"Дунё ўзбеклари" сайтини энди телефонда, планшетда ва комьютерда ихчам мобиль версияда кўришингиз мумкин:
  • Асосий
  • Ассалому алайкум!
  • Муаллиф ҳақида
  • МАҚОЛА ВА ФОТОСУРАТЛАР ЖЎНАТИШ

Қудратилла РАФИҚОВ: ЭЗГУЛИК ВА БУНЁДКОРЛИК ХАРИТАСИ

Бош мақола, Демократия сабоқлари, Ўзбекистон | 01/06/2021 23:42-     10312 марта ўқилди

Қудратилла РАФИҚОВ,

Ўзбекистон касаба уюшмалари

Федерацияси раиси,

Олий Мажлис Сенати аъзоси,

сиёсатшунос

ЭЗГУЛИК ВА БУНЁДКОРЛИК ХАРИТАСИ

Президент Шавкат Мирзиёевнинг Мурожаатномасини ўқиб…

XXI асрнинг яна бир йили ўтди. Кўп сўзлаётганимиздан-да оғирроқ, ташвиш­лироқ келган 2020 йил мозийда қолди. Тарих саҳифаларида унинг қайси бўёқларда битилиши эса олдиндан маълум: ҳар қалай, у солномачилар қўлида кўнгилда шавқ уйғотувчи ёрқин ва ранг-баранг мозаика тусини олмаса керак…

2020 йил ҳақида ўйлаганимда ёдимга ўтган асрнинг 66-йили тушади. Ўша йили Тошкентда даҳшатли зилзила юз берганида, биз ҳали йигирмага ҳам кирмаган ёш йигитлар эдик. Боз устига, ҳали Иккинчи жаҳон урушининг аламли хотираларининг ҳовури босилмаган, уруш кулфати одамлар юз-у кўзидан кўтарилмаган кезлар…

Ўшанда кўрганман. Пастқам томлар остидан ташқарига отилиб чиқаётган болалар, ваҳимадан туришга ҳам улгурмай, эмаклаб девордан нари интилаётган чол-кампирлар, чақалоғини бағрига босиб, изиллаб ташқарига югураётган келинлар…

Афсуски, бу кино эмас, кўз ўнгимизда юз берган воқеа, табиат фожиасининг одам боласи ҳаётига солган вайронкор қутқуси эди.

Ва айни мана шу кўргуликлар менинг ҳаётга, яшаш ва яратишга бўлган тасаввурларимни ўзгартириб юборган эди. Ва яна англаб етганманки, инсон иродасини ушлаб турадиган таянч – ишонч бўлар экан. Ўша кезларда Тошкентда бошланган улкан бунёдкорликлар одамларга шундай ишончни берган, эртанги кунга руҳлантирган эди.

2020 йилда халқимиз кўлами жиҳатдан ўша таҳликали, ўтмишимизда оғриқли из қолдирган ситамгир хотиралардан қолишмайдиган тақдир билан яна рўбарў бўлди: жаҳонни қамраб олган пандемия ва икки техноген фалокат…

2020 йилдаги воқеаларда одамларнинг асосий ишончи битта муҳим нуқтада жамланди – Президент ­Шавкат Мирзиёевнинг қатъий иродаси ва халқнинг мустаҳкам бирдамлиги!

Ўзим гувоҳ бўлган бу икки ҳаётий ҳодиса халқимиз, миллатимиз кечмиши, бугуни ва эртаси ҳақидаги менинг тасаввурларимни аниқ ва собит бир мезонга кўтаради: миллатимиз буюк ва қудратли, матонатли ва яратувчи, дунё саҳнасида мудом ўз сўзини айтиб келаётган улуғ бир миллатдир. Ҳа, кучли халқларгина буюк тарих ярата олади. Ёки, аксинча, бир ёзувчи келтирганидек, фақат қулларнинггина тарихи бўлмайди…

Президентимиз Мурожаатномасини тинглаб менда шу ва шу каби бошқа яна бир қанча мулоҳазалар туғилдики, уларни Сиз билан ўртоқлашишни лозим кўрдим…

Халқона ва самимий ҳисобот…

Миллий жамиятимизда ва янги давлатчилигимиз ҳаётида сарлавҳага айланган «Янги Ўзбекистон» истилоҳи бир атама ўлароқ бошқа, биз кўрган сиёсий ва мафкуралашган шиор ва чақириқларга қараганда хийла самимийроқ кўринади менга.

Негаки, у табиий бир жараён туфайли, очиқроғи, зарурат туфайли пайдо бўлган «сифат феномени»дир. Эҳтимол, бунинг сабабларини чорак асрлик турғунлик ва «ёпиқ» сиёсат замиридан излаш керак бўлар. Ҳеч кимни камситмаган, ўтмишга тош отмаган ҳолда айтиш мумкинки, мамлакатнинг фавқулодда очилиши, ички ва ташқи сиёсат траекторияларининг ўзгариши инқилобий даражада бир тўлқин ҳосил қилдики, у биз ҳатто кўникиб қолган кўпдан-кўп қарашларни, стереотипларни «увалантириб» юборди. Ва жамият ҳамда сиёсий ҳаётдаги шу эврилишлар янги қарашлар, ислоҳотлар, янгича яшаш ва меҳнат қилиш иштиёқи ўлароқ янги форматга ўтишга чоғланган ислоҳотларимизни номлашни тақозо этди, десам хато қилмаган бўламан.

Албатта, бу фундаментал ўзгаришлар, шу билан бирга тугал бир ғоя сифатида «Янги Ўзбекистон»га ҳам истеҳзо билан қараётганлар нафақат ташқарида, балки ичимизда ҳам бор. Бу ҳақда кейинроқ тўхталамиз.

Биз мамлакатимизда бўлаётган ўзгаришлар ҳақида кўп гапираётирмиз. Аммо аксарият воизларимизнинг «нутқ»ларини эшитсангиз, аслида уларнинг ўзи бугунги ўзгаришлар ҳақида аниқ тасаввурга эга эмаслигини сезиб қоласиз. Тасаввурнинг етишмаслиги эса баъзиларимизни яна эски замонларнинг мумтоз усули – «ура-ура», «яшасин-яшасин» каби кампаниябозликлар сари бошламоқда.

Бироқ кечаётган жараёнлар, мамлакат ҳаётида юз бераётган глобал янгиланиш­лар шунга муҳтожми, кампаниябозликларга эҳтиёж борми?

Мен ўйлайманки, йўқ! Негаки, биз остонасида турган бу янги ҳаёт бизнинг тасаввурларимиздагидан юз чандон ўзгачароқдир. У мақтов ва зўраки қўлловларга муҳтож сунъий ҳаракат эмас, одамлар ва мамлакат тақдирини ўзгартиришга астойдил киришган, расмий медиамакон орқали фуқароларидан олқиш умидвор бўлиб турадиган эмас, аксинча, одамларнинг, оддий одамларнинг қаддини кўтаришга, уларни ҳаётга мағрур боқишга, кўраётган кунидан рози бўлиб яшаш учун зарур шароит яратиб беришга бел боғлаган, айтиш мумкин бўлса, халқпарвар, заҳматкаш халқимизнинг ўзидай содда ва самимий, жўмард ва беминнат бир ҳаракатдир.

Биз сиёсатчи ва мафкурачиларнинг кўпчилигимиз эса оёғимизга ўтган асрнинг 70 йилларида илиб олган чориғимизни судраб «эски касал»имиз «хуруж»и домида қолдик. Замон ўзгарганини, дунё янгиланганини, кўз олдимизда авлодлар алмашинуви кечганини пайқамадик. Президент бошлаган ишлар, амалга ошираётган буюк ташаббусларни илғамадик. Ва айнан мана шу қусурларимиз жамият тафаккури ўзгаришини мудом ортга суриб келаётган омилларнинг асосийси бўлса, ажаб эмас.

Шу маънода, мен Президент Мурожаатномасини тинглар эканман, унда қилинган ишлардан мақтаниш ҳисси, амалга оширилган ўзгаришлардан ҳаволаниш кайфиятини илғамадим.

Ҳаммаси оддий, барчаси самимий гаплар. Иддао йўқ, миннат йўқ. Ўзини шу халқнинг чин фарзанди деб биладиган, Миллат ва Ватан тақдирини ҳаётидан, ширин жонидан устун қўядиган қобил ва мард бир ўғлоннинг она халқи олдидаги ҳисоби…

юксалтирувчи куч манбаи

Моҳиятан олганда, Юртбошимизнинг Олий Мажлисга Мурожаатномаси қилинган ишларга бир назар солиш, келгусидаги режаларни белгилаб олишни англатади.

