«Дунё ўзбеклари» — Миллат минбари (Исмат Хушев ижоди ва фаолиятига бир назар)

---

Кенжабий

            ДУНЁ ЎЗБЕКЛАРИ – МИЛЛАТ МИНБАРИ
                      Исмат Хушев фаолиятига бир назар

Ҳозирда, дунё миқёсида фикрлай олиш салоҳиятига эга аҳоли қатламини бирор асар ёхуд хабар билан ҳайратга солиш ниҳоятда қийин кечаётган бир пайтда, Исмат Хушев ташкил қилган ва  раҳбарлик қилаётган “Дунё ўзбеклари” кўплаб ўқувчилар қалбидан жой олишга улгурган  севимли интернет газеталаридан бирига айланди. Бу интернет нашрининг ўқувчилари орасида оқ –қорани фарқловчи, миллат дардини ўз дарди деб билувчи, эл-юрт манфаатини шахсий манфаатидан устин қўювчи фидойи инсонлар анча.

“Дунё ўзбеклари” кейинги икки йилликда маданий ҳаётимизда катта воқеа бўлди. Йигирма йил ичида қотиб қолган, бир ёқлама дунёқарашимизда бурилиш ясади. Онгимиз пучмоқларида кул босган чўғларни қайта яллиғлатди. Тасаввурларимиз чегарасини кенгайтирди. Шууримиз шуълалари қоронғу дунёларимизни ёритди. Тафаккуримиз давр воқеаларини замон элагидан ўтказиб, яхши – ёмонни ажрата олиш даражасига кўтарилди.

“Дунё Ўзбеклари” икки йил ичида Ўзбекистон матбуоти йигирма йилда қилолмаган ишларни бажаришга эришди. Жамиятимизда кундан кунга чигирткадек урчиб бораётган порахўрлик, коррупция, юрт бойликларини ноқонуний ўзлаштириб олиш, тилёғламалик, фоҳишалик, маддоҳизм, инсон қадр қимматини ерга уриш каби ярамас иллатлар илдизларини очиб бериш йўлидаги мақолаларни ўз сайти орқали ўқувчиларга етказиб беришдек эзгу ишларни уддалашга ҳаракат қилмоқда.

Исмат Хушевнинг яна битта ютуғи шундаги, у ўз шахсига билдирилаётган танқидий фикрларни ҳам,  шаънига айтилаётган туҳматларни ҳам сайтда бериб боришга ўзида куч топаяпти.

У ўз сайтида барчага бирдай жой ажратишга, ҳатто,  оппозициядаман деб юрган баъзи бир тутириқсизларнинг тутириқсиз мақолаларини ҳам ўқувчиларга етказиб беришга, уларда фикр уйғотишга ҳаракат қилмоқда. У эл- юрт учун юракдан айтилган сўзларга (шахсидан қатъий назар) ҳурмат билан қараш ҳадисини олган йигитлардан. Афсуски, бу камдан-кам журналистларга насиб қиладиган фазилат.

Исмат Хушевга нима керак бу бош оғриқлар? Канаданинг кўркам шаҳрида, тинч ва осуда кварталларининг бирида жойлашган файзли хонадонида хотиржам, ҳеч кимга ёмон кўринмасдан, бирор бир бизнес билан шуғулланиб миллионерлар қаторига қўшилиб юрса бўлмасмиди? Менимча, агар шу иқтидорини, ташкилотчилиги, куч-кувватини фақат ўз манфаати йўлида бойиш учун сарфласа эди, бу мақсадга аллақачон эришган бўларди.

Лекин у бошқача. Тамоман бошқа йигит. Ўзгаларга ўхшамаган бўлгани учун ҳам кўпчилик истамаган, истаганлар эса уддасидан чиқолмаган йўлдан бормоқда.

