Абулқосим Мамарасулов: Абдулла Орипов — даҳо! (Биринчи мақола)
Абулқосим МАМАРАСУЛОВ
Қуйидаги мақола Абдулла Орипов АҚШнинг Хьюстон шаҳридаги шифохонада тириклик учун олишиб ётган кунлари битилган. Мақоланинг ёзилиш тарихи қуйидагича:
Абдулла ака Американинг Хьюстон шаҳрида юрагини даволатаётганда у кишининг руҳи жудаям синиқ бўлгани туфайли Канадада яшаётган Исмат Хушев у кишидан хабар олиш учун Америкадан етиб боради. Кейин биз Исмат билан “skype” воситасида гаплашганимизда Исмат Абдулла аканинг руҳи жуда тушкунлигини, чунки Ватанда айрим амалдорлар унга нисбатан беписанд муносабатда бўлишганини айтибди.
Ўлганнинг устига тепган қилиб, Абдулла ака тушкун кайфиятда ўтирган пайт “Озодлик” журналисти Шуҳрат Бобожон кўнгил сўраган киши бўлиб, бир икки гап олгандан сўнг ўта ёмон сарлавҳа билан мақола эълон қилиб юборган. Ҳолбуки… вазият у қадар ёмон бўлмаган.
Бош вазир Шавкат Мирзиёев номидан шахсан Абдулла Орипов Америкада даволаниши учун 30 000 АҚШ доллари берилган. Сафар харажатлари кўтарилган. Фақат… бир иккита амалдорнинг калтабинлиги, Ёзувчилар уюшмаси раиси Муҳаммад Алининг раисликка уқувсизлиги туфайли Абдулла ака қаттиқ ранжиган.
— Аммо, — деди Исмат Хушев, — ҳозирги дақиқаларда ўлим билан олишиб ётган Абдулла акага ҳеч нарсани тушунтириб бўлмаяпти. Абдулла аканинг кўнглини кўтарадиган бирон яхши мақола ёзиб бера олмайсизми?
Ана шу истак боис “Абдулла Орипов – даҳо!!!” номли мақоламни ёздим.
Мақолаларни Исмат Хушев ўзининг “Дунё ўзбеклари” сайтида қайта-қайта эълон қилди. Кунларнинг бирида яна Исмат билан шу ҳақда суҳбатлашаётганимизда Исмат: “ийе,узилмай туринг, Абдулла ака телефон қиляпти”, деб гўшакни кўтарди, шекилли, Абдулла аканинг хаста, лекин вазмин овози эшитилди. Кейин Исмат уларнинг суҳбатини мен ҳам тинглаётганимни айтди. “Абулқосимми?! Мен ҳам гаплашсам бўладими?!, деган Абдулла аканинг хитоби эшитилди. Кейин Исмат телефонни “skype” га улади, шекилли, учовлон баравар ҳангомалашдик. Биз Абдулла акага таскин бердик, Абдулла ака бизга таскин берди. Хуллас… дардлашдик. Бир биримизга соғлик тиладик…
Шундан сўнг бир ҳафталар ўтмай… Абдулла ака бу ёруғ оламни ўша, олис Хьюстонда тарк этдилар.
Бугун Абдулла Ориповнинг туғилган куни юртимизда кенг нишонланаётган экан, мен мазкур мақолани юртимиздаги расмий нашрда ҳам эълон қилишса, янада мақсадга мувофиқ бўларди, деган ният билан “Ўзбекистон адабиёти ва санъати”га тақдим этишга жазм этдим.
АБДУЛЛА ОРИПОВ – ДАҲО!!!
(биринчи мақола)
Абдулла Орипов бари бир гениал шоир! Бировга зарари тегмайдиган, Хизр назар қилган шоир! У кишини ҳақорат қилганлар ўнгланмайди.
Шундай!
АБДУЛЛА ОРИПОВ том маънода ХАЛҚ ШОИРИ .
: 1980 йиллари адабий давраларда «истеъдодлилар» ва истеьдодсизлар» деган иборалар пайдо бўлган эди. Агар эътибор берган бўлсангиз, «Мен қандай ёзувчи бўлган эдим» деб номлаган бадиамда бу ҳақда атрофлича ёзганман. Ана шу ўзини «истеъдодлилар» деб ҳисобловчилар 1981 йили янги ташкил этилаётган «Ёшлик» журналини эгаллашди ва дарҳол иккита рўйхат тузишди: 1. Истеъдодлилар. 2. Истеъдодсизлар. Уларнинг «истеъдодсизлар» рўйхатига кирганлар учун барча газета ва журналлар, нашриётларнинг эшиклари тақа тақ бекилди. Ижод намуналари, агар нашр этиш режалаштирилган бўлса, олиб ташланди. Ва ўша «истеъдодсизлар» рўйхатида энг биринчи ўринлардан бири Абдулла Ориповга раво кўрилган эди. Бу поэзияда. Прозада эса Одил Ёқубовга.
1981 йили на Абдулла Ориповда, ва на Одил Ёқубовда талашадиган амал йўқ эди. Улар бор йўғи таниқли ижодкор эдилар, холос.(Абдулла Орипов ҳатто Москва касалхонасида ўлим билан олишиб ётган эди.) Шунга қарамай, ҳар иккисини маънан йўқ қилиш режаси тузилган эди.
Худога шукрки, Абдулла акани худонинг ўзи барча бало-қазолардан эсон-омон олиб ўтиб келяпти. Аслида «Озодлик.org.”сайти эълон қилган “Машрабни осган элдан мен нима кутардим”, номли интервью ҳам Абдулла Ориповни ҳукумат қўли билан қатл этишга қаратилган уринишнинг ғоят пасткаш бир кўриниши экан. Худонинг инояти билан Абдулла Орипов АҚШга борди. Худонинг инояти билан Исмат Хушев Абдулла ака билан юзма-юз учрашди.
Сир ошкор бўлди…
Ўзбекистон раҳбарлари нафақат Абдулла Ориповни қатл этмоқчи эмас, балки у киши хаста юрагини Америкада даволатиши учун барча сарф-харажатни ўз бўйинларига олган экан.
Бу билан Исмат Хушев яна бир бор энг қийин дамларида Абдулла Ориповнинг ёнида бўлиб, улуғ шоиримизнинг жонига ора кирди.
Тўғри, Абдулла Ориповга душман кайфиятдагилар Ўзбекистонимизда жуда кўп.
Буюклар ҳамиша якка бўлганлар. Истеъдодсизлар эса ҳамиша манфаатлари боис тезда бирлашиб кетадилар, дейишади.
Бор гап.
Ўқиб кўринг. Исмат Хушев ўз сайтида эълон қилаётган, Абдулла ака Хьюстонда ёзган энг янги шеърларини ўқиб кўринг.Баҳо беринг.
Абдулла Орипов истеъдод сифатида тугаб бўлган, дея аюҳаннос солувчиларга энг яхши жавоб бу шеърлар.
Абдулла Ориповнинг буюклигини яна бир бор исботловчи шеърлар бу шеърлар.
Абдулла Орипов ижодини кўролмайдиганлар ўқиб, ўқиса, куйиб кетадиган шеърлар бу шеърлар.
Нақадар БУЮК, нақадар ДОНИШМАНДОНА, НАҚАДАР ФАҚИРОНА ОЛИЙМАҚОМ шеърлар бу шеърлар.
Абдулла ака! Агар қайсидир мансаб пиллапоясида ўтирган шоир бола Абдулла ака билан хайрлашишга қўрққан бўлса, ўз йўлига. У амалидан қўрққан. Тепасида ўтирган, “Ким Абдулла Орипов билан гаплашса, Каттанинг қаҳрига қолади”, дея уқтирган раҳбарининг қаҳридан қўрққан. Майли…
Майли, хаста кўнглингиз бу муомаладан оғригани тайин. Аммо… сиз умр бўйи шунақаларга дуч келиб яшаяпсиз-ку.
“Алам қилар экан бир умр гирён
Итлар орасидан ўтса карвонинг”,
Дея дод солган сизсиз-ку!
Демак, чидашингиз керак.
Сиз даҳосиз. Даҳоларга ҳеч қачон осон бўлмаган. Даҳолар ҳамиша ҳар томонлама туртки еб яшашган. Шундай экан, чидайсиз…
Бошқача йўли йўқ бунинг, Абдулла ака!
Барча миллатлар даҳоларининг қисмати шунақа.
Энг асосийси, сизнинг борлигингиз. Сизни хушламайдиганларнинг кўзига тикондек қадалиб яшаяпсиз.
Энг асосийси, Сизни хушлайдиганлар кўп, жудаям кўп.
Сиз касалликдан букчайган пайти сизга ёрдам қўлини чўзган Ўзбекистон ҳукумати бор.
Сиз “ғурбатда ғариб шодумон бўлмас эмиш”, дея Хьюстонда ўзингизни қўйгани жой тополмай ўтирган пайти ёнингизга учиб етиб борган, кўнглингизни кўтарган Исмат Хушевдай ўзбекнинг мард ва жасур ўғлонлари бор.
Диёримизда шеърларингизни эълон қилган муҳаррирлар ишдан ҳайдалаётган фурсатда, бундан бу ёғига шеърларингизни ҳеч ким эълон қилишни истамаган пайт сизнинг ҳар бир сатрингизга маҳтал “Дунё ўзбеклари” бор.
Сизнинг шу дунёда борлигингизга хурсанд бўлиб юргувчи менга ва Исмат Хушевга ўхшаш миллионлаб мухлисларингиз бор…
Ўзбек халқи катта халқ. Ўзингиз айтмоқчи, “фақатгина халқ яшар, фақатгина қолур халқ!” Ўзбек халқи даҳо халқ. Неча ўт оловлардан, бало қазолардан, замонлар синовларидан эсон омон ўтиб келган халқ. Халқ даҳоси ўзининг Абдулла Ориповдек даҳосини ҳам бало-қазолардан эсон-омон олиб ўтажак.
Шундай экан, қаддингизни кўтаринг, Абдулла ака!
Даволанинг, тузалинг. Ватанга қайтинг, ўзбек халқини янги-янги шеърларингиздан баҳраманд этинг. Токи, ўзингиз билган, – сизнинг мағлуб бўлишингизни истовчиларнинг фиғони фалакка чиқсин. Куйсин, ёнсин, кулпарча бўлсин. Баттар бўлсин!
Абулқосим МАМАРАСУЛОВ,
Жиззах вилояти.
Суратда: Улуғ ўзбек шоири Абдулла Орипов ва “Дунё ўзбеклари” Бош муҳаррири Исмат Хушев Хьюстон (АҚШ)да, 18-25 август, 2015 йил, Техас.
«Дунё ўзбеклари» редакция почтасидан