«ТОШКЕНТДА ШОВ-ШУВ БЎЛГАН АСАР” МУАЛЛИФИ ҒАФФОР ҲОТАМОВ ОИЛАСИНИНГ КЎРГУЛИКЛАРИ

---

Бу ҳақда ёзиш жудаям оғир.
Ғаффор аканинг турмуш ўртоғи  Зуҳра опанинг қизлик оиласи ҳақида
ёзиш жудаям оғир.
Зуҳра опа 1953 йили Чинозда зиёли оиласида  туғилиб  ўсган.
Мактабни битиргандан сўнг 1970 йили Низомий номли Тошкент Давлат
Педагогика институти ўзбек тили ва адабиёти институтига  кирган. Шу
ерда Ғаффор Ҳотамов иккови бирга бир  гуруҳда тўрт йил бирга ўқишган.
Севишишган. Институтни битиргач, 1974 йили  Зуҳра опа ўз она қишлоғига
қайтган. Ғаффор ака эса Тошкентдаги пионерлар газетаси “Ленин
учқуни”га  мухбир бўлиб ишга кирган. Кузда  Зуҳра опа ўзини  турмушга
беришмоқчи бўлаётганини хабар қилган. Бу пайт Ғаффор Ҳотамов икки
йилга ҳарбий хизматга кетишга тайёрланаётган эди. Вилоят ҳарбий
комиссариатида текширувдан ўтган, сочлари қиртишлаб олинган, қай куни
“отправка” экани ҳам аниқ  эди.Шу  кунлари “Ленин учқуни” бош
муҳаррири  Ғаффор Ҳотамовни Чинозга хизмат  сафари билан жўнатади.
Мактаблардаги пионерлар  фаолияти бўйича мақолалар ёзиш  мақсадида.
“Ҳарбий хизматга кетяпман, дея бормасам ҳам бўларди, аммо Чиноз
дейишгандан сўнг…”
Зуҳра опанинг отаси ҳам Чиноздаги мактабларнинг бирида директор эди.
Чиноз тумани халқ таълими бўлими  мудири Тошкентдан келган мухбирни
шахсан ўзи мактабма-мактаб олиб юради. Мактаблар фаолияти билан
таништиради. Навбат бўлғуси қайнота раҳбарлигидаги мактабга етади.
Шунда Ғаффор ака мактаб директори билан шахсан суҳбатлашмоқни ихтиёр
этади ва яккама-якка суҳбатда:
–    Мен қизингиз Зуҳра билан бирга бир гуруҳда тўрт йил  ўқиганман, – деди.
–    Жуда яхши, – дея хурсанд  бўлади мактаб директори. – Менинг қизим
сиздай йигитлар билан бирга ўқиган бўлса, сиз жуда тез республика
миқёсида иш бошлаган бўлсангиз, бу мен учун шараф. Мен сиз ҳақингизда
Зуҳрага етказаман.
–    Зуҳра менинг  Чиноздалигимни  билади.
–    Унда янаям  яхши.
–    Бизнинг Зуҳра билан  муносабатларимиз  яхши.
–    Ғоятда хурсандман.
–    Сиз тушунмадингиз, биз Зуҳра билан бир биримизни севамиз.
Мактаб директорининг тепа сочлари тик бўлиб кетди.
–    Мен эрта-индин ҳарбий хизматга кетяпман. Зуҳра мени кутишга ваъда
берган. Уни турмушга бермоқчи бўлаётганингизни биламан. Шу сабабли
илтимос: Зуҳрани ўз ҳолига қўйинг. Агар уни мажбуран бериб юборсангиз,
ҳарбийдан қайтганимдан сўнг мен сиз билан бошқача гаплашаман, – деди
Ғаффор ака  бўлғуси қайнотага ва ташқарида кутиб турган  Чиноз тумани
халқ таълими бўлими мудирининг  хизмат автомобилига ўтириб,
Тошкентга жўнади.
Кейин… “отправка”  пайти, перронда, поездга чиқаётганда,  худо
ўнглаб, Ғаффор Ҳотамовни Тошкентда  қолдиришади. Битта мактабга ўзбек
тили ва адабиёти фани ўқитувчиси керак экан… Шундан сўнг  Ғаффор
Ҳотамов  Чинозга олти бор совчи жўнатади. Совчилар қуруқ
қайтаверишади. Аммо Зуҳрани бошқага ҳам бериб юбора олишмайди. Зуҳра
аҳдида қаттиқ туради. Ниҳоят еттинчи бор Чинозга таниқли
адабиётшунос, филология фанлари доктори, Ўзбекистон  КП МК масъул
ходими  Пирмат Шермуҳамедов боради… ва тугун ечилади. Мактаб
директори  қизи Зуҳрани Ғаффор Ҳотамовга беришга рози бўлади, аммо бир
умр  унинг ўша шартакилигини юзига солиб юради. Лекин энг  асосийси иш
битди. Ёшлар бирга турмуш қуришди. Ота рози бўлди.