Исмат Хушев бу сайтни очиб, йўлга қўйгунга қадар қанча қийинчилик ва йўқотишларни бошдан кечирганлигини бир тасаввур қилиб кўринг. Уни тақдир не кўйларга солмади. Уни букиб, синдириб, янчиб, бир латта сингари улоқтириб юбормоқчи бўлишди. Исмат тугади, тамом. Энди қайта туролмайди, деб ўйладилар. Лекин у қабоҳат салтанатининг тўралари исканжасидан фикран янгиланиб, қалбан ороланиб, руҳан тобланиб чиқди.
Тўпни қанча ерга урсангиз шунча юқори сапчийди. Қанча кучли тепсангиз шунча узоққа бориб тушади. Ижодкор аҳли ҳам шундай. Қанча хўрланса, таҳқирланса иккиланишлари қатъиятлашиб, иродаси метиндай тоблана боради.  Уни энди на бир тўсиқ, на бир тазйиқ ва маломатлар қайтара олади. Унинг ички туғёнлари бўрондан ҳам, тўфондан ҳам қудратлироқ кучга, ўзи эса миллат номидан сўзлашга маънан ҳақли бўлган ШАХСга айлана боради.

Йиқилганда кўр шоир истеъдодини,
Йиқилганда берар сўзнинг додини.

Унинг тиниб – тинчимай мақолалар, хотиралар, шеърлар ёзаётгани юқоридаги сатрларимни ёдимга туширди.

Мен унинг асарларини таҳлил қилишдан йироқман. Бундай қилишлик олимларимизнинг иши. Мен фақат унинг сайтида бериб борилаётган мақолаларни, хабарларни кузатишимдан ҳосил бўлган фикрларимни баён қилмоқчиман, холос.

Ёзган мақолаларида жамиятимиздага иллатлар соддароқ йўсинда баён қилинганлиги унинг журналистик иқтидорига соя солмаган, балки, аксинча, асарларининг ўқимишлилигини оширган.

Агар сайтда жамиятимиздаги кўз кўриб, қулоқ эшитса ишониб бўлмас даражага келган қабоҳатлар илдизи очиб беришга ҳаракат қилинмаганда эди, “Дунё Ўзбеклари”  ўқувчилар орасида бу қадар эътибор топмасди. Ҳозирда бу сайт улуғ ёзувчимиз Одил Ёқубов бошқарган пайтдаги “Ўзбекистон адабиёти ва санъати” газетасидай нуфузга эга бўлиб бормоқда.

Яхши кунлар кўриш илинжида йигит-қизларимиз, айниқса, аёлларимизнинг чет элларда иш излаб изғишлари, кўча супириб, мунғайиб юришлари кўксида тариқча виждони бўлган ўзбекнинг юрагини ларзага солмасдан қўймаса керак.

Чет элларни қўя турайлик. Ўзимизнинг шаҳарларимиздаги мардикор бозорларини бир айланиб кўринг-чи. Эркакларнинг мардикорликлари олдин ҳам бўлган. Лекин бугунги даражада – жамиятнинг меҳнатга лаёқатли аҳоли қатламини қамраб олиш даражасида бўлмаган. Бу алоҳида мавзу. Аммо иш топиш умидида қалдирғочдай қатор туришган аёлларга кўзингиз тушганида юрагингизда нимадир ўзилиб кетгандек бўлади.

Кўзларидаги чексиз бир мунг, умидсизлик, бугун шомгача бола – чақам егулигига етгулик пул топа олармиканман? – деган аёвсиз бир сўров қотиб қолгандай. Миллатимизнинг қадр – қимматини, шаънини ерга урадиган “АЁЛ МАРДИКОРЛАР” биз ҳар куни қоралаб келаётган советлар империяси даврида ҳам бўлмаган эди. Ўзини, ўзлигини англаган инсон учун бу аччиқ ҳақиқатни тан олишлик ҳам мардликдир.

Унинг хотиралари ўзи бир олам. Бу хотираларни ички бир титроқ билан, ўртаниш, куйиниш билан ўқийсиз. Олий раҳбарият орасида ҳам яхши, инсофли, миллат ва мамлакат тақдирига бефарқ бўлмаган фидойи фарзандлар ишлаётганидан кўнглингиз тўлса, диёнатни унутган, мансаб ва пул деса дўст тугул, ота-онасини, юртини сотишга тайёр кимсаларнинг кирдикорликларини ўқиб юрагингиз орқага тортади. Кўнглингиз совийди. Ихлосингиз қайтади. Бундай мулозимларнинг юзига хаёлан, беихтиёр туфлаб юборгингизни билмай қоласиз. Юртнинг ғазнасига чўзилган қўлларини чопиб ташлагингиз келади.