Мурожаатномада эътиборимни тортган нарса шу бўлдики, Президент илк иш бошлаган кунлардаги сиёсий ракурс ўзгармаган. Жамиятдаги энг оғриқли нуқталаримиз – таълим, тиббиёт, илм-фан соҳаси ва камбағалликни қисқартириш, суд-ҳуқуқ, иқтисодиётни диверсификациялаш ва ташқи сиёсатдаги ислоҳотларни изчил амалга ошириш мудом мамлакат истиқболини белгиловчи асосий омиллар ўлароқ қаралаётгани сиёсий ироданинг метинлигини, бошланган ишлар аввалбошдан пухта ўйланганини, муҳим асосларга эга эканини англатади. Қолаверса, бу ишонч ва қатъият ҳаракатларнинг жамият қатламларига сингиб, одамларимиз қалбида алангаланиб, катта илҳомбахш кучга айланаётгани билан ғоятда аҳамиятлидир.

Бугун мен ишонаманки, одамларимиз ўз тасаввурларида давлат ҳақидаги тушунчасини ўзгартира бошлади. Бу Мирзиёев сиёсатидаги энг катта ютуқлардан биридир.

Бунга ўнлаб мисоллар келтириш мумкин. Бироқ ўз кўзинг билан кўриб гувоҳ бўлганинг барибир бошқача таъсир қилар экан.

Хабарингиз бор, Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси ҳам мутасадди идоралар, банклар ва ҳокимликлар билан биргаликда Президентимиз ташаббуси ва топшириғи билан жойлардаги аёллар муаммоларини ўрганишга киришди. Жараёнда 6 миллиондан ортиқ аёлларимизнинг муаммолари ўрганилди.

Тасаввур қилинг, шунча одамни уйма-уй юриб, ҳар бири билан юзма-юз гаплашиш осон ишми? Лекин шу кўзга қийин кўринган, мамлакат тарихида ҳам, тажрибасида ҳам бўлмаган иш уддаланди.

Жараёнда кўрдикки, узоқ йиллар ўз кучи ва Яратганнинггина мўъжизасидан бўлак умидланадиган нарсаси қолмаган аёллар, опа-сингилларимиз ўзларига кўрсатилаётган меҳрдан, оқибатдан ва ниҳоят ўз туриш-турмуши, ҳаёт тарзидан хўрлиги келиб, ҳўнграб йиғлаб юборишарди.

Улар анча йиллардан буён барча эшикларини беркитиб олган, адолат у ёқда турсин, оддийгина ўз ҳақ-ҳуқуқларини сўраса, жиноятчига чиқариб қўйишидан қўрқадиган Давлат остонасига келиб, узр сўраётгани, ёрдам беришга чоғланганини тасаввурларига сиғдиролмаётгани юз-кўзларидан кўриниб турарди.

Албатта, бу – оғир, одамнинг юрагини ўртайдиган бир ҳолат. Аммо ҳақиқат, биз узоқ йиллар ўз қарсакбозликларимиз, баландпарвоз гап-сўзларимиз билан ниқоблаб, ёпиб келган аччиқ ҳақиқатдир.

Шу дамда Лотин Америкаси адабиётининг йирик вакили Габриэль Гарсиа Маркеснинг бир гапи эсимга тушмоқда: «Мени ишонтиринг дунёни ўзгартириб юбораман».

Айни шу жараённинг ичида юрганим учун айта оламанки, давлатимиз раҳбарининг ушбу ташаббуси жамиятнинг энг катта ва энг муҳим қатлами бўлган аёлларнинг қалбига ишонч нурларини олиб кирди. Ишонч эса барча ҳаётбахш кучларнинг манбаидир.

«Ҳаётбахш учлик» модели

Жамиятни қатламларга бўлиб ўрганиш ва барча «гуруҳ»лар характери, мавжуд аҳволи ва табиатидан келиб чиқиб чоралар белгилаш, улар билан индивидуал ишлаш янги сиё­сатнинг диққатни ўта жалб этадиган яна бир жиҳатларидан, десам янглишмайман.

Бугун кўпчилик экспертлар томонидан эътироф этилаётган ушбу «ҳаётбахш учлик» модели (рухсат берсангизлар мен бу ҳаракатни шартли равишда шундай аташни таклиф қилган бўлардим) – «Аёллар дафтари», «Ёшлар дафтари» ва «Темир дафтар» атамаларининг пайдо бўлиб, турмушимизга сингиши ҳамда жамиятни камбағалликдан қутқаришнинг асосий сиёсий лейтмотивига айланиши бугун биз учун кўп нарсани англата бошлади.

Моҳият эътибори билан бир мақсадга қаратилган бу усул мавжуд муаммоларни енгишнинг, унга қарши курашишнинг ўзига хос аниқ шаклларини яратди.

Унга кўра, аёллар масаласи, Президентимиз таъбири билан айтганда, «…Аёлларнинг андиша қилиб, биз эркакларга айта олмаган дард-у ташвишлари, кундалик муаммолари, орзу-ниятларини уларнинг ўзидан бўлак яхши тушунадиган инсон йўқ».

Ёшлар муаммолари эса барчамиз англаб турганимиздек, бу ўй-ташвишлардан кескин фарқ қилади. Бу кўпчилик ҳолларда глобал дунёда кечаётган ўзгаришлар, юқорида айтганимиздек, ҳаётимиздаги авлодлар алмашинуви билан боғлиқ омилларни, қолаверса, жамиятдаги тектоник ва шу билан бирга яратувчилик манбаи бўлган демографик «ўсувчанлик»ни тўғри парвариш этиш, эл-юртига садоқатли, қудратли ва илмли авлодни вояга етказишни ўз ичига олади.

«Темир дафтар» эса жамият контекстида кўзга зирапчадай санчилиб турган умум йўқсилликни аниқлаш ва уни босқичма-босқич бартараф этиш вазифасини ўз «зиммаси»га олган.

Аҳамиятли ва эътироф этиш шарт бўлган жиҳат шундаки, бу модель биз аксарият ҳолларда ўрганиб қолганимиз ялтироқ қоғозга ўралган «пуч ёнғоқ» эмас, балки аниқ дастурларга эга бўлган, молиялаштирилган бир ҳаракатдир. Унинг ишлаш механизми, сарфланадиган харажатлар ва берадиган самараси пухта ҳисоб-китоб қилинган.

Мурожаатномада Президент ўзи ўйлаган, муаммога самарали ечим бўла олади, деб билган ғоясининг амалий жиҳатларини аниқ-тиниқ асослаб берди.

Синовларда тобланган миллат

Ҳақиқатан ҳам, 2020 йил оғир келди. Коронавирус пандемияси халқимизни ҳам, давлатни ҳам жиддий синовдан ўтказди. Ҳозир пандемиянинг оғир асоратлари ҳақида эмас, бир жиҳат ҳақида тўхталиб ўтмоқчи эдим. Бу – оқилона сиёсат – Шавкат Мирзиёевнинг узоқни кўра билиш қобилияти, Миллат ва Ватанга бўлган чин ва самимий муҳаббати ҳақида.

Очиғи, вирус қутурган, халқ таҳликага тушган кезларда мен Мирзиёевнинг нигоҳида улуғ бир дардни – «халқ қайғуси»ни кўрдим. Тез-тез ўтказилаётган видеоселектор йиғилишларида асосий эътиборни пандемия вазиятларидан бошлар эди. Кўплаб қарорлар қабул қилди. Ва шунда англаб етдимки, давлат раҳбарининг хаёли мудом шунда бўлди – эл саломатлигини асраш, имкони борича, пандемияни йўқотишларсиз ўтказиш…

Аммо иқтисодиёт араваси ҳам тўхтаб қолмаслиги керак эди. Бир нафас ҳаракатсиз қолган иқтисодиётнинг истиқболда оғир депсинишлари бўлиши аниқ. Бу йўлда Шавкат Мирзиёев ўзига хос услубни қўллади – ҳар қандай шароитда ҳам иқтисодий таназзулга йўл қўймаслик.

Келинг, бу ҳақда бир халқаро эътирофни айтиб ўтсак:

«Бошқа томондан олиб қараганда, коронавирус эпидемияси ички эмас, балки глобал миқёсдаги халқаро ҳодисадир. У глобал миқёсдаги инқирозни, хусусан, глобал иқтисодий инқирозни келтириб чиқарди, – деб ёзади UzAnalytics сайтида сиёсатшунослик фанлари доктори, Москва давлат халқаро муносабатлар институти ва Миллий тадқиқот университети «Олий иқтисодиёт мактаби» профессори Андрей Казанцев. – Шу нуқтаи назардан, Ўзбекистондаги вазият ўзига хос бўлиб чиқди, чунки бу ерда коронавирус инқирози аввалги йиллари бошланган яна бир жараён билан «кесишди». Ушбу жараён – Президент Шавкат Мирзиёев бошлаган иқтисодий ислоҳотларнинг изчил давом этишидир. Менимча, Ўзбекистонда юз бераётган ўзгаришлар ташқаридан яхшироқ кўринади ва республика аҳолиси ушбу ислоҳотлар натижаларига етарлича баҳо бера олмаслиги мумкин. Аммо макростатистикага эътибор қаратсак, бу ислоҳотлар сезиларли иқтисодий ўсишга олиб келаётгани яққол кўзга ташланади….»

Президентнинг Мурожаатномасини тинглар эканман, пандемия шароитида ҳам халқ дарди, одамларнинг манфаатини асосий мезонга кўтариш сиёсатини янада тўлиқроқ англаб етдим.

Мана қаранг, пандемия оқибатларини юмшатиш ва бартараф этиш учун давлат томонидан жами 82 триллион сўмлик комплекс чора-тадбирлар амалга оширилди. Бу жараёнда хорижда бўлган ватандошларимиз ҳам ўз ҳолига ташлаб қўйилмади. Уларни ватанга қайтариш, зарур бўлса, кўмак кўрсатиш чоралари кўриш алоҳида эътиборда бўлди.

Аслида бу ниҳоятда оғир жараён эди. Ахир ўтган қарийб ўттиз йилда элдошларимиз ночорликдан тақдирини бошқа юртларда кўриш, иш топиш илинжида ватанни маълум муддатга тарк этишга кўникиб улгурган, тирикчилик важидан миллионлаб юртдошларимиз хориж тупроғида юрарди. Бундай шароитда қандай йўл тутмоқ жоиз?

Бунга ҳам хориждан назар ташласак. Андрей Казанцев айни шу жиҳат ҳақида қуйидагича ёзади:

«Пандемия инқирози Россиядаги муҳожирлар ҳолати кескин ўзгаришига олиб келди. Маълумки, Ўзбекис­тон Россияга энг кўп меҳнат муҳожирини юборадиган Марказий Осиё мамлакати ҳисобланади. Россия­­да 2020 йили меҳнат муҳожирлари сони икки баравар камайди. Бундан ташқари, буларнинг бари катта муаммолар билан бирга юз берди. Чунки, аэропортлар мамлакатдан чиқиб кета олмаётган одамлар билан тўла эди. Ўзбекис­тон ҳукумати ўз фуқароларига ёрдам беришга ҳаракат қилди. Шу ўринда бир ҳолатга эътибор бериш керакки, кўплаб бошқа давлатлар мухожир фуқароларини деярли ташлаб қўйди. Аммо Тошкент бундай йўл тутмади».

Бу эътирофда мен, энг аввало, улуғ инсоннинг иродасини, халқ дардини ўз дардига айлантира олган жасоратли ватандошимиз, миллат қаҳрамонининг қиёфасини кўраман.

Янги Ўзбекистон ғалабалари

Мен Шавкат Миромонович давлат раҳбари бўлиб иш бошлаганда кўпчилик хорижлик таҳлилчиларнинг «Мирзиёевга қийин бўлади, унга оғир сиёсий мерос қолди» деган гапларини очиғи, унча тушунмаганман.

Мана, тўрт йил у киши билан елкама-елка туриб ишлаб англадимки, дунё анча ўзгариб, биз ундан олисда қолиб кетган эканмиз. Фақатгина суверенитетни сақлаш, ҳар қандай йўл билан бўлмасин, тинчлик-хотиржамликни ушлаб туришнинг ўзи етарли эмас экан. Бу ёқда кун сайин глобаллашиб бораётган дунё, жаҳон давлатлари билан тенгма-тенг қадам ташлаш ва шу билан бирга дунё саҳнида тан олинган – легитим бир форматда тараққиёт йўлига ўтиш деган гаплар ҳам бор экан.

Ижтимоий тармоқларни кузатган одам шуни англайдики, бугунги жамият тизимдан, бошқарув тизимидан зериккан. Мустабидлик унсурларини ўзига мерос қилиб олган, биз ҳозиргача амалда қўллаб келган тизим ҳаммамиз ич-ичимиздан сезиб турганимиздек, бугунги кунларга мос келмай қолди. Президент Мурожаатномасида буни жўяли изоҳлади:

«Маҳаллий ҳокимлик ва Кенгашлар бундан 27 йил аввал, яъни ҳокимлик институти жорий этилган дастлабки пайтда қабул қилинган қонун асосида ишламоқда. Бу ҳужжат бугунги ислоҳотларимиз талабларига мутлақо жавоб бермаслигини ҳисобга олиб, уни тубдан янгилаш зарур…»

Бу гап нега бундан уч ё тўрт йил илгари эмас, бугун айтилди, деган савол туғилиши мумкин. Менинг назаримда, ўйланган ислоҳотлар босқичма-босқич, пухта режа асосида амалга оширилаётир. Яъни жамият ва сиёсий элита кўниккан тизимни «истеъмол»дан чиқариш учун аввало, уларнинг тафаккурини, қолаверса, зарур ресурсларни янгилаш талаб этилди. Шу ўринда, мен баъзи одамларнинг «нега бунча қарор-у фармонлар, қонунлар кўпайиб кетди» деган иддаоларини англагандай бўламан.

Тўғриси, кўпчилигимиз бўлаётган ўзгаришлар, янгиланишлар моҳиятини тўлиқ англаб етмаётирмиз. Ва бу ҳолат кўпчилик ҳолларда кўз ўнгимизда Ўзбекистон бир суверен давлат сифатида тамоман янги қиёфага ўтаётганини, том маънода Янги Ўзбекистон шаклланаётганини тушуниб олишимизга монелик қилаётгандай…

Бугун шундай замон бўлдики, ҳамма сўз айтиб бировни ҳайрон қолдиришга, фавқулодда «замонамиз қаҳрамони»га айланиб шуҳрат тўнини кийишга ўранишга иштиёқманд. Ҳамма «ҳақиқатгўй», ҳамма «юртпарвар», «элпарвар» ва «адолатпарвар»… Ора-сира ўзига шу майдон, эркин сўз айтиш имконини бериб қўйган давлатга ҳам шох ташлаб қўяди. Бундан сал илгарироқ шу гапларни ёза олармидинг, дейдиган одам йўқ. «Янги Ўзбекистоннинг нимаси янги» дея тажанглик қиладиганлар ҳам бор. Ичиқоралик билан барчасини инкор этишга уринадиганлар ҳам. Қалбдаги хусумат, сохта обрў топишга бўлган тийиқсиз иштиёқ ва одамда малол қўзғовчи даволар билан тўйинган кибр бундайларни ҳар кўйга солади. Бир томондан бу – «тўйдирганнинг қорнига…» деган халқ маталини ҳам эсга солади.

Лекин нима бўлганда ҳам, ўйлаб кўрайлик-чи, сўнгги пайтларда ижтимоий-сиёсий ҳаётимизнинг мазмун-моҳиятини очиб берадиган бир истилоҳ ўлароқ янгиланишларнинг лейтмотивига айланиб улгурган «Янги Ўзбекистон» атамаси бизга нимани англатади? Уни ушлаб турган устунлар нима, нималар уни таниб олишимизга, англашимизга кўмаклашади? Ёки у ҳақиқатан ҳам баъзи «дўст»ларимиз иддао қилишаётганидек шунчаки ялтироқ бир гапми? Мана шуни аниқлаб олиш бугуннинг энг муҳим масалаларидан бири.

Аввало, гапни жамиятда содир бўлаётган маънавий янгиланишлар, «музлатилган» идентитет – ўзликни англаш, танитиш борасида ташланган дадил қадамлардан бошласам тўғри бўлади, деб ўйлайман. Зотан, жамиятнинг миллийлашуви биз учун кўп нарсани англатади. Ўтган 25 йиллик мустақиллик даври гарчи биз учун постколониал ўтиш даври ҳисобланса-да, миллий жабҳада биз орзу қилган, кутган натижаларни бермади. Давлат ва жамият орасида шундай бир қутбланиш ҳосил бўлдики, бу ҳаётда гибрид-дурагай ва айни пайтда миллийлик даъвосидаги неоколониал маданий мафкурани шакллантирди. Унга кўра тарих «чегараланди», миллий манфаатлар, маданий ҳис-туйғулар сиёсийлаштирилди.

Эътибор қилинг, ўтган шунча йил давомида «Миллат» сўзи сиёсий элита нутқларида неча маротаба ишлатилди? Тарихий ўзанимиз билан бевосита боғлиқ туркийлик ёки туркий қавм истилоҳлари-чи?.. Сиёсий элита нафақат бу катта ва ойдин ҳақиқатларни тан олиш, балки минбарда гапиришдан ҳам узоқ йиллар тийилиб келди.

Ва бу, ўйлайманки, давлатнинг, жамиятнинг тўлақонли миллийлаша олмаганининг асосий сабабларидан биридир. Бундай тутум эса жамиятни мураккаб колониал, постколониал ва деколониал учбурчак ичида эканини «таъминлади». Жамиятда миллий тафаккур, умуминсоний зеҳният, тил, санъат ва маданий қадриятларга қарашларнинг сиёсийлашуви ва ҳаддан зиёд мафкуралашгани миллий руҳнинг сўнишига олиб келди. Бугун мен баъзи аёнларимизнинг тушуниксиз матнларини эшитиб ёки ўқиб кўп ҳам ҳайрон қолмайман. Негаки, у аввал ўрисча фикрлаб кейин нутқини давлат тилида баён этади. Аслида бу биз, тарихи бир неча минг йилларга борадиган буюк тилнинг бугунги ворислари учун жуда уятли, йўқ, шармандали ҳол, албатта. Тарихга қарашимиз, ўзликни англаш ва тан олиш борасида ҳам биз эски ақидаларга узоқ йиллар «содиқ»лигимизни намоён этиб келдик.

Миллатимиз буюк, тарихимиз ҳеч бир халққа насиб қилмаган шонли ўтмишга эга. Мавриди келганда бу борадаги баъзи мулоҳазаларимни айтмоқчиман. Зотан, бу бизнинг ўзлигимизни белгиловчи, аслида биз ким эканимизга ҳаққоний баҳо берувчи муҳим бир омил – тарих илми ва унга бизнинг ёндашувимиз масаласидир. Кечагача шонли тарихимизни кимлар ёзиб келгани ва бизга қандай ўргатганини ҳаммамиз яхши биламиз. Улар бир нарсани ўйлашган эди. Ўтмишидан узилган, юлиб олинган миллат худди етимдай қулфеъл бўлади. Маълум маънода бу самара ҳам берди.

Бугун ҳам ҳар мақомга йўрғалаётган, ул ё бул маданиятга ҳавасманд боқаётган, ўтмишга мағзава ағдараётган тўдалар борлиги ўша сиёсат таъсири, дейиш мумкин. Лекин тарихий далил шундайки, бизнинг тарихимиз жуда кўҳна ва шу адоғи кўринмас мозий ландшафтида товланиб турган марваридлар бевосита бизга ҳам тегишлидир. Тарихда сўнмас из қолдирган, бироқ биз узоқ йиллар тайсаллаб, ўзимизни четга тортиб, бегонасираб келган умумтуркийлар яратган тарих, маданият ва тамаддунлар, бир сўз билан айтганда, беназир маданий ва илмий мерос, ҳеч шубҳасиз, бизга ҳам тегишлидир.

Мен нега бу масалага кенг тўхталдим. Шунинг учунки, янги сиёсат бизга қарийб 100 йилдан ортиқ вақт мобайнида тақиқ қўйилган тарихий ҳақиқатларни, миллий ўзлигимизни қайтиб беришдек бақувват сиёсий иродани намойиш этди. Давлат раҳбари мустақиллик даврининг ўтган ўттиз йилида илк бор БМТ минбарида ўзбек тилида нутқ сўзлади. Нафақат МИЛЛАТ, ТУРКИЙЛИК сўзларини айтиш, балки ўз мафкурасига кўра туркий бирликни англатувчи «Туркий тилли давлатлар кенгаши»га тўлақонли аъзо бўлиб қўшилди. Ва бу маданий ва миллий силжиш ҳозирданоқ ўз самарасини бера бошлади. Қўшни Афғон юртида йилнинг бир куни мамлакатда «Ўзбек тили байрами куни» этиб белгиланиши Янги Ўзбекистоннинг, Мирзиёев сиёсатининг энг катта ютуқларидан бири бўлди.

Шу ўринда «Prudent Solutions» таҳлил маркази директори, тарих фанлари номзоди Эсен Усубалиевнинг қуйидаги фикрларига эътибор қаратиш жоиз деб биламан:

«Модомики, айни пайтда Туркия «туркий дунё» номи билан ҳамкорлик ташаббускори бўлаётган экан, бу биринчи навбатда иқтисодиёт, савдо-сотиқ ва энергия ресурслари соҳаларига тегишли бўлади. Шу маънода минтақада Туркия учун ҳам, Марказий Осиё мамлакатлари учун ҳам президент Ш.Мирзиёевнинг ислоҳотлари ва Ўзбекистоннинг минтақавий ҳамкорликка тайёр экани билан боғлиқ жиддий ижобий ўзгаришлар рўй берди».

Ҳақиқатан ҳам, миллий ғурур, ўзликни танитиш борасида гап кетар экан, муҳтарам Президентимизнинг бу борадаги сиёсати минтақа ҳаётига ҳам таъсир қилаётганини яққол кўришимиз мумкин. Барчамизга маълумки, Мирзиёев ислоҳотлари бошлангунча минтақа давлатлари – қўшниларимиз ўз келажакларини мажбурий тарзда турли минтақавий ва халқаро тузилмалар, бирлашмалар мисолида кўриб келди. Ҳатто минтақадаги энг катта ва иқтисодий бақувват давлат ҳисобланмиш Қозоғистон ҳам узоқ вақт давлат сифатидаги ўзлигини Евроосиё мамлакати сифатида шакллантириб келди. Ушбу майдончадан минтақага дахлдор муаммоларни ишлаб чиқишда фойдаланди, шу билан бирга, Марказий Осиёнинг қолган қисми билан Россия ўртасидаги кўприк сифатидаги қулай ўрнини сақлаб қолди. Бироқ Шавкат Миромоновичнинг минтақа ҳаёти бўйича илгари сурган ғоя ва қарашларидан кейин қўшниларнинг минтақа идентитети – ўзига хослиги ҳақидаги қарашлари миллий мансублик нуқтаи назаридан эпик траекториясини ўзгартирди. Эсингизда бўлса, Президентимиз ташаббуси билан 2017 йилда Самарқандда «Марказий Осиё: ягона тарих ва умумий келажак, барқарор ривожланиш ва тараққиёт йўлидаги ҳамкорлик» шиори остида халқаро конференция ўтказилган ва унда Президентимиз минтақамизнинг эртанги порлоқ куни ҳақида гапириб шундай деган эди: «Бизнинг минтақамиз халқларини минг йиллик қардошлик ва яхши қўшничилик ришталари боғлаб туради. Бизни тарих, дин, умумий маданият ва анъаналар бирлаштиради.»

Шундан кўп ўтмай, Қозоғистон Президенти Нурсултон Назарбоев ҳам «Остона» клуби қатнашчиларига мурожаат қилар экан, шундай деган эди: «Орадан чорак аср вақт ўтиб, тарихи, дини, маданияти ва менталитети – зеҳнияти бир бўлган Марказий Осиё давлатлари билан бирга бўлишимиз, бир-биримизга ёрдам беришимиз ва минтақа хавфсизлигини биргаликда таъминлашимиз Аллоҳнинг иродаси эканини ҳаммамиз тушунамиз…»

Фалсафада шундай тушунча борки, унга кўра, барча нарса зиддига қиёсланганда ўзини ёрқинроқ кўрсатади. Шу маънода гапирганда, кечагина нафақат бизга эргашиш, балки биздан ўзини нари оладиган давлатларнинг Мирзиёев бошлаган янги сиёсатни нафақат қўллаб-қувватлаши, балки сафга қўшилиши Ўзбекистоннинг минтақада йўқотилган ўрнини қайта тиклашда муҳим роль ўйнамоқда.

Бу эса, албатта, янги Ўзбекистоннинг катта ғалабаси, десак хато қилмаган бўламиз. Шуни алоҳида таъкидлашни истардимки, мамлакатимизнинг ташқи сиёсат, хусусан, минтақа бўйича белгилаган стратегияси йилдан-йил қатъийлашиб, тобланиб бораётгани шахсан мен учун ниҳоятда қувонарли ҳол.

Давлатимиз раҳбари Мурожаатномада бу борада ҳам аниқ таклиф ва ниятларини баён қилгани бу борадаги сиёсатимиз ортга қайтмас йўлга тушганини англатади.

Ўзликни англаш саодати

Мен ўз чиқишларимда миллий ландшафтдаги «анъанавий» колоритлар – миллий маданият, санъат, адабиёт ҳамда тил ва тарихга ёндашувимиз ҳақида бир неча бор фикр юритганман ва бундан ҳеч қачон чекинмайман ҳам, чарчамайман ҳам. Зотан, ким нима дейишидан қатъи назар бугунги глобал дунёда ўзликни сақлаб қолиш, мозаикадай турланиб бораётган умуммаданиятлар («оммавий маданият») гирдобида йўқ бўлиб кетмаслик, дунё саҳнасида ўз сўзимиз ва қарашларимиз билан собит туришга эришиш ҳар қачонгидан-да муҳим аҳамият касб этмоқда. Хурсанд бўладиган жиҳат шундаки, Президент айни шу жабҳани ҳам давлат сиёсатининг муҳим стратегик вазифаларидан бири этиб белгилади.

Халқимизда «асл айнимас» деган ҳикматомуз гап бор. Буни марварид қанча пайт чанг-ғубор тагида ётса-да, ўз қийматини сақлаб қолади, уни артиб тозаласанг жилоси билан яна кўзларингни қамаштиради, латофатини тиклайди ва шуниси билан ҳам у қийматлидир, деган мулоҳазалар билан ҳам қувватлаш мумкин.

Бугун миллий жамиятимизда, айтиш мумкин бўлса, ана шундай заргарона «жилолаш» тенденциялари кечмоқдаки, бу юзлаб йиллар парда ортида қолиб келган буюк халқимизнинг инсоният олдидаги ўлмас хизматларини кўрсатиш билан бирга, дунёга бу ёруғ оламда шундай қудратли бир халқ бор эканини ҳам намоён этади.

Мен юқорида аждодларимиз маданияти ҳақида бекорга эсламадим. Зотан, биз ўрганган, тарих бизга ўргатилганидан кўҳнароқ, бизга чизиб берилган рассомнинг холстидаги тасвир аслидагидан анча буюкроқдир. Президент Мирзиёев ҳаракатга келтирган «маданий силжиш» бизни бугун ана шу асл ўзлигимиз сари «суриб» бораётир.

Бироқ буни теран тушунадиган, англайдиган одам борми? Ёки буни жамият учун шарҳлаб берадиган, оддий одамларимизнинг, ёшларимизнинг қулоғига қуядиган ижтимоий қурим-институтлар-чи? Таассуфки, жамиятимизда бундай куч кўзга ташланмаяпти.

Назаримда, шу ишларни қилиши керак бўлган одамларнинг кўпи айни пайтда бир-бирига турли хилдаги кераксиз маълумотномалар, шаблон инфографикалар жўнатиш билан банд. Эски касаллик. Шу боис ҳам ижтимоий тармоқлардаги ғала-ғовурларга қулоқ тутсангиз, юқорида айтганимдай, «янги Ўзбекистоннинг нимаси янги, биз қайси йўлда кетаётирмиз» деганга ўхшаш талмовсираш ёки хусуматли қарашларга дуч келишингиз мумкин.

Жалолиддин Румийнинг бир гапи бор: «Боғ хаёли боққа, дўкон хаёли дўконга олиб боради». Ҳикматдан чиқадиган мазмун шуки, ниятнинг ижобати кўнгилдаги истак-хоҳишга боғлиқ. Албатта, ичиқоралик, кибр ва манманлик, инсон боласига ота мерос қусурлар. Бироқ қуёшни қора деб тентакларча оёқ тираб исботлашга уринганимиз билан у қора бўлиб қолмаганидек, азим ҳақиқатлар ҳам бизнинг чапанича феъл-у хуйимиз измида эмас. У ўз йўли, қонун қоидасига кўра айланадиган собит «орбита»сига эга.

Ҳаётда ўз исботини топган бир ҳақиқат бор: самимият ҳар доим самимийликка чорлайди. Эзгулик буюк ишларга, янгиланишларга доялик қилади. Президент чизиб берган эзгулик ва бунёдкорлик харитаси – Мурожаатнома бизнинг ана шундай ишларимиз учун дастуриламал вазифасини ўтайди.

Шак-шубҳа йўқки, XXI асрнинг 21 йили ҳам Янги Ўзбекистон тарихи зарварақларига зарҳал ҳарфлар билан ёзилажак!

ЎзА

Ўхшаш мақолалар:

  1. Биринчи қадам ҳамиша оғир, аммо миллатнинг қаддини барибир тиклашимиз керак!
  2. “ДўЗ” саволларига Қашқадарё вилояти ҳокими Зоир Мирзаев жавоб беради
  3. Исмат Хушев: Ислом Каримовнинг 25 йиллик бошқаруви якун топдими?
  4. Говорит Москва:”Алишер Усмоновнинг Ўзбекистон ҳукуматига таъсири юқори”
  5. Исмат Хушев: Олий таълимдаги коррупция устида ким турибди? (3-қисм)
  6. Исмат Хушевнинг Файсбукдаги саҳифасида нима гаплар?
  7. Бош муҳаррир И.Хушевга: профессор Зиёмуҳамедовдан
  8. Шавкат Мирзиёев Қирғизистонда “Йил одами” деб топилди – ББС
  9. Махсус фильм: Бош прокуратурадаги даҳшатли қийноқлар (18+) – Кун.ўз
  10. Азиза Шониёзова: Энди юртимга тез-тез келиб тураман – ЎзА
  11. ЎзА директори Абдусаид Кўчимов кечаги журъат ва бугунги ҳақиқатлар ҳақида
  12. Кенжабий: КЎНГЛИМДАГИ ПРЕЗИДЕНТ Янги асар (41)
МАҚОЛАНИ ДЎСТЛАР БИЛАН БАҲАМЛАШИНГ

Шарҳ қолдириш

Фақат 500 белгигача рухсат этилади. Мақола ёки хабарларни МАҚОЛА ВА ФОТОСУРАТЛАР ЖЎНАТИШ ёки Биз билан алоқа шакли орқали жўнатинг.

Click here to cancel reply.

 characters available

    ЕР ЮЗИ БЎЙЛАБ ТАШРИФЛАР

    Количество уникальных посетителей
    Flag Counter

    Энг кўп ўқилганлар

    • Исмат Хушев – Самарқанд: Бир тарихий учрашувдан туғилган таассуротларим…  - 87516 марта ўқилган
    • Муҳаммад Исмоил: Мен шоирман, истасангиз шу…  - 36321 марта ўқилган
    • Президентнинг Давлат маслаҳатчиси, ёзувчи Хайриддин Султоновга  - 35053 марта ўқилган
    • Последние слова Стива Джобса на смертном одре  - 35012 марта ўқилган
    • Турсунхон Худойберганов Президентнинг Давлат маслаҳатчиси этиб тайинланди  - 34946 марта ўқилган
    • МХХ ходими гувоҳлигида қабул қилиб олинган олтин динорнинг аянчли тақдири…  - 34694 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Президент ЎзТВ раисини нега ишдан олди?  - 34678 марта ўқилган
    • “МХХ раиси Рустам Иноятовнинг сиёсий портрети”га келган изоҳлар…  - 34585 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Ҳукмдорга таслим бўлмаган ўзбек олигархи… (2-якуний қисм)  - 34567 марта ўқилган
    • Raw: Tourists Brave Glass-Bottom Bridge – China’s first glass-bottomed suspension bridge  - 34492 марта ўқилган
    • 10 счастливых стран мира и 5 стран с самым высоким уровнем жизни  - 34458 марта ўқилган
    • Tiger Shark Ballet with Vincent Canabal  - 34437 марта ўқилган
    • ЎЗБЕКИСТОН ХАЛҚ ШОИРИ ШУКРУЛЛО ТАВАЛЛУД ТОПГАН КУННИНГ 95 ЙИЛЛИГИГА  - 34434 марта ўқилган
    • Юсуф Жума. Ўзбекистон Президентига  очиқ хат….  - 34383 марта ўқилган
    • Миллиардер без миллиарда: Чак Фини – удивительный человек.  - 34380 марта ўқилган
    • Ўзбекистон Президенти, Бош вазир, Бош прокурор ва Қашқадарё вилоят ҳокимига  - 34374 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Интернет – адоват майдони эмас! (Анвар Назировга жавоб ўрнида)  - 34276 марта ўқилган
    • Улуғбек Бакиров: Сўздан яралган ҳаёт (Лола Ҳотамова билан суҳбат) 3-қисм  - 34224 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари”нинг садоқатли ва меҳр-муҳаббатли ўқувчиларига  - 34224 марта ўқилган
    • Исчезнувший самолёт приземлился через 37 лет (Видео)  - 34192 марта ўқилган
    • Эксперимент с чемоданом – В мире удивительного…  - 34132 марта ўқилган
    • Бош прокурор И.Б.Абдуллаев, Ички Ишлар вазири А.А.Аҳмадбоевларга  - 34081 марта ўқилган
    • Исмат Хушевга бағишланган шеърларнинг ёзилиш тарихи ҳақида… (Видео)  - 33968 марта ўқилган
    • Отиб ташланган Андижон… (Русчадан Исмат Хушевнинг эркин таржимаси) 5-якуний қисм  - 33965 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Президент эркасининг саргузаштлари: ИМТИЁЗ ВА МАСЪУЛИЯТ (2-8)  - 33950 марта ўқилган
    • Ёлғонинг умри қисқа (“Озодлик” радиоси раҳбарига)  - 33899 марта ўқилган
    • Ҳамроқул Асқар: “Генераллар ўйини”даги Бек – Ғофур Раҳимов образи…  - 33847 марта ўқилган
    • Одил Ёқубовнинг издоши, Муҳаммад Алининг сафдоши, Исмат Хушевнинг устози  - 33841 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Гулнора Каримова билан Филипп Киркоровга  - 33821 марта ўқилган
    • Ўзбек ёзувчиси асарлари халқаро мукофотга тавсия этилди  - 33818 марта ўқилган
    • Навбаҳор Имомова – “Вашингтон чойхонаси” меҳмони…  - 33767 марта ўқилган
    • Бирлашган Миллатлар ташкилоти раисига ўзбек ойдинларидан мурожаат  - 33759 марта ўқилган
    • Исмат ХУШЕВ: “ЎЗ ГАЗИНИ РУСГА БЕРИБ, ТЕЗАК ЁҚҚАН ЎЗБЕГИМ!”  - 33744 марта ўқилган
    • Ташпулат ЮЛДАШЕВ: С ЮБИЛЕЕМ, ДРУГ! (Предатель ли Сергей Ежков?)  - 33742 марта ўқилган
    • МХХ раисининг биринчи ўринбосари ҳибсга олинди. Раис қачон қамалади?  - 33699 марта ўқилган
    • Бердиёр ЖУМАЕВ: ХУШВАҚТ МИСГАР БОБОМ ҚИССАСИ (Бешинчи, якуний қисм)  - 33690 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: “Президент эркасининг саргузаштлари” Иккинчи китоб, биринчи боб  - 33652 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Мирсаидов билан танишув (Иккинчи китоб, 6-боб)  - 33650 марта ўқилган
    • Шогирд: Устоз “Ёшлар” телеканалига раҳбар бўлиб ютдими, ютқаздими?  - 33623 марта ўқилган
    • Туркияда кеча кутилмаган сиёсий воқеа рўй берди…  - 33623 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” тақдим этади – “Юсуф Жума билан суҳбатлар” туркумидан (4-қисм)  - 33593 марта ўқилган
    • Эксперт: ИГИЛ может дойти до Средней Азии  - 33571 марта ўқилган
    • Жамоатни йиғлатган дуо ёхуд бир онанинг бошидан кечирганлари  - 33467 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Сайрга кетган йигит… (2) (Абдуманноп Пўлатнинг порлоқ хотирасига)  - 33454 марта ўқилган
    • “Уруш кўрмаган миллат ёки МХХ раисига ўринсиз маломат”га келган изоҳлар  - 33442 марта ўқилган
    • Бишкек: Телефон суҳбатини ким ëзиб олгани ўрганилмоқда  - 33422 марта ўқилган
    • Дадахон Ёқубов: Бу улуғ инсон дарё эди, уммон эди  - 33421 марта ўқилган
    • Фарғоналик аёл эрининг ўлимида “орган ходимларини” айблаяпти  - 33420 марта ўқилган
    • Самарқандда мединститут ўқитувчиси порахўрлик айби билан ҳибсга олдинди  - 33376 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” тақдим этади – Ўзбекистон: ИШИД ва қўрқув фазоси  - 33356 марта ўқилган
    • Андижон: Муҳаммад Юсуфнинг Марҳаматдаги қабри ва уйига зиёрат…  - 33355 марта ўқилган
    • Президент Каримовдан кейин Ўзбекистонни нималар кутмоқда?  - 33343 марта ўқилган
    • Сиз севган шоирлар – Йўлдош Эшбек: Мен сени севаман, йиғлаётган қиз!  - 33296 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Шимолий вокзалдаги Темир йўл милицияси ҳибсхонасида (3-3)  - 33294 марта ўқилган
    • Dmitri Shostakovich – The Second Waltz  - 33281 марта ўқилган
    • Уруш кўрмаган миллат ёки МХХ раисига ўринсиз маломат  - 33278 марта ўқилган
    • Саратонни тумов каби даволаш йўлини топган ўзбек фармацевти  - 33260 марта ўқилган
    • Фокусник мирового масштаба. This may be the best Card Trick Ever….Fantastic!!  - 33249 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Тошкентдаги фоҳишалар резиденцияси (Иноятов ва Ҳайдаров жанги) -1  - 33245 марта ўқилган
    • Вы украли у нас мечту, господин президент! (Видео)  - 33237 марта ўқилган
    • “Америка овози” – “Дунё ўзбеклари” меҳмони: Одил Рўзалиев Торонтода (Видео)  - 33225 марта ўқилган
    • Озод Тўраев: Ўзбек халқининг дин танлаш ҳуқуқи…  - 33194 марта ўқилган
    • Первый российский автомобиль сделали 120 лет назад, но царь его не заметил  - 33192 марта ўқилган
    • The 100 best photographs ever taken without photoshop  - 33185 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Сахаровга ўзбек халқи номидан эълон қилинган лаънат тафсилоти  - 33179 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Президент эркасининг саргузаштлари Ельцин билан учрашув (2-2)  - 33123 марта ўқилган
    • Ўзбекистон Республикаси Олий раҳбариятига  - 33110 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Ислом Каримовнинг ҳокимиятга келиши (2-китоб, 5-боб)  - 33089 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Бош муҳаррирликка тайинланиш (2-китоб, 7-боб)  - 33067 марта ўқилган
    • Сенат раиси ўринбосари Содиқ Сафоевнинг инглиз тилидаги гўзал суҳбати  - 33059 марта ўқилган
    • Мурод Раҳмон: Азиз юртбошига (Шавкат Мирзиёевга қутлов)  - 32931 марта ўқилган
    • Таниқли ўзбек журналисти Дадахон Ёқубов: “Ассалому алайкум, баҳор!”  - 32917 марта ўқилган
    • Исмат Хушев “Озодлик”да: “Мирзиёевга қарши жуда катта кучлар турибди…”  - 32912 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Насриддин Муҳаммадиев бошқача эди… (“Ўтганлар ёди” туркумидан)  - 32901 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: СНБда нима гаплар, жаноб Иноятов!  - 32863 марта ўқилган
    • Сурхон ёшлари: Қўноқлигу собитлик вақт ҳукмида (Иқбол Мирзо билан суҳбат)  - 32858 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Президент эркасининг саргузаштлари Академик Сахаров (2-4)  - 32834 марта ўқилган
    • Тошпўлат Йўлдошев: Диний экстремизм таҳдиди борми?  - 32799 марта ўқилган
    • Мама, она и в Африке Мама! Желаем вам приятного просмотра (32 фото)  - 32799 марта ўқилган
    • Фарғонада ука ўз акасини чавақлаб, Шаҳрихонсойга улоқтирганликда гумонланмоқда  - 32793 марта ўқилган
    • Файласуф Маҳмуд Йўлдошев марҳум шоир Шукур Содиқ ва унинг ибратли ижоди ҳақида  - 32778 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Президент эркасининг саргузаштлари Ислом ака билан танишув (2-3)  - 32760 марта ўқилган
    • Узбекская литература и культура понесли тяжелую утрату…  - 32735 марта ўқилган
    • Амирқул Карим: Шоир дўстим Мухтор Комил ҳақида сўз… (“Ўтганлар ёди”)  - 32674 марта ўқилган
    • Сколько стоит политическое убежище в Незалежной…  - 32667 марта ўқилган
    • Ўш шаҳар милициясининг асосчиси ва биринчи бошлиғи  - 32662 марта ўқилган
    • Чинозлик Аҳмадбой молиявий пирамида ташкил этганликда айбланмоқда (1)  - 32655 марта ўқилган
    • Сенат раиси ўринбосари Содиқ Сафоевнинг инглиз тилидаги суҳбати  - 32632 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Президент эркасининг саргузаштлари Чироқчига поезд ваъда қилганим  - 32629 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Президент эркасининг саргузаштлари (2-китоб. Муқаддима)  - 32628 марта ўқилган
    • Солнце, Луна и звезды: лучшие астрономические фотографии года  - 32619 марта ўқилган
    • ЎзТВ намойиш этади: Фахш йўлига кирган қиз билан сухбат…  - 32601 марта ўқилган
    • Қудратхўжаевнинг қалб дафтари (“Уч илдиз”)  - 32593 марта ўқилган
    • “Озодлик”да Самарқандлик миллионер аёл Шоира Хасанованинг “Озод Назар”и…  - 32574 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Рустам Азимовдан кейин навбат Элёр Ғаниевгами?  - 32572 марта ўқилган
    • Ўзбекистон халқ депутати, таниқли журналист Дадахон Ёқубовдан янги йил табриги  - 32563 марта ўқилган
    • «Буритошу не стыдно под узбекским флагом “не замечать” вороватых коллег?”  - 32557 марта ўқилган
    • Усман Хакназаров: Кто лидер по вывозу капитала из Узбекистана?  - 32553 марта ўқилган
    • Улуғбек Бакиров: Сўздан яралган ҳаёт (Лола Ҳотамова билан суҳбат) 2-қисм  - 32553 марта ўқилган
    • Чинозлик Аҳмадбой ҳақида: Баланд учган бургутнинг овчиси ҳам кўп бўлади… (2)  - 32545 марта ўқилган
    • Дилмурод Жумабоев: Ислом Каримов даврига баҳони замон беради, Юсупов эмас  - 32535 марта ўқилган
    • Брюссель аэропорти ва метросида портлашлар, қурбонлар сони ортмоқда  - 32528 марта ўқилган
    • Шуҳрат Тошпўлатов – Ўзбекистон МХХ раисининг ўринбосари этиб тайинланди…  - 32512 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Рустам Азимовдан кейин навбат Элёр Ғаниевгами?  - 32510 марта ўқилган
    • Бугун таниқли ўзбек журналисти Одил Рўзалиев туғилган кун!  - 32505 марта ўқилган
    • Ай да сказки! Потрясающие иллюстрации Татьяны Дорониной  - 32503 марта ўқилган
    • Лазиз Тангриев – Ўзбекистон Матбуот ва Ахбарот агентлиги Бош директори!  - 32495 марта ўқилган
    • Сиз севган санъаткорлар – Султонпошша Удаева: Оқ илон, оппоқ илон…  - 32472 марта ўқилган
    • “Ўзбекистон – Ватаним маним” кўрик танловига: Яшариб бораётган Андижон! (2)  - 32463 марта ўқилган
    • Фарғона: Президент топшириғи асосида уй-жойлар берилди…  - 32460 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” тақдим этади: Ал-Шабабга Трамп баёноти қўл келди  - 32455 марта ўқилган
    • Бош прокуратура: Гулнора Каримова қамоқда…  - 32449 марта ўқилган
    • “Портлашлар Эрдўғон партияси июндаги сайловда ютқазганидан сўнг бошланди”  - 32439 марта ўқилган
    • Акмал Саидовга: Нимани кутаяпсиз? Президентнинг “мастер класс” ўтишиними?  - 32437 марта ўқилган
    • Тоғай МУРОД: КУНДАЛИК ДАФТАРДАН (“ЁДНОМА”)  - 32417 марта ўқилган
    • Ўз оиламни ҳалол боқай деб четга кетган муҳожирлар Ватан хоиними?  - 32405 марта ўқилган
    • Рус тилида гаплашадиган ўзбек ҳамюртларимиз ҳақида…  - 32391 марта ўқилган
    • Гафур Рахимов первым начал бороться с коварной принцессой…  - 32362 марта ўқилган
    • Якшанбада кўл бўйига қилдик сайр, Уй жой, рўзғор ташвишлари, сенга хайр…  - 32339 марта ўқилган
    • “Тошкентда кўрилаëтган хавфсизлик чоралари “Озодлик”нинг “Қурултой”ида  - 32317 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Етмиш ёшлик самимият (Журналист Анвар Усмоновга табрик ўрнида)  - 32315 марта ўқилган
    • Ҳамроқул Асқар: Авлиё бўлиш осонми ёки дин ниқобидаги фирибгарлик  - 32313 марта ўқилган
    • Анвар қори Турсунов: Менга туҳмат қилишмасин, соатим олтиндан эмас!  - 32301 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Шавкат Мирзиёевнинг сиёсий портретига шарҳ (1-қисм)  - 32299 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: “Президент эркасининг саргўзаштлари” (2-китоб. Сўзбоши: М.Сатторов)  - 32273 марта ўқилган
    • Суҳайлий: Шеърларимни ғаламис кимсалар ўқиб, эътироз билдиришибди…  - 32271 марта ўқилган
    • Президентга шеър ёзиб, балоларга қолдим мен – Ҳаммадан узр сўраб, Суҳайлий…  - 32254 марта ўқилган
    • Таниқли ўзбек журналисти Дилмурод Жумабоев бугун туғилган кун. Табриклаймиз!  - 32245 марта ўқилган
    • Ҳамроқул АСҚАР: АБДУМЎМИН ЎТБОСАРОВ ЁДИ  - 32234 марта ўқилган
    • Ўзбекистон Бош прокурори Бахтиёр Абдуллаев Президент сиёсатига қаршими?  - 32218 марта ўқилган
    • Случай в очень счастливой семье | Квартал (Видео)  - 32196 марта ўқилган
    • Улуғбек Бакиров: Сўздан яралган ҳаёт (Лола Ҳотамова билан суҳбат) 1-қисм  - 32188 марта ўқилган
    • Буюк ўзбек шоири Абдулла Орипов вафот этганига бугун роппа роса тўққиз ой бўлди…  - 32151 марта ўқилган
    • Ислом Каримовнинг ўлими МХХ учун қимматга тушди…  - 32116 марта ўқилган
    • 23 йил тақиқланган Шерали Жўраев миллий телеканалда чиқди (ВИДЕО)  - 32112 марта ўқилган
    • Ўзбек журналисти Ватан байроғи кўтарилган АҚШдаги гей-парад ҳақида  - 32104 марта ўқилган
    • Исмат ХУШЕВ: ШОҲ БИЛАН ШАЙХ ТЎҚНАШУВИ ҚАНДАЙ ЮЗ БЕРГАН ЭДИ? (1-қисм)  - 32085 марта ўқилган
    • Ўзбекистон Президенти сўлим водийнинг дилбар Наманганига ташриф буюрди  - 32076 марта ўқилган
    • Отабек Тошев: Президент ўзбек халқининг эртанги кунга ишончини тиклади!  - 32076 марта ўқилган
    • Шавкат Мирзиëев: “Милицияни ўғри қилган ўзимиз”  - 32072 марта ўқилган
    • Насриддин билан яккабоғлик қудамнинг келин олиш базмида бирга эдик…  - 32062 марта ўқилган
    • Комилжон Отаниёзов таваллудининг 100 йиллигига (1-мақола)  - 32059 марта ўқилган
    • Холида: Мамаекуб ака неча йилдан бери Лангарим деб куюб енасиз…  - 32056 марта ўқилган
    • ЎЗБЕК ХАЛҚИНИНГ БОШ ВАЗИР БЎЛГАН ТОЖИК КУЁВИ  - 32052 марта ўқилган
    • Шерали Жўраев оиласида: Йилнинг энг шов-шувли никоҳ кечаси!  - 32050 марта ўқилган
    • Президент Мирзиёевга Ўзбекистон кўзи ожизлар жамияти аъзоларидан  - 32044 марта ўқилган
    • Президентга хориждаги ўзбек мухолифати ҳақида ҳуқуқ фаолларидан мактуб  - 32042 марта ўқилган
    • Сегодня День рождения Генерального секретаря МОПЧ М.Захидова. Поздравляем!  - 32028 марта ўқилган
    • ЎЗБЕКИСТОН ТЕЛЕВИДЕНИЯСИ ДИКТОРЛАРИГА “ОЧИҚ ХАТ”…  - 32013 марта ўқилган
    • Саид Абдулазиз Юсупов: Террорчининг миллати бор!  - 32000 марта ўқилган
    • Жаҳонгир Исмоилов: Бу такрорда илоҳийлик бор…  - 31995 марта ўқилган
    • ҚУТЛУҒ, МУБОРАК БЎЛСИН АЙЁМ, ШАҲАНШОҲИМИЗ!     - 31995 марта ўқилган
    • Кичик Ислом Каримов ўзбек прокуратурасини айблади (ВИДЕО)  - 31993 марта ўқилган
    • Президентни ҳақоратлаш жиноят эканини наҳотки судья билмаса?  - 31986 марта ўқилган
    • Никто не ожидал от него такого выступления  - 31981 марта ўқилган
    • Якшанба – дам олиш куни: Козим Қаюмов – Атиргуллар очди чирой – Чархпалак…  - 31964 марта ўқилган
    • Қодиржон Ботировнинг уйи Бакиевга берилганидан маҳкамага шикоят қилинди…  - 31962 марта ўқилган
    • Юсуф Жума. Кўзингизни очинг, жаноб Президент, имконни бой бераяпсиз…  - 31956 марта ўқилган
    • Ғафур Раҳимов Мирзиëев шарофати билан Ўзбекистонга қайтади  - 31955 марта ўқилган
    • Бошловчи Қуддус Аъзамга: Мен Сиз ва Сизга ўхшаш маддоҳлардан жирканаман…  - 31948 марта ўқилган
    • Бетавфиқ раҳбарни сўкканим учун, Уч йил ётар бўлсам ётганим бўлсин…  - 31945 марта ўқилган
    • Мираброр Усмоновни “Дўстлик” ордени билан мукофотлаш тўғрисида  - 31945 марта ўқилган
    • Президент ва Бош вазирга: Уйбузар ҳоким ишдан кетди, зарарни ким тўлайди?!  - 31943 марта ўқилган
    • Муҳаммад ИСМОИЛ: МИРЗИЁЕВГА ИШОНСА БЎЛАДИМИ? (2-мақола)  - 31920 марта ўқилган
    • МХХ раиси яхши одам бўлса, менга Россия ўрмонларида пишириб қўйибдими?  - 31896 марта ўқилган
    • Биринчи қадам ҳамиша оғир, аммо миллатнинг қаддини барибир тиклашимиз керак!  - 31885 марта ўқилган
    • ИШИДга қўшилган тожик полковнигининг янги суратлари тарқалди  - 31883 марта ўқилган
    • Исмат Хушев “Озодлик”да: “Мирзиёевга қарши жуда катта кучлар турибди…”  - 31871 марта ўқилган
    • Қашқадарёлик шифокорлар ўлмаган чақалоқни “ўлди”га чиқаришди…  - 31870 марта ўқилган
    • Хуршид Даврон: ШАФОАТ РАҲМАТУЛЛО ТЕРМИЗИЙГА БАҒИШЛОВ (“ЁДНОМА”)  - 31868 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: ББС ўзбек хизматининг расмий вакили Тошкентга келди  - 31868 марта ўқилган
    • Президент Мирзиёевга: Исмат Хушевни Ўзбекистонга қайтариш керак!  - 31859 марта ўқилган
    • Абдулла Орипов: Афсус, энг чиройли гулнинг ҳам бир кун, Сўлиб, оёқ ости бўлмоқлиги бор  - 31854 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Шавкат Мирзиёевнинг сиёсий портретига шарҳ (2-қисм)  - 31848 марта ўқилган
    • В Швейцарии все будут получать 2 250 евро в месяц. Даже не работая  - 31848 марта ўқилган
    • Мирзиёев ЎзТВ раҳбарига: ‘Озодбекка мешать қилма!‘  - 31847 марта ўқилган
    • Сиз севган санъаткорлар – Ботир Қодиров: Йиғлайсанму  - 31839 марта ўқилган
    • Сиз севган санъаткор – Умида Мирҳамидова: Оқ атиргуллар…  - 31820 марта ўқилган
    • Профессор Гого Ҳидоятов: Турон тарихи. Кириш 1-қисм “Ўтганлар ёди” туркумидан  - 31813 марта ўқилган
    • Одамларнинг ювиниш учун оддий ҳаммоми йўқ, лекин данғиллама тўй қилгиси келади…  - 31812 марта ўқилган
    • Оддий фукаронинг мухбирларга хати ва унга “Дунё ўзбеклари” муносабати  - 31812 марта ўқилган
    • Талант АЛЕКСАНДЕРОВ: СЎНГГИ МАНЗИЛДАН РЕПОРТАЖ…  - 31810 марта ўқилган
    • Президентга: Уюшмани отбозорга айлантирган Муҳаммад Али кимнинг эркаси?  - 31810 марта ўқилган
    • Қаландар Қарноқий тимсолида Қарноқ қишлоғига сафар тарихи  - 31807 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Тошкент шаҳар милицияси (ГУВД) ҳибсхонасида (3-китоб, 4-боб)  - 31799 марта ўқилган
    • “Дунё узбеклари” представляет: “Ху из мистер Сафаев?”  - 31790 марта ўқилган
    • Ҳоким ўринбосари, kun.uz мухбиридан қўлингни торт!!!  - 31784 марта ўқилган
    • Бугун таниқли ўзбек журналисти Нусрат Раҳмат туғилган кун. Табриклаймиз!  - 31783 марта ўқилган
    • Гафур Рахимов не смог приехать на похороны брата в Узбекистан  - 31780 марта ўқилган
    • ЎзТВ режим хизмати раҳбари, СНБ ходими А.Шодмоновга бағишлов  - 31777 марта ўқилган
    • Олтин девор. Ўзбек спектакли – Ғани Аъзамов (“Ўтганлар ёди” туркумидан)  - 31776 марта ўқилган
    • Бердиёр ЖУМАЕВ: Қариндошлараро никоҳ – ирсий ва наслий чоҳ  - 31775 марта ўқилган
    • Миллий мафкурани қайта кўриб чиқиш вақти келмади…ми? – “Кун.ўз”  - 31773 марта ўқилган
    • Открытое письмо Министру Внутренних Дел РУ генерал-лейтенанту А.А. Ахмедбаеву  - 31770 марта ўқилган
    • Ўктам Исматов Президентга: Судларнинг аҳволи Сиз айтгандан ҳам бадтар экан…  - 31767 марта ўқилган
    • Исмат Хушев “Озодлик”да Самандар Қўқоновнинг қамалиш тарихи ҳақида  - 31757 марта ўқилган
    • Лола Хатамова объявилась в публичном пространстве. Долго ждали этого дня…  - 31755 марта ўқилган
    • Ҳамроқул Асқар: Шукур Содиқнинг “Ҳурлик салтанати” китобига чизгилар  - 31752 марта ўқилган
    • Фароғат Камолова Жиззах туманидаги Мўлканлик қишлоғида туғилган…  - 31748 марта ўқилган
    • АБДУЛЛА ОРИПОВ – ДАҲО!!! (Биринчи мақола)  - 31745 марта ўқилган
    • Омон Матжон: Евтушенко Ўзбекистонга бегона эмасди  - 31730 марта ўқилган
    • Таниқли жамоат арбоби Насриддин Муҳаммадиев вафот этди…  - 31729 марта ўқилган
    • Талантли ўзбек шоири Амир Худойберди – меҳмонимиз…  - 31726 марта ўқилган
    • Гулбаҳор Саид Ғани: Ватан битта, дунёнинг бошқа ҳеч қаерида Ўзбекистон йўқ!  - 31723 марта ўқилган
    • Хуршид Даврон: “Давлат маслаҳатчиси мақомидаги ўзбек Берияси…”  - 31723 марта ўқилган
    • МХХга қарши уларнинг қинғир ишларини ошкор қилиш орқали курашиш керак  - 31721 марта ўқилган
    • Шавкат Мирзиёев прокурорларни “энг катта ўғрилар” деб атади  - 31718 марта ўқилган
    • Маҳмуд Ражаб: Ижодида чиқити йўқ шоир (“Ўтганлар ёди” туркумидан)  - 31717 марта ўқилган
    • Дониер Турсунов: Мы то знаем кто такой Сафаев…  - 31713 марта ўқилган
    • Мирёқуб Қобилов: Динда мажбурлаш йўқ Муҳокама учун мавзу (Биринчи мақола)  - 31710 марта ўқилган
    • Имрӯз шоҳи анҷумани дилбарон якест, Дилбар агар ҳазор бувад, дилбар он якест (Ҳофиз)  - 31704 марта ўқилган
    • Туркманистонда полиция билан оммавий муштлашув  - 31691 марта ўқилган
    • Гулноз Мўминова: Севган кишим Мени пайқасин, десанг, Оёғига ўралашма…  - 31686 марта ўқилган
    • Абдиҳамид Парда ижодидан: ЎЗБЕК ГАМЛЕТИ ҲАҚИДА (Шукур Холмирзаев ёди)  - 31685 марта ўқилган
    • Жаҳонгир Исмоилов: “Сенга инсоф берсин, учинчи одам!”  - 31682 марта ўқилган
    • Муҳаммад Солиҳнинг ББСдаги чиқиши хусусида  - 31664 марта ўқилган
    • ЕХҲТ раиси: Ўзбекистон инсон ҳуқуқлари вазиятини яхшилаш йўлига ўтиши лозим  - 31664 марта ўқилган
    • Анвар Каримов: Вот теперь пора…, настал переломный момент для Узбекской оппозиции  - 31664 марта ўқилган
    • АҚШнинг Ўзбекистондаги элчиси Памела Спратлен билан юзма-юз мулоқот  - 31658 марта ўқилган
    • Я, БАРОН, КОТОРОГО НАЗЫВАЮТ СФИНКС…  - 31657 марта ўқилган
    • Муҳаммадёқуб Ҳамроев: Самандар аканинг яқинларига табрикларимиз…  - 31654 марта ўқилган
    • Эврил Турон: Қора дўлана (роман) (Ўнинчи – якуний қисм)  - 31652 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Буюк фарзандини унутган дорилфунун…  - 31648 марта ўқилган
    • BBC Путиннинг “хуфя бойлиги” ҳақида ҳужжатли фильм намойиш қилди  - 31646 марта ўқилган
    • Фарғонада Эркин Воҳидовнинг 80 йиллиги тантаналари бўлиб ўтмоқда  - 31634 марта ўқилган
    • Журналист Исмат Хушев номига келаётган ҳасрат ва хатлардан сатрлар… (2)  - 31633 марта ўқилган
    • Ф.Гюлен: «Мы, должны критически пересмотреть наше понимание ислама»  - 31623 марта ўқилган
    • 22 июль куни Ғофур-Арслонбек Аҳмад ўғли Раҳимов 65 ёшга тўлади  - 31618 марта ўқилган
    • Мирзиëев туғилган кунида янги қароргоҳга кўчиб ўтди (“Озодлик” радиоси видеоси)  - 31617 марта ўқилган
    • Одил Ёқубов хотираларидан Абдулазиз Маҳмудов архиви  - 31608 марта ўқилган
    • Дилмурод Жумабоев: АҚШ Ғофур Раҳимовни “наркобарон” деб хато қилди  - 31599 марта ўқилган
    • Қурултой: Қамалганларнинг яқинлари «тавқи лаънат»дан қутулдими?  - 31588 марта ўқилган



Интернетдаги RSS каналимизни ўқинг Твиттердаги саҳифамиз! Facebook орқали дўстлашамиз!



Мактуб ёзиш

ЖАҲОН ОММАВИЙ АХБОРОТ
ВОСИТАЛАРИ

"Ўзбекистон овози" газетаси
Прямой эфир ДОЖДЯ
СНОБ.РУ
ИНО TV
Colta.Ru
Украинская правда
Корреспондент.Нет
Русская служба ББС
ББС Ўзбек хизмати
Голос Америки
Америка овози
Озодлик
Uznews.Net
Фергананьюс.Ру
РосБалт -информационное агентство
Эхо Москвы
Радио Свобода
Ньюс.Ру
Московский Комсомолец
Литературная газета
Комсомольская правда
Новая газета
Союз независимых журналистов Центральной Азии
Центразия.Ру
NEWS-ASIA-Центральноазиатский информационный портал
Каспаров.Ру
Аргументы и факты
Однако
Китоб дунёси
Узметроном
Новое Время - The New Times
Альтернативная литература Узбекистана

Copyright © 2014 — ДУНЁ ЎЗБЕКЛАРИ. Барча ҳуқуқлар ҳимоя қилинган