Ўтиб кетавермайдими бу ёғи…
Бош масала ҳал бўлганда бу ёқда мингта муаммо  кўзга кўринармиди?
Нималар дейишса, дейишаверишсин…
Шу тахлит улар  салкам  қирқ йил турмуш қуришди. Уч ўғил, бир қизни
вояга етказиб, уйлантиришди, эрга беришди, бир ҳовуч набираларга эга
бўлишди.
Энг асосийси, ҳамиша бир-бирини тушуниб яшашди, бир-бирига тиргак
бўлишди, бир-бирини қўллаб-қувватлашди.  2012 йили ёзда, пенсияга
чиқишига саккиз ой қолганда Ғаффор Ҳотамовни  “Ўзбекистон овози”
газетаси бош муҳаррири Сафар Остонов кўчага ҳайдаб солгандан сўнг,
Ғаффор ака ҳақиқатан ҳам кўчада қолди. Ишсиз, маошсиз… жудаям ёмон
бўлар экан. Кўчага чиққинг, бирон жойга бориб келгинг бор, аммо
метрога ҳам камида бир минг олти юз сўм керак. Ўғлингдан сўрайсан,
“ота,  пулим йўқ”, дейди. Ўсал бўласан, нима қилишингни, бошингни қай
деворга уришингни билмайсан. Шунда  турмуш ўртоғи Зуҳра опа  жонига
ора киради. Пулингиз йўқми, демайди. “Кўчага чиқмоқчи бўлсангиз фалон
нарса керак эди, шуниям олиб кела қолинг”, дея  харажатдан уч тўрт
минг сўм зиёд пул бериб юборади.  Хурсанд бўлиб кўчага чиқиб, пулни
санайсан. Ҳақиқатан ҳам… бемалол… Бошқа сафар “газета опкелиб
ўқинг”, дея етти-саккиз минг сўм беради. Битта “Аргументи и факти”
газетасининг  ўзи 1600 сўм. “Ўзбекистон овози”ни ҳам  албатта олиш
керак. Бундан ташқари ўз харажатларинг учун ҳам тўрт-беш минг сўм
берилган бўлади. Одам шундай яшашга  ҳам кўникар экан. Ниҳоят  пенсия
ёшига етилди, пенсияга чиқилди,  чиқимсиз  кунлар ортда қолди. Энди
маза қилиб яшаймиз, деганда  Зуҳра  опанинг мазаси қочди. Уни
республика  2-стационари  кардиология бўлимига олиб боришди. Даволовчи
врач  Ҳакимова Баҳринисо  Саъдуллаевна  экан. Форишлик каттакон шоир,
собиқ давлат арбоби, каттакон газетанинг каттакон бош муҳаррирининг
қизи экан. Тағин хурсанд  бўлишди. Таниш-билишга ҳожат қолмади, деб.
Даволовчи врач бир қанча дориларни тайинлади. Дориларни опкелишди,
муолажа бошланди. Аммо…  дорилардан бири реакция  берди. 2013 йил 20
июнда Зуҳра опанинг  аҳволи оғирлашди. Ғаффор ака қизини  чақириб,
онасининг ёнига ўтқизиб  қўйди. Врачлар бунақа ҳолатлар бўлиб
туришини, Зуҳра опа албатта яхши бўлиб кетишини таъкидлашди.
21  июн куни Зуҳра опанинг онасининг 80 ёшлик юбилейини нишонлаш
учун барча қариндош-уруғлар  Чинозда йиғилиши белгиланган эди. Зуҳра
опа шифохонадан хабар жўнатипти:  “Адангга етказ, мен бора олмайман,
менинг ҳисобимдан ҳам ўзи бориб, аямни табриклаб келсин. Ўзимнинг
номимдан ҳам, адангнинг номидан  ҳам совға тайёрлаб, уйга, фалон
токчага қўйиб қўйганман. Ўшани олиб, бирров Чинозга ўтиб қайтсин”.
Чинозда, кечаси, базм айни қизиган пайти  кенжа ўғли Ғаффор акага
юзланди: “Ада, тез шифохонага борар эмишмиз, аям…”
Ярим тунда етиб келишганда…
Маълум бўлишича, реакция бергандан сўнг  қон қуюлиб, уюр-уюр бўлиб
қолган, қонни  суюлтириш учун “магнезия”  ёки шунга ўхшаш дори бериш
лозим бўлгани ҳолда даволовчи врач “гемодез” “назначить”  қилган.