У битган сатрлар мана мен деб бўй чўзиб турибди қабоҳатлар дунёси ичида. Нокасларнинг қилмишлари тарих саҳифаларига ўчмас тамға каби босилган. Бу сатрлар сиёҳи эл-юрт дардини ўз дарди деб билган йигитнинг қаламини бағир қонига ботириб битган битикларидир.

Бу сўз –  битикларни чўкич билан ўчириб бўлмайди. Ўтда ёқиб, сувга чўктириб ҳам бўлмайди.

Мамлакатни, миллий давлатчиликни уч нарса жарга етаклайди.

Биринчиси жаҳолат.

Хоҳ миллий, хоҳ синфий, хоҳ диний. Фарқи йўқ. Шаклан турлича бўлса-да, мазмунан бир хил.

Ўтган асрдаги иккита жаҳон урушининг миллий ва синфий жаҳолат келтириб чиқарган қирғинларини инсоният ҳали унутганича йўқ.

Бугунликда диний жаҳолат аждарҳо мисоли бош кўтармоқда. Бу жаҳолат тури ҳам инсоният бошига бундан-да бадтар кўргуликлар солиши мумкинлигини Ироқ ва Сурияда ҳаракат қилаётган, “Ислом давлати” деб аталмиш давлат томонидан амалга оширилаётган хунрезликлар ақл эгаларига бир сабоқ бўлмоғи керак. Бу ҳали бошланиши. Агар бу қора кучлар “Ислом давлати”ни тиклаб, ҳокимиятни қўлга киритсалар борми, эҳ-ҳе . Додингни Худо ҳам эшитмайди.

Иккичиси порахўрлик.

Қуйи бўғиндаги амалдорлар ўзидан юқори турувчи амалдорларнинг розилиги ва ҳомийлиги остида порахўрлик фаолиятларини юритишади. Уларга миллатнинг кўз ёши, тили, дини бир чақа. Ўз қоринлари тўйса бас. Бу сўқирга ҳам аён ҳақиқат.

Исмат Хушевнинг Олий ўқув юртларида содир бўлаётган порахўрликлар ҳақида бонг урган мақоласи кўнгилларни безовта қилиб келаётган муаммоларни қалқитиб юборди. У ердаги порахўрликлар миллат ўқ илдизига урилган болтадир. Олий ўқув юртларида бўлаётган очиқ – ошкора порахўрликларни кўриб ўсаётган ёшларимиз, “Устоздан ўтмаган шогирд шогирд эмас”, – деган нақлга амал қилиб улғаядиган бўлсалар,  устозларидан-да етук, мукаммал порахўр мутахассислар бўлиб этишишлари ойдинлаша боради.

Учинчиси маддоҳизм.

Маддоҳизм – замонавий кўринишдаги таъмагирлик. Таъмагирликнинг маданийлашган кўриниши. Итнинг ялоғига яқинлашар бўлсангиз думини ликкиллатиб, қийшанглай бошлайди. Кўпчилик китобхонлар маддоҳларни итларнинг одам шаклидаги қиёфаси, деб кесатиқ қилишлари шундан бўлса керак.

Маддоҳизм давлат идеолгияси даражасига кўтариладиган бўлса, унинг миллий давлатчиликка етказадиган зарари энг қаттол экстримистлар амалга оширадиган қўпорувчилик кўламидан ҳам ошиб тушади. Маддоҳизм амалга оширадиган ишлар жамият тараққиётига юз йиллаб тўғаноқ бўлишини унутмайлик. Бугунги кунда маддоҳизм илдиз отиб, ўсиб, униб, улкан бир дарахтга айланди. Шохига урсангиз саройлар силкинади.

