳотидаги мана шу зўравонликда, сохта илмийликдадир. Бугун Ўзбекистон ҳудуларида яшаётган ва паспортларига “ўзбек” деб ёзилган уруғлар турк тилининг барча лаҳжаларида гапирадиган қавмлардир. Бугунги ўзбеклар қипчоқ лаҳжасида ҳам, ўғуз лаҳжасида ҳам, қарлуқ лаҳжасида ҳам гапирадилар. Бу ҳол, бобомиз Амир Темурнинг: “Биз туркларнинг бош бўғинимиз” деган гапини тасдиқламайдими? Академикларимизнинг “ҳозирги замон ўзбек адабий тилини соф турк тили деб бўлмайди”, деган гаплари тўғри. Чунки, бу адабий тил, юқорида айтганимиздек, сунъий равишда яратилган тилдир, яъний, лаҳжаларимиздаги унга кириши мумкин, асрлар бўйи Туркистон адабиётида ишлатилиб келинган туркий сўзлар киритилмай, уларнинг ўрни форс ва араб сўзлари билан тўлдирилган. Яъний, советлар ўзбек алифбоси устида ўтказган “эксперимент”ларини (тинимсиз, ўзгартириш ва “тозалаш”дан иборат ) тил сиёсатига ҳам тадбиқ қилдилар. Ўзбек имло луғати (Тошкент, “ФАН” нашриёти, 1976 й.) ўта даражада қашшоқ ва ғариб. Унинг ярмидан кўпроғини бегона тиллардан кириб келган сўз ва терминлар ташкил этади. Ўзбек изоҳли луғати (Москва, “Рус тили” нашриёти, 1981 й.) эса, ундан ҳам баттар. Гўё олимларимиз ўзбек (турк) тилидан кўра, бегона тилларни яхшироқ биладигандай, яна ҳам аниқроғи, яхшироқ кўрадигандай. Ўзбек тилининг имло, изоҳли, синоним (агар шундай луғат тузилса) луғатлари Ўзбекистондаги барча лаҳжаларни ўзига жамламоғи керак. Қолаверса, бошқа турк халқлари луғатларидаги биз унутиб юборган туркча сўзларни ҳам луғатимизга қайтадан киритиш масалаларини кўриб чиқсак, фойдадан ҳоли бўлмасди. Айниқса, чуваш, ёқут, гагауз каби умумтурк маданияти таъсири доирасидан чиқиб қолган турк халқларининг луғатлари диққат билан ўрганиб чиқилса, ёмон бўлмасди. Биз “тил сунъий равишда яратилмаслиги керак”, дея оғиз кўпиртирамиз-у, ўзимиз турк тилимиздаги лаҳжаларнинг ўзбек адабий тилига кириб келишига сунъий тўсиқлар қўямиз.

Ўзбек адабий тилининг “соф турк тили эмас”лиги ҳақидаги иддаолар борасида ўз мулоҳазаларимизни айтдик. Аммо “ўзбекнинг тарихи ва маданияти ҳам соф туркники эмас”, деганда нимани кўзда тутган ҳурматли академикларимиз? Умуман, “соф маданият”, “соф тарих” дегани нима ўзи? Биронта халқ ўз маданияти ва тарихини бошқа халқлар билан алоқада бўлмай, ярата оладими? Француз маданияти, италиён маданияти, испан маданияти бор, аммо “соф француз маданияти”, “соф италиён маданияти”, “соф испан маданияти” деган маданият йўқ. Маданиятлар доимо бир-бирига таъсир ўтказади ва бу табиий ҳолдир.

Академикларимиз яна шундай ёзадилар: “ҳозир Ўрта Осиёда турк эмас, балки, туркий тиллар асосида ташкил топган ўзбек, қирғиз, қозоқ, туркман ва қорақалпоқ деган халқлар бор”. Тўғри, аммо бир муддат академикларимиз айтганлари сингари “ягона ҳудудий бирлик”ни ташкил этган Ўзбекистон ҳудудида ҳам Бухоро ва Хоразм республикалари ташкил этилган эди. Яъний, академикларимиз олға сураётган “халқнинг шаклланишидаги асосий фактор – ҳудудий бирлик” принципи бўйича мушоҳада юритадиган бўлсак, ўшанда худди туркман ва ўзбек халқлари сингари бухорий ва хоразмий халқлари вужудга келишига сал қолганди. Агар бу иш “муваффақиятли” амалга оширилганида, балки, фарғоний ёки қўқоний халқлари ҳам вужудга келармиди, ким билади дейсиз… Бизнинг олимларимиз зўр бериб исботламоқчи бўлаётган – ўзбекнинг турк эмас, бор-йўғи “туркийзабон” эканлиги, аслида, ўзбекнинг “қоришиб-чатишиб”(ким билан?) кетган бутунлай бошқа бир миллат (қандай миллат?) эканлиги ҳақидаги тўқима, қадимги Хитой донолари айтиб кетган бир афоризмни эсга солади: “Қоронғи уйда қора мушукни излаб топиш қийин, айниқса, бу уйда ҳеч қанақа мушук йўқ бўлса”… Биз ҳам бу ташбеҳга ҳамоҳанг килиб, шундай дейишимиз мумкин: “Қоронғи тарих ҳам қоронғи уй кабидир, бу қоронғиликда ҳам қора халқни (келиб чиқиши қоронғи бўлган халқни) излаб топиш қийин…”

Мақсуд Бекжон

1994, феврал.

Тошкент

  1. Максуд Бекжон
    16.11.2014 at 12:36  (Edit)

    Дустимиз Кенжабекнинг ташаббусини тула куллаб-кувватлайман, шундай бир хайъат аллакачон тузилиши керак эди. Минтакадаги жамоатчилик фикрининг бундай йуналиши халкларимиз учун факат тарихий-маданий эмас, балки, истикболда сиёсий, геополитик, стратегик нуктаи назардан хам жуда ахамиятлидир.

    REPLY
  2. Ozod
    16.11.2014 at 07:01  (Edit)

    Turkiylar (turk emas) dunyosi haqida Kenjabiyning taklifini eshtib juda hursand bo’ldim. Men ham ushbu hayrli ishga o’z hissamni qo’shishga tayyorman.

    Ismat aka iltimos Turkiy ajdodlarimiz tarixi haqidagi maqolalarni bitta ruknga jamlab borsangiz juda katta xizmat qilgan bo’lar ediz.

    Turkiy ajdodlarimizning ruhi shod bo’ladigan kunlar yaqin! Yaratgan Tangrimga sharaflar bo’lsin.

    Sizlarga hurmat bilan,
    Ozod Nazarov

Ўхшаш мақолалар:

  1. О хлопке, языковом вопросе в Узбекистане и преемнике И.Каримова
  2. Исмат Хушев асарларини укиб…
  3. Карим Баҳриев. Ой бориб, омон қайтмаган болам (1990)
  4. “БИР ДОНА” – “ЯК ДОНА” – “ЯГОНА” ХОСИЯТ РУСТАМОВА – ПЛАГИАТОР?
  5. Элбек РАҲМАТ: МАМАЁҚУБГА БЎРИТОШ АКАСИНИНГ ЖАВОБИ
  6. Танганинг иккинчи томони: қўриқчилар фаолияти қачон тартибга солинади?
  7. Исмат Хушев билан юзма юз Академик Иброҳимжон Искандаров хонадонида
  8. Бош муҳаррир И.Хушевга: Сурхондарё прокурорлари ҳақида иккинчи шикоят хати
  9. Бош муҳаррир И.Хушевга: Сиз ҳам бизга осон тутманг…
  10. “Метродаги фожиа Ҳукуматга сабоқ бўлишига ишонмайман”
  11. БИЗ МУҲАММАД СОЛИҲ ТАРАФДОРИ ЭДИК…
  12. Карим Баҳриев ижоди: «Дунё – фоний, прописка – боқийдир…»
МАҚОЛАНИ ДЎСТЛАР БИЛАН БАҲАМЛАШИНГ

5 шарҳ

  1. Abdulla Abduqodir says:
    11/19/2014 at 02:57-

    YIGIRMA YIL AVVAL YOZILMAGAN IZOH

    Bu maqola bilan 1994- yili, IIV erto´lasidan endigina chiqqan vaqtimda tanishgan edim. U vaqlarda ko´ngildan kechgan gaplarni izoh sifatida yozish rusum bo´lmagandi, menimcha. O´sha vaqtda ko´nglimdan ( izoh sifatida yozilmay qolgan) bunday fikrlar kechgandi: ” Mana shu odamga ( ya´ni Maqsud Bekjonga) akademiklik unvonini berish kerak. Yo´q… yo´q!!! Adashdim! Bu uni kamsitish bo´ladi. Uni anovi Ahmadali bilan Bo´rivoylarga tenglashtirish bo´ladi. U –Maqsud Bekjon bo´lib, anovi akademiklardan ancha yuqoridagi Maqsud Bekjon bo´lib qolgani ma´qul.

    Reply
    • Ozod says:
      11/19/2014 at 04:26-

      Man sizning arabcha ismdan voz kechib haqiqiy turkcha ismli bo’lishingizni hohlayman.

      Reply
  2. Otabek Toshev says:
    11/18/2014 at 23:49-

    Бу академик А. Асқаров ва Б. Аҳмедовлар туркчиликни илдизларини мавхум тушинадиган, маҳаллий даражада қолиб кетган “совет академиклари” дир. Агарда биз коммунестик мафкура асосида яратилган, ёлғон тарих ва хозир ҳам давом этаётган унинг асоратларидан воз кечмасак ҳеч қачон чинакам миллий тарихимизни тиклай олмаймиз.

    “Шон-шуҳрат ва буюк истилолар бобида дунё халқларининг биронтаси ҳам татарларга тенг келолмаган. Бу халқ – жаҳоннинг ҳақиқий ҳукмдоридир: бошқа барча халқлар гўё унга хизмат қилиш учун яратилгандай. Бу халқ империялар яратгувчи ва империяларни маҳв этгувчидир: у барча замонларда жаҳонга ўзининг қудратини намоён қилиб келган, у доимо халқлар бошига ёғилган офат бўлган. Татарлар икки марта Хитойни истило қилдилар ва ҳозиргача уни ўз ҳукми остида сақламоқдалар. Улар Буюк Мўғул империяси деб аталган чексиз-чегарасиз ҳудудларда ҳукмронлик қилишмоқда. Улар Эроннинг ҳукмдорларидир, улар Кир ва Гистаспнинг тахтларида ўтиришмоқда. Улар Московияни босиб олишди. Улар турк номи остида, Европа, Осиё ва Африкадаги бепоён ҳудудларни ишғол қилишди, улар дунёнинг учта қитъасида ҳукмрондирлар. Агар узоқроқ даврлар ҳақида гапирадиган бўлсак, Рим империясини маҳв этган халқлардан бирининг ҳам айнан татарлар эканига гувоҳ бўламиз. Чингизхоннинг истилолари олдида Александрнинг ғалабалари ҳеч нима эмас. Афсуски, бу музаффар халқнинг ажойиб қаҳрамонликларини улуғлайдиган солномачилари кам бўлган. Қанчадан-қанча ўлмас қаҳрамонликлар вақт шамоллари остида унут бўлди! Татарлар асос солган қанчадан-қанча давлатлар тарихини биз ҳали билмаймиз! Бу жанговор халқ фақат ўзининг бугунги шон-шуҳрати билан банд бўлиб, ўзининг келажакда ҳам енгилмаслигига чуқур ишонгани ҳолда, тарихдаги буюк ғалабаларини мангулаштириш ҳақида заррача ҳам қайғурмади”. (Нашр: Монтескё. “Форс мактублари”. 198- бет. Москва, 1956.)

    Reply
    • Ozod says:
      11/19/2014 at 01:52-

      Turkiylar tarixini o’rganishimizda birinchi o’rinda Islom dini qarshilik qilgan va qilib kelmoqda.Islom dini turkiylarning arablarga bir umrga qul bo’lishini ta’minlab ham kelishgan. Sovet tarixchilari ham o’z xissalarini qo’shsihgan lekin ular bizning Islom dini ta’siridan qutilishimizga yordam berishgan va ma’lumotli qilishgan.

      Reply
  3. Ozod says:
    11/18/2014 at 10:59-

    Kenjabiy,
    Turkiylar deganda siz faqat Amir Temur va Navoiy bilan chegaralanib qolayapsiz. Turkiylar deganda Islom dini kelmasidan avvalgi Turkiy ajdodlarimiz tushunilishi kerak. Mana shu Turkiy ajdodlarimizning vatani Xitoy devoridan tortib muz okeanigacha hamda Tinch okeanidan tortib Evropagacha (Atlantika okeanigacha) bo’lgan.
    Avstiyada tugilgan ismi familyasi nemischa bo’lgan kishi bilan tanishib qoldim. Ko’rganlar bizni aka-ukamisizlar deydi. Uning aytishicha uning qonida 1500 yillik Turkiylar qoni bor ekan. Buni uni oilaviy tarixi aytar ekan. U yashagan Lints shahrida hamma odamlar Turkiylarga o’xshar ekan. Lekin hammaning ismi nemischa ekan. Bu nimaning dalolati bu bizning Turkiy ajdodlarimizning buyukligi alomati. Amir Temir qilgan ish bizning Turkiy ajdodlarimiz qilgan ish oldida bir tiyin. Amir Temur Islom diniga va arablarga xizmat qilgan. Shuning uchun barcha obidalar arabcha ko’rinishga ega va ularga arabcha yozilgan.

    Reply

Жавоб ёзиш

Фақат 500 белгигача рухсат этилади. Мақола ёки хабарларни МАҚОЛА ВА ФОТОСУРАТЛАР ЖЎНАТИШ ёки Биз билан алоқа шакли орқали жўнатинг.

Click here to cancel reply.

 characters available

    ЕР ЮЗИ БЎЙЛАБ ТАШРИФЛАР

    Количество уникальных посетителей
    Flag Counter

    Энг кўп ўқилганлар

    • Исмат Хушев – Самарқанд: Бир тарихий учрашувдан туғилган таассуротларим…  - 94912 марта ўқилган
    • Тошкент вилоятининг собиқ ҳокими ҳибсга олинди  - 33599 марта ўқилган
    • Фарғонада 8 март куни хотин-қизларга транспорт текин бўлди  - 33504 марта ўқилган
    • Шукрилла Мирсаидов вафот этганига ропа роса бир йил бўлди…  - 33472 марта ўқилган
    • Улуғ файласуф шоир Абдулла Ориповнинг Ҳамза ҳақидаги икки хил фикри…  - 33043 марта ўқилган
    • Ўзбекистон Республикасининг янги Бош прокурори И.Б Абдуллаевга  - 31862 марта ўқилган
    • На Ближнем Востоке затевается что-то очень-очень крупное  - 31787 марта ўқилган
    • Канададаги ўзбек адвокати Бахтиёр Шоҳназаров – “Дунё ўзбеклари” меҳмони!  - 31583 марта ўқилган
    • Журналисты нашли подтвер ждение причастности их к спецслужбам – Новое Время  - 31571 марта ўқилган
    • Ҳофиз Комилжон Отаниёзов таваллудининг 100 йиллик байрами кенг нишонланди  - 31520 марта ўқилган
    • Улуғ ўзбек шоири Абдулла Ориповнинг Хьюстон (АҚШ) да ёзган янги шеърлари (38)  - 31512 марта ўқилган
    • Мухолиф сиёсатчи Доктор Намоз Нормўминнинг СовМинга йўлланган дастури  - 31512 марта ўқилган
    • “Ўзбекистон овози” нашри: Россияда қонуний ишлаш имкониятлари кенгаймоқда  - 31512 марта ўқилган
    • Кокаин для товарища Сталина или Сталина подсадили на кокаин перед смертью  - 31507 марта ўқилган
    • Севги бамисоли лолақизғалдоқ, Тегинмай бўлмайди, Тегсанг тўкилар…  - 31506 марта ўқилган
    • Карим Баҳриев: Бугун 2017 йил 31 июлда Зангиота бобони зиёрат қилдик…  - 31503 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Отишма бўлган Оттавага сафар (8-якуний қисм)  - 31502 марта ўқилган
    • Заявление по поводу клеветы НДУ против Бухарбаевой  - 31495 марта ўқилган
    • Сиз севган санъаткорлар: Шаҳзода ва Алишер Файз – Қилпиллама  - 31495 марта ўқилган
    • Сиз севган адиблар – Ўткир Ҳошимов: Янга (ҳикоя)  - 31494 марта ўқилган
    • Ислам Каримов-младший: мою мать оклеветали, доказательств нет  - 31492 марта ўқилган
    • Дада Зафар: Ўзбекистон Халқ шоири Муҳаммад Юсуф ҳотирасига бағишланади  - 31486 марта ўқилган
    • Сергей Ежков информирует:  Дата поминок выбрана не случайно – Дочь без дефиса   - 31486 марта ўқилган
    • Буюк ўзбек шоири Абдулла Орипов вафот этганига ропа роса қирк кун бўлди…  - 31484 марта ўқилган
    • Малика Салимова: Сиз мени севмайсиз. Биламан. Шунчаки қолгансиз ёқтириб….  - 31479 марта ўқилган
    • Поездки в Афганистан, Ташкент и Самарканд! (Ч-1)  - 31479 марта ўқилган
    • ЙИҒЛАТИБ КЕТГАН ҲОФИЗ – (Охунжон Мадалиев ёди)  - 31478 марта ўқилган
    • Отабек Тошев: Янги Президент ва янги имкониятлар…  - 31478 марта ўқилган
    • Эврил Турон: Қора дўлана (роман) (Тўққизинчи қисм)  - 31477 марта ўқилган
    • Улуғ ўзбек шоири Абдулла Ориповнинг Хьюстон (АҚШ) да ёзган янги шеърлари (22)  - 31477 марта ўқилган
    • Сиз севган санъаткорлар – Жўрабек Жўраев “Озод Шоу”да  - 31475 марта ўқилган
    • Разговор Путина и Трампа COMEDY CLUB  - 31472 марта ўқилган
    • Муҳаммад Солиҳ: Ойдин душанба куни ўлишни орзу қиларди… (“Ёднома”)  - 31472 марта ўқилган
    • Моҳигул Назарова: Гуноҳ (кичик қисса) 16. Кутилмаган учрашув  - 31470 марта ўқилган
    • Исмат Хушев номидан бораётган видеоларда вирус тарқатилмоқда, очманг!!!  - 31469 марта ўқилган
    • Ўлмас Умарбеков: СЕВГИМ-СЕВГИЛИМ… Қисса (3-қисм)  - 31466 марта ўқилган
    • Ислом Холбой: Бўлган, бўлмаган (Роман) 8-қисм  - 31465 марта ўқилган
    • Эврил Турон: ‘Ислом ака Ўзбекистонни гўрга орқалаб кетмади’  - 31463 марта ўқилган
    • Шавкат Мирзиёев сиёсий партиялар фаолиятини жиддий танқид қилди  - 31462 марта ўқилган
    • Дадахон Хасан: Бизга мана шундай Президент керак эди…  - 31460 марта ўқилган
    • Суҳайлийдан Муҳаммад Юсуфга битилган мадҳиялар  - 31460 марта ўқилган
    • Малайзия пойтахтида ўзбекистонлик фоҳишалар қўлга олинди  - 31460 марта ўқилган
    • “Главному редактору “Дунё узбеклари”: Теперь я понял Вашу учесть, жизнь за границей…  - 31458 марта ўқилган
    • Тошкентлик “Робин Гуд”: Шайтон – Алайҳиссалом билан тўқнашув. (10-қисм)  - 31456 марта ўқилган
    • Моҳигул Назарова: Гуноҳ (кичик қисса) 15. Хайрли иш  - 31453 марта ўқилган
    • Как понимать намеки президента Узбекистана на либерализацию?  - 31453 марта ўқилган
    • Саломат Вафонинг янги асари: АЖДАРҲО БОҒИ (Ҳикоя) 1-қисм  - 31453 марта ўқилган
    • Юсуф Жума. Тангрининг  мўжизаси  - 31451 марта ўқилган
    • «Стоп кран» от Uzcard  - 31451 марта ўқилган
    • Инвалида-колясочника посадили за разбойное нападение на спецназовца  - 31449 марта ўқилган
    • Поездки в Афганистан, Ташкент и Самарканд! (Ч-2)  - 31449 марта ўқилган
    • Бердиёр Жумаев: Эътирофларим ва эътирозларим…  - 31448 марта ўқилган
    • Насрулло Сайид: “Ватанга қайтишимга изн беринг” – BBC O’zbek  - 31447 марта ўқилган
    • Эта видеозапись И.Каримова публикуется впервые. 2-13 июля 1990 года. Кремль…  - 31445 марта ўқилган
    • Сиз севган санъаткорлар: Зиёда – Хаёлим…  - 31445 марта ўқилган
    • Наврўзинг муборак Ўзбекистоним!  - 31444 марта ўқилган
    • “Телевидениенинг энг катта режиссёри Оқсаройда ўтирибди” – Шароф Убайдуллаев  - 31443 марта ўқилган
    • Ислам Каримов. Сильный человек в “заложниках” у слабого государства? (штрихи к политпортрету)  - 31443 марта ўқилган
    • Улуғ ёзувчи Одил Ёқубов умр йўлдошининг хотиралари (38-42)  - 31441 марта ўқилган
    • ЎРТА ЙЎЛНИ ҚАНДАЙ ТОПАМИЗ ? (8)  - 31441 марта ўқилган
    • Атамбаев о выборах – Возможный список депутатов шестого созыва  - 31441 марта ўқилган
    • Андижон “Нафосат” клуби: Ижод сирларини ўрганиш дарси…  - 31440 марта ўқилган
    • ”Тимирскиланаётган одам”ни ўқиб…  - 31439 марта ўқилган
    • Запрещенное к показу видео о Путине  - 31437 марта ўқилган
    • Абдулла Орипов: СОҲИБҚИРОН АМИР ТЕМУР (шеърий драмадан парча)  - 31436 марта ўқилган
    • “Озодлик”: Хорижда OVIRи тугаган ўзбекистонликларга жазо бекор қилинди  - 31435 марта ўқилган
    • Муҳаммад Солиҳ: Унутма – фақат сен ҳурсан!  - 31434 марта ўқилган
    • “Жаҳон адабиёти” журнали бош муҳаррири Шуҳрат Ризаевга шеърий мактуб  - 31433 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” Бош муҳарририга Бухородан мактуб…  - 31432 марта ўқилган
    • Истеъдодли ижодкор Алишер Назар ижодий саҳифасига сафар…  - 31432 марта ўқилган
    • Комилжон Отаниёзов таваллудининг 100 йиллигига (2-мақола)  - 31430 марта ўқилган
    • Моҳигул Назарова: Надомат – Олти саҳнали пьеса  - 31429 марта ўқилган
    • Улуғбек ҲАМДАМ: ОЙБЕКНИНГ ШОҲ АСАРИ  - 31429 марта ўқилган
    • Таниқли журналист, устоз Муҳаммаджон Обидовнинг Исмат Хушевга норозилик хати  - 31428 марта ўқилган
    • Аёл бўлмаса, адабиёт бўлмасди. Адабиёт аёлни англаш учун яратилган…  - 31427 марта ўқилган
    • Ўзбекистон телевидениеси илк бор Каримов сиёсатини танқид қилди (ВИДЕО)  - 31426 марта ўқилган
    • Қашқадарё: Қаршидан Китобга тез юрар поезд қатнайди…  - 31425 марта ўқилган
    • Моҳигул Назарова: Гуноҳ (кичик қисса) 17-якуний қисм. Умид – яшаш асоси  - 31425 марта ўқилган
    • Президентская дочь — лишь винтик в системе коррупции  - 31424 марта ўқилган
    • Мирзиёев ҳукумат йиғилишида Розуқулов ва Ибрагимовга ҳайфсан берди  - 31423 марта ўқилган
    • Абдиҳамид Парда: “Жаҳон адабиёти” шарофати  - 31420 марта ўқилган
    • Зрители потеряли дар речи, когда этот мужчина из индейского племени начал играть  - 31417 марта ўқилган
    • Президент Шавкат Мирзиёев “Озодлик” радиосини кузатиб боришини тан олди…  - 31417 марта ўқилган
    • Лола Исломова Матбуот агентлиги бош директорига очиқ хат билан мурожаат қилди  - 31416 марта ўқилган
    • Бу қиз айрим юлдузларга қандай қўшиқ айтишини кўрсатиб қўйди. Офарин!  - 31413 марта ўқилган
    • Малоҳат Эшонқулова: Наманганлик Дилмурод Жумабоевга жавоб ўрнида…  - 31408 марта ўқилган
    • Бердиёр ЖУМАЕВ: Аёл — иқбол — истиқбол… (3-қисм)  - 31406 марта ўқилган
    • Президент Каримовдан кейин Ўзбекистонни нималар кутмоқда?  - 31406 марта ўқилган
    • Kanadada yashash huquqini qanday qo’lga kiritish mumkin? (Birinchi maqola)  - 31404 марта ўқилган
    • Фальсификации дел и подкуп прокуроров, судей и милиционеров продолжаются…  - 31402 марта ўқилган
    • Абдулла Орипов: Биринчи ўзбек генерали Собир Раҳимовнинг порлоқ хотирасига  - 31399 марта ўқилган
    • …что означает слово «Кока» в названии напитка….  - 31396 марта ўқилган
    • Тўра Мирзо: Бир кун аввал негадир Баҳодирни кўргим келаверди…  - 31395 марта ўқилган
    • Муҳаммад Исмоил: ИЛМИМНИ ЗИЁДА ҚИЛ, ПАРВАРДИГОРИМ !  - 31394 марта ўқилган
    • Моҳигул Назарова: Гуноҳ (кичик қисса) 14. Қайтиш  - 31389 марта ўқилган
    • Зилолабону: Биздан рози бўл, Муҳаммаджон…  - 31389 марта ўқилган
    • Абулқосим МАМАРАСУЛОВ: МЕН ҚАНДАЙ ЁЗУВЧИ БЎЛГАН ЭДИМ (10)  - 31388 марта ўқилган
    • Фахриддин ҚОРАТОЕВ: “СЕНГА БАХТДАН ТАХТ ТИЛАРМАН”  - 31387 марта ўқилган
    • Ўлмас Умарбеков: СЕВГИМ-СЕВГИЛИМ… Қисса (1-қисм)  - 31385 марта ўқилган
    • Ўзбек мухолифатининг таниқли шоираси Гулчеҳра Нуруллаева ижодидан намуналар  - 31384 марта ўқилган
    • Ўрта-махсус таълим тизимидаги инқироз ҳақида  - 31384 марта ўқилган
    • Туркия: Садоқатли ит ҳожасининг жаноза маросимларида қатнашди…  - 31381 марта ўқилган
    • Алексей Венедиктов о Путине и его преемнике…  - 31381 марта ўқилган
    • Мирзиëев Каримов молиявий тизими бошқарувчисини пенсияга жўнатди  - 31380 марта ўқилган
    • Шавкат Мирзиёевнинг ажойиб нутқини қўйибсиз, эшитиб мазза қилдим, раҳмат…  - 31378 марта ўқилган
    • Невероятная польза банана: почему никогда не стоит выбрасывать это богатство  - 31377 марта ўқилган
    • Абдулла Орипов: Бўлурман суҳбат ичра гоҳо Исмат билан бир кун… (2-шеър)  - 31376 марта ўқилган
    • Муслимбек Йўлдошев: Тушимга Абдумўмин кирибди. Кўриниши хотиржам…  - 31372 марта ўқилган
    • Гулбаҳор Саид Ғани: Тошни ёриб чиқар бир куни гулим…  - 31370 марта ўқилган
    • Буюк Абдулла Орипов хотирасига ёзилган шеърлар (“Ўтганлар ёди” туркумидан)  - 31369 марта ўқилган
    • Абдулла Орипов Абдулла Искандарга: Машрабни осган элдан мен қадр тилармидим…  - 31369 марта ўқилган
    • То, что нашли в животе у этого кашалота, должно перевернуть наш мир  - 31368 марта ўқилган
    • Сиз севган санъаткорлар – Маҳмуд Намозов хонадонида  - 31364 марта ўқилган
    • Ҳайдарали Маматов: Шерзоджоннинг рафиқаси ҳақидаги чин севги иқрори…  - 31362 марта ўқилган
    • Ислом Холбой: Бўлган, бўлмаган (Роман) 6-қисм  - 31361 марта ўқилган
    • Тожикистонлик ўзбекзабон адиб адабий мукофот билан тақдирланди  - 31361 марта ўқилган
    • Язык мой – враг мой или о том, как в Таджикистане запретили говорить по-узбекски  - 31360 марта ўқилган
    • Хворостовский до полусмерти избил жену и её любовника  - 31359 марта ўқилган
    • Абдураҳим Пўлат: Ўзбекистонга қайтиб, сиëсат билан шуғулланаман…  - 31359 марта ўқилган
    • Помогаем иммигрировать: 10 ЛУЧШИХ СТРАН МИРА ДЛЯ ЖИЗНИ  - 31359 марта ўқилган
    • Кетгим келмаяпти, онажон (Карим Баҳриев шеъри, Раҳматилла Юсупов ашуласи)  - 31359 марта ўқилган
    • Иқбол Мирзо. Қўнғироқ (“Ўтганлар ёди” туркумидан)  - 31352 марта ўқилган
    • Узбекистан – Таджикистан: дружба, испытанная временем (ТВ «O‘zbekiston»)  - 31352 марта ўқилган
    • Шароф Убайдуллаев билан Сарвар Усмон суҳбати: Сенат қаридими?  - 31350 марта ўқилган
    • Ўлмас Умарбеков: СЕВГИМ-СЕВГИЛИМ… Қисса (2-қисм)  - 31350 марта ўқилган
    • ИСМАТ ХУШЕВ – ТОШКЕНТДА!  - 31349 марта ўқилган
    • Таниқли журналист Шароф Убайдуллаев 9 май ҳақида…  - 31348 марта ўқилган
    • Алишер Навоий ва Заҳириддин Муҳаммад Бобур ижодида аёл васфи  - 31348 марта ўқилган
    • Президент Мирзиёев назоратдагиларга нисбатан умумий Авф эълон қилди…  - 31347 марта ўқилган
    • Бугун истеъдодли ўзбек шоири Ҳамроқул Асқар туғилган кун. Табриклаймиз!  - 31346 марта ўқилган
    • Игорь Николайчук: Первый холм Шавката Мирзиёева…  - 31345 марта ўқилган
    • Маддоҳ журналисту латтачайнар амалдор кимга ҳам керак? (2-мақола)  - 31345 марта ўқилган
    • ЎЗБЕКИСТОНДА СУД-ТИББИЁТ ЭКСПЕРТИЗАЛАРИ ҒАРИБ АҲВОЛДА  - 31345 марта ўқилган
    • Исмат ХУШЕВ: ДАВЛАТ МАСЛАҲАТЧИСИ БЎЛГАН БИРИНЧИ ШОИР  - 31345 марта ўқилган
    • “ОЗОДЛИК” РАДИОСИ – Ўзбекистон Бош прокурори Рашид Қодиров ишдан олинди  - 31344 марта ўқилган
    • Нашримиз архивидан: “Дунё ўзбеклари” Бош муҳарририга мусиқий совға  - 31343 марта ўқилган
    • Гулнора Каримованинг музлатилган миллионлари тақдири нима бўлди?  - 31342 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” тақдимоти: “Севишни билмайди шарқлик аёллар!”  - 31341 марта ўқилган
    • Алишер Усманов: «У меня нет наследников»  - 31339 марта ўқилган
    • Опровержение клеветы в отношении журналиста Малохат Эшонкуловой  - 31339 марта ўқилган
    • ГУЛРУХСОР ХУДОЙБЕРДИЕВА: АЙТСАМ ТИЛИМ, АЙТМАСАМ ДИЛИМ – ОИЛА ЁКИ КАСБ?  - 31338 марта ўқилган
    • Умида Ахмедова: Рауф Парфи мени Александр Блок шеьрияти билан таништирган….  - 31336 марта ўқилган
    • Моҳигул Назарова: Хотинини ўғирлаган йигит (Ҳикоя)  - 31335 марта ўқилган
    • МИЛЛАТ РУҲИГА ЭЪТИҚОД (Ўзбекистон Халқ шоири Хуршид Даврон билан суҳбат)  - 31335 марта ўқилган
    • Кенжабий: АҲМАД ҲОЖИ МАКТУБЛАРИГА ШЕЪРИЙ ЖАВОБЛАР  - 31334 марта ўқилган
    • ШАВКАТ МИРЗИЁЕВ ПОСЕТИЛ КОННЫЙ ЗАВОД В ТАШКЕНТСКОЙ ОБЛАСТИ  - 31332 марта ўқилган
    • Шодмонов ва унинг командаси ЎзТВ дан албатта кетиши керак…  - 31331 марта ўқилган
    • Страсбург суди ватандошимиз Али Феруз ҳимоясига келди…  - 31327 марта ўқилган
    • Бердиёр ЖУМАЕВ: АМИР ТЕМУР ВА ЧИНГИЗХОН АМАКИВАЧЧАЛАРМИ? (3)  - 31327 марта ўқилган
    • Шуҳрат Бобожон: Оддий алоқачининг Бош вазирликкача бўлган йўли…  - 31326 марта ўқилган
    • Россия “Бош саҳнаси”да ўзбек йигити ҳаммани лол қолдирди  - 31325 марта ўқилган
    • 2016-й унес вместе с Каримовым легендарных современников его времени  - 31324 марта ўқилган
    • Не сломают ли Шавката Мирзиёева, как 16 февраля 1999 года сломали Каримова?  - 31323 марта ўқилган
    • Муслимбек Йўлдошев: 24 апрель – Абдумўминнинг туғилган куни эди…  - 31322 марта ўқилган
    • Борис Сапрыкин: Письмо в редакцию «Дунё Узбеклари»  - 31321 марта ўқилган
    • МХХнинг икки адвокатга қарши тутуриқсиз иддаоси рад этилди – “Озодлик”  - 31320 марта ўқилган
    • Сиз севган адиблар – Эркин Аъзам: Таъзия (Ҳикоя)  - 31320 марта ўқилган
    • Андижон адабий гурунгида Наврўз ва Оналар мадҳи  - 31319 марта ўқилган
    • Установлен памятник Михаилу Массону и Галине Пугаченковой  - 31318 марта ўқилган
    • Предъявление обвинений дочери – приурочено к годовщине кончины ее отца  - 31317 марта ўқилган
    • Сирожиддин Ислом: Соғиниб яшайман Озод бўзтўрғайни…  - 31315 марта ўқилган
    • Ўзбекистоннинг Украинадаги фуқаролари ва сиёсий қочқинлари диққатига  - 31314 марта ўқилган
    • Биз Тошкентдан бўламиз… (Муҳокама учун мавзу)  - 31313 марта ўқилган
    • Қулман Очил: ҚАСД (Қисса) – Тўққизинчи қисм  - 31313 марта ўқилган
    • Ўзбек махсус хизмат агенти Абвер немис разведкасига қарши… (МХХ тарихидан)  - 31313 марта ўқилган
    • Исмат Хушевга мактуб: Сизда ҳам цензура борми?  - 31312 марта ўқилган
    • Ажойиб инсон, таниқли болалар шоири Олқор Дамин вафот этди!   - 31312 марта ўқилган
    • Маддоҳ журналисту латтачайнар амалдор кимга ҳам керак? (1-мақола)  - 31312 марта ўқилган
    • ШАВКАТУ МИРЗИЁЕВУ ИСПОЛНЯЕТСЯ 60 ЛЕТ  - 31311 марта ўқилган
    • Одил Ёқубов. Яхшилик (ҳикоя) (“Ўтганлар ёди”)  - 31311 марта ўқилган
    • Ислом Холбой: Бўлган, бўлмаган (Роман) 7-қисм  - 31308 марта ўқилган
    • Неожиданная оттепель: что происходит в узбекских СМИ  - 31306 марта ўқилган
    • Возвращение «узбекской принцессы»: что ждет Гульнару Каримову  - 31302 марта ўқилган
    • Ҳамза Ҳакимзода Ниёзий: Ўйласам, ул дилбарим маккорга ўхшайди-ку…  - 31300 марта ўқилган
    • Чашмаи Айюбдан ўғирланган 800 йиллик кошин Ўзбекистонга қайтарилди  - 31296 марта ўқилган
    • Бошда дўппи, эгнимда атлас, Зилоламан Ўзбекистондан!  - 31296 марта ўқилган
    • Ҳабиб Саъдулла ижоди (“Ўтганлар ёди” туркумидан)  - 31293 марта ўқилган
    • ЎзМУнинг журфакидан “Дунё ўзбеклари”га яна шикоят келди…  - 31292 марта ўқилган
    • Марғилонлик Тошболтаевлар оиласини “Галатой”дан кўчиришмоқчи…  - 31291 марта ўқилган
    • Шавкат Мирзиёев: Ижодкорларга Паркентда уй қуриб берилади  - 31288 марта ўқилган
    • Элбек Раҳмат: Пулни тўла… (Айрим ноинсоф солиқчилар таърифида)  - 31287 марта ўқилган
    • Uyga qachon qaytamiz? Chetda ishlab non topish juda xam azob ish…  - 31286 марта ўқилган
    • Миллий телерадиокомпания раиси ишдан олинди…  - 31285 марта ўқилган
    • First Lady Michelle Obama Carpool Karaoke  - 31284 марта ўқилган
    • Ўлмасбек Самарқандий: ТАҚДИРНИНГ ТУҲФАСИ (ёхуд ўғирланган китоб)  - 31279 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” орқали Ўзбекистон раҳбарларига мурожаат  - 31279 марта ўқилган
    • Биография премьер-министра Узбекистана Шавката Мирзиеева  - 31279 марта ўқилган
    • Алишер НАЗАР: ТЎЙ ФОЖЕАСИ (долзарб масала)  - 31278 марта ўқилган
    • Сенатор Шуҳрат Ғаниевнинг “Озодлик” ҳақидаги фикри ўзгардими?  - 31278 марта ўқилган
    • ГЕНЕРАЛЬСКИЕ ИГРЫ: УМЕР КОРОЛЬ! ДА ЗДРАВСТВУЕТ КОРОЛЬ!  - 31277 марта ўқилган
    • Сергей Ежков информирует: Сидят девчонки, сидят в сторонке – Слеза запоздалая  - 31277 марта ўқилган
    • Сергей Ежков информирует: Усечённая арифметика …  - 31277 марта ўқилган
    • Абдиҳамид Пардаев: УСМОННОМА (Ўзбекистон халқ шоири Усмон Азимга)  - 31276 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” тақдим этади – Эргаш Каримов ёди…  - 31275 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” тақдим этади: Ўшлик мухлисамиз Нозима Раҳмонова шеърлари…  - 31272 марта ўқилган
    • Туркиядаги давлат тўнтариши уринишига роппа роса бир йил бўлди…  - 31270 марта ўқилган
    • СМИ России: Кремль ведет страну к полной изоляции  - 31268 марта ўқилган
    • Ислом Холбой: Бўлган, бўлмаган (Роман) 9-қисм  - 31267 марта ўқилган
    • Фоторепортаж с бала в Институте костюма в Нью-Йорке  - 31267 марта ўқилган
    • ББС: Ўзбек олтинининг тақдири нима бўлади?  - 31264 марта ўқилган
    • ДИЛДАН ДИЛГА КЎЧГАН САТРЛАР (Ҳамроқул Асқар ижодига чизгилар)  - 31263 марта ўқилган
    • Отабек Усмон: Эстетлар диктатураси (Абдували Қутбиддин ижоди ҳақида)  - 31262 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” Бош муҳаррири Германиядан Амстердам (Ҳолландия)га келди  - 31260 марта ўқилган
    • Dilmurod Jumaboyev: Barkamol avlod (advanced generation) compete in Jizzakh  - 31260 марта ўқилган
    • Лола Хатамова: «Я не состояла в любовных отношениях с Каримовым»  - 31259 марта ўқилган
    • Расследование против Трампа. Чем это может закончиться  - 31259 марта ўқилган
    • “Ўзбекистон овози” нашри: ҲАР ИССИҚ НОНИНГНИ ҚУЁШДАЙ КЎРДИМ…  - 31259 марта ўқилган
    • Сувсиз қишлоқ “Обод” бўладими? (танқидий мақола)  - 31258 марта ўқилган
    • Ўзбекистонлик АҚШга келган куни бедарак йўқолди – Ватандош  - 31256 марта ўқилган
    • Катта Ўзбек трактидаги Китоб Тошкент йўли 24 километрга қисқарди…  - 31255 марта ўқилган
    • Моҳигул Назарова: Гуноҳ (кичик қисса) 13. Дилдаги ғалаён.  - 31254 марта ўқилган
    • Танишинг – Қулман Очил: ҚАСД (Қисса) – Еттинчи қисм  - 31254 марта ўқилган
    • Сотрудники МНБ Туркменистана открыто интересуются обстановкой…  - 31251 марта ўқилган
    • Абитуриентлар: “МХХчиларнинг ўзлари телефон олиб кириб беришди”  - 31249 марта ўқилган
    • Ўзбекистон ва Тожикистон иқтисодий ҳамкорликка бел боғлашди  - 31248 марта ўқилган
    • Сделаем день ярче: узбекистанцы готовятся поздравить Мирзиёева с юбилеем  - 31248 марта ўқилган
    • Ўзбек йигити қандай қилиб Amazon компанияси ходимига айлангани ҳақида  - 31248 марта ўқилган
    • Эхо – Матвей Ганапольский: Приглашение на казнь?  - 31248 марта ўқилган
    • Давронбек Тожиалиевга оналари вафоти муносабати билан таъзия билдирамиз…  - 31247 марта ўқилган
    • Исёнкор дарахтлар ёки Шукур Содиқнинг “Ҳурлик салтанати” китобига чизгилар…  - 31243 марта ўқилган
    • Танишинг: Ўзбек “Мартин Иден”и – Даврон Султонов…  - 31242 марта ўқилган
    • Пресса США: Россия теперь – наш главный враг  - 31237 марта ўқилган
    • Ўзбекистон халқ шоири Омон Матжоннинг Президентга шеърий табриги  - 31236 марта ўқилган
    • Что происходит с корреспондентом «Новой газеты» Али Ферузом  - 31236 марта ўқилган
    • Ҳамроқул Асқар: “Жаннат Оналарнинг оёғи остидадир..,” (Ҳадисдан)  - 31234 марта ўқилган
    • Халқаро”Олтин мерос” хайрия фонди янги ёдгорлик мажмуини барпо этди  - 31224 марта ўқилган
    • «Маддоҳ журналистларнинг ковушини ўнглаб қўйиш фурсати келди». Учинчи мақола  - 31220 марта ўқилган
    • Ги де Мопассан: Алвидо! (Инглиз тилидан Гулноза Мамарасулова таржимаси)  - 31217 марта ўқилган
    • Абдулла Орипов: Битта бўричалик топмадим ўлим…  - 31215 марта ўқилган
    • Кетаверинг, ортингиздан югурмайман, Ўтказмайди, ғуруримнинг тоғи баланд  - 31215 марта ўқилган
    • Сиз севган адиблар – Улуғбек Ҳамдам: Узоқдаги Дилнура (Ҳикоя)  - 31215 марта ўқилган
    • Тошпўлат Йўлдошев: Шарқшунос олим Шоислом Шомуҳамедов хотираси  - 31202 марта ўқилган



Интернетдаги RSS каналимизни ўқинг Твиттердаги саҳифамиз! Facebook орқали дўстлашамиз!



Мактуб ёзиш

ЖАҲОН ОММАВИЙ АХБОРОТ
ВОСИТАЛАРИ

"Ўзбекистон овози" газетаси
Прямой эфир ДОЖДЯ
СНОБ.РУ
ИНО TV
Colta.Ru
Украинская правда
Корреспондент.Нет
Русская служба ББС
ББС Ўзбек хизмати
Голос Америки
Америка овози
Озодлик
Uznews.Net
Фергананьюс.Ру
РосБалт -информационное агентство
Эхо Москвы
Радио Свобода
Ньюс.Ру
Московский Комсомолец
Литературная газета
Комсомольская правда
Новая газета
Союз независимых журналистов Центральной Азии
Центразия.Ру
NEWS-ASIA-Центральноазиатский информационный портал
Каспаров.Ру
Аргументы и факты
Однако
Китоб дунёси
Узметроном
Новое Время - The New Times
Альтернативная литература Узбекистана

Copyright © 2014 — ДУНЁ ЎЗБЕКЛАРИ. Барча ҳуқуқлар ҳимоя қилинган