Тағин 200 грамм ўрнига 600 грамм. Уч ҳисса. Гемодез  юракни бехато
нишонга  олган…
Зуҳра опалар оиласи тўққиз фарзанд эдилар. Зуҳра опани  қўшиб
ҳисоблаганда бир оилада беш  туғишган ака-ука,  опа-сингил ана шу
тахлит, шифохонадаги нотўғри ташхис, нотўғри  даволаш оқибатида
ҳаётдан кўз юмди. 2008 йили  Зуҳра опанинг эгизаги Ҳасан ака  шу
тахлит кетган эди. Ўшанда  Ғаффор ака машҳур врач,  медицина фанлари
доктори Жуманазар Бекназаровни Ҳасаннинг ҳолидан хабар олгани олиб
борди. У киши касални 16-стационарга олиб кетмоқчи бўлди. Аммо врачлар
рухсат беришмади, ўзимиз даволаймиз, дейишди.  Оқибат…
2003 йили  оиланинг саккизинчи фарзанди, қирдай  28 ёшли йигитнинг
жасадини  шифохонадан келтиришди. Ўз оёғи билан борган йигитни…
Орадан     йигирма  кун ўтгандан сўнг унинг йигирма  кунлик  маъракасини
ўтказишаётганда    Ғаффор ака борса,21  ёшли кенжа қайниси  кўринмади.
Унинг қаердалигини сўради.
–    Туман шифохонасида, – дея жавоб  беришди.
Ғаффор аканинг юраги ғашланиб шифохонага борди. 21 яшар йигит ётибди,
рангги оппоқ, юзида қон йўқ. “У пайтлари Президент Девонида ишлардим,
дастим узун эди. Тўполон кўтардим. Касалхона бош врачи билан даволовчи
врачлар етиб келишди. Мен касални Тошкентга  олиб кетмоқчи  бўлдим”.
–    Сиз нима деяпсиз? Бу йигитча олтинчи марта шу ҳолга тушиши, ҳар
сафар ўзимиз даволаганмиз. Мана, турмуш ўртоғи ҳам яхши билади,
-дейишди врачлар.
Врачларнинг гапини  қайнининг хотини тасдиқлади. Юраги оғриб қолар
экан, бир-икки кун даволанса, яхши бўлиб кетар экан. Бор-йўғи шу экан.
Ғаффор ака бир нарса  дея  олмай, Тошкентга қайтишга мажбур бўлди.
Эртаси куни ортидан етиб келишди, 21 яшар йигитни  чалажон ҳолда
кўтаришиб. Шифохонага ётқизишди. Текширишларда маълум бўлдики, у ҳеч
қанақа  юрак касал  эмас, балки ошқозонида  яра бор, ўша  яра
қўзғалганда  оғриқ  юракка азоб бераётган экан. Афсуски, туман
шифохонасида нотўғри ташхис оқибатида  нотўғри даволанган, мутлақо
мумкин бўлмаган  муолажа амалга оширилган.
–    Кечикибсизлар, – дейишди Тошкентдаги  врачлар.
Жонозага тумонот одам йиғилди. Марҳумнинг отаси ёнига  Чинозлик
даволовчи врач билан  бош врач ҳам келишиб, ниманидир айтишиб, бир
муддатдан сўнг, жонозани кутмасдан қайтиб  кетишди.
–    Улар таъзия изҳор қилгани келишиптими? – сўради Ғаффор ака.
–    Йўқ, “қилган харажатларингизга рози бўлингизлар”, деган  гапни
айтгани келишган экан.
Йигирма  кун ичида икки қирдай ака-укани  шу тахлит ерга топширишди.
2003 йили содир бўлган эди бу воқеа.
Ва ниҳоят  жувонмарг кетган тўрт ака-ука тақдирига Зуҳра опа ҳам шерик бўлди.
–    Энди ана шунақа хотиралар қолди менда Зуҳра ҳақида, – деди Ғаффор
ака  маюс тортиб. – Бир-биримизга қаттиқ суяниб  қолган  эдик.
Айниқса, мен унга кўпроқ суяниб қолган эдим. Фарзандлар ўз  йўлига
экан… Энди менга қийин бўлади. Билмайман, бу нима сир-синоат,
аммо…

Абулқосим МАМАРАСУЛОВ.

МАҚОЛАНИ ДЎСТЛАР БИЛАН БАҲАМЛАШИНГ