Кўплаб  тўй ва маракаларда олимларимиз, ижодкорларимиз билан гурунглашиб қоламиз. Ҳасратидан чанг чиқади. Илм аҳлининг иқтисодий аҳволи ҳамин қадар эканлиги, халқ аҳволи ҳам ҳавас қилар даражада эмаслигини айтишади. Газеталар фақат ҳамду сано, олди –қочди мақолалар босаётганидан ҳасрат қилишади. Мен секин гапнинг ўзанини бошқа томонга буришга ҳаракат қиламан. Ҳозирда мақола чиқариш муаммо бўлмай қолганлиги, дунёнинг исталган интернет сайтида эълон қилишлари мумкинлигини айтаман. Чуқур уф тортишади. Кароғларида қотиб қолган ҳадик ва қўрқувнинг соясини кўргандай бўламан.

Олимларимиз юраги дов бермас экан, ўзгалардан нимани кутасан.

Алоқа технологиялари ҳаддан ташқари ривожланган ҳазирга даврда бирор бир сирни аҳолидан яшириш мушкул. Далада чопиқ қилаётган деҳқон ҳам турган жойида дунёнининг исталган нуқтаси билан алоқа қилиш имконига эга. Шу оддий реалликни назардан қочираётганлар хато кетади.

Биласизки, бировни мажбурлаб яхши кўрдириб ҳам, ёмон кўрдириб ҳам бўлмайди. Бироз фикр қилган, дунё тараққиёти қай йўлдан бораётганини озгина тасаввур қилган одам кимнинг ким эканлигини ёхуд қайси жамият қай даражада ривожланганлигини англай олади.

“Дунё ўзбеклари” кўнгилларда ажиб бир энтикиш, илиқлик уйғотади. Уч-тўрт кун сайтга кириш имкони бўлмай қолса беихтиёр соғинасиз. Ниманидир йўқотиб қўйгандай ҳис қиласиз ўзингизни. Сайт ичига кириб борганингиз сари дунёда ҳақиқат ва адолатнинг ўзга ўлчамлари ҳам бор эканлигидан тасавурингиз бойиб, дунёқарашингиз ўзгара боради. Қонунга хиёнат халққа, давлатга хиёнат эканлигини англай бошлайсиз. Ўзгалар фикрига ҳурмат билан қараш туйғуси пайдо бўла бошлайди. Буларнинг бари мамлакатнинг тўлақонли ривожланишига, миллатнинг камол топишига замин ҳозирлаши эканлигини қалбан ҳис қиласиз.

Ҳар кимнинг ўз ҳақиқати бор, дейдилар. Ҳар ким ўзича ҳақ. Масала қандай нуқтаи назардан қарашда. Ватанпарварлик бақироқлик дегани эмас. Ўзбекистон!, Ўзбекистон!, деган билан ҳеч нарса осмондан тушмайди. Муаммолар ўз-ўзидан ҳал қилиниб қолмайди. Ватанпарварлик бу тўғри, изчил, собит ҳаракат. Унинг иқтисодига, маданиятига, маънавиятига, сиёсатига, санъатига қўшган ҳиссаси билан белгиланади. Тилга бўлган эътибор эса ватанпарварликнинг олий кўриниши.

Бугунликда ушбу умуммиллат минбаридан бирор жўяли сўз айтиш, фикр билдириш катта масъулият юклайди. Унинг жавобгарлик юки елкангдан босиб туради. Бир қаламга қарайсан, бир қоғозга. Ҳис – туйғуларингни  жиловлаб олишга ҳаракат қиласан.

Ҳақиқий истеъдодлар руҳий қувватни ҳаётдан – ҳақиқат аталмиш манбадан олади. Агар шу манбадан бир қадам чекинар бўлса, айтганларида ёлғон бўй кўрсатиб туради.

Бу жиҳатдан Исмат Хушев юртимиздан минглаб чақирим масофада яшамасин, биз, ватанда кўкрак кериб юрган ватанпарвар ижодкорлардан юз баробар савобли, фойдали ишларни амалга оширмоқда. Бу қуруқ мақтов эмас. Шунчаки бор гап.

Исмат Хушев ҳақида фикрлар турлича. Биров ундоғ, дейди, биров мундоғ, дейди. Буни табиий ҳол деб қараш керак. Фикр уйғотмаган асар ўртамиёна, тез унитилиб кетганидек, турли фикрлар, қарашлар уйғотмаган шахслар ҳам тез унитилади. Исмат ўртамиёна шахс эмас. Унинг халқимизга, давлатимизга, миллатимизга қилаётган хизматлари катта ҳарфлар билан муҳрланиб қолажак. Унинг хизматлари – битикларини унитишга уринганларнинг ўзларини тарих унутажак. У ишлаяпти. Хоҳ мақола, хоҳ шеър бўлсин, ёзаяпти.

“Дунё Ўзбеклари” сайтини икки йил ичида миллат минбарига айлантира олди. Сайт фаолиятини жаҳоннинг 150 дан зиёд мамлакатидаги ўқувчилар кузатиб боришаётганининг ўзи юқоридаги фикрларимизга бир далил. Улар миллат ва давлатимиз эртасига бефарқ бўлмаган ўқувчилардир.

Исмат Хушев ҳаёти ва ижоди бир китобга эмас, бир неча китобга арзигулик. Пайти келиб адабиётшуносларимиз томонидан ўрганилишига, ўзининг объектив баҳосини олишига ишончим комил.

Йўл қўйган хатоларидан уяладиган, афсус чекадиган, хижолат тортадиган, жирканадиган даражада битган битиклари унинг ШАХС бўлиб камол топаётганлигини кўрсатиб турибди.

Мен бугун кўнглимдан кечган кечинмаларимни шунчаки қоғозга туширдим, холос.

Мақолани унга бағишлаган қуйидаги тўртлигим билан тугатмоқни лозим топдим.

Оқарса ҳам сочларинг қордай,
Кўнглинг бўлсин доим баҳордай.
Эъзозлансин тилларда номинг,
Униб ўсган қутлуғ диёрдай.

Кенжабий, 

 Тошкент шаҳри. 

“Дунё ўзбеклари” учун махсус

 

12 шарҳ

1. Tangrim dini -Turkiylar dini

   06/22/2016 at 5:50 PM  (Edit)

   Kenjabiy juda kuchli analiz qilgan. Ayniqsa diniy jaholatni juda to’g’ri ta’riflagan. Diniy jaholat sabab korrupsia rivojlanmoqda.
   Ajdodlarimiz Tangrim dinida bo’lganlarida Hinnu va Hunlar imperiasiga asos solishgan va Evropaga va Rossiyani ishg’ol qilishgan. Hozir esa musulmon o’zbeklar Rossiyada mardikor va Suriyada jihodchi bo’lib o’lib ketmoqda.

   REPLY
2. Ismat Hushevga

   06/21/2016 at 7:01 PM  (Edit)

   Hotiralaringizni o`ib, bu gaplar rostligiga ishondim.

   REPLY
3. Ёзувчилар уюшмасидан

   06/21/2016 at 7:01 PM  (Edit)

   Мақола чуқур таҳлил ва холислик билан ёзилибди. Ўзбекистон матбуотида бундай савод билан ёзилган таҳлилий мақолаларни ҳозир топиш жуда қийин. “Дунё ўзбеклари”ни шунинг учун ҳам бугун Ўзбекистонда жуда кўпчилик билади ва севиб мутолаа қилади десам, янглишмасам керак. Кенжабийнинг бу мақоласи Исмат Хушевнинг шу пайтга қадар журналист сифатида қилиб келган барча хайрли ишларига муносиб жавоб бўлибди. Мен бугун Канадада давлатида истиқомат қилиб юрган бу талантли журналистга чин дилдан яна бир бор ҳавас қилдим. Давлатидан ва мансабидан қувилганлар бу дунёда жуда кўп. Лекин уларнинг ҳаммаси ҳам чет элларда Исматбекдай ўз йўлини топиб кетолмайди. Қанчадан қанчаси ном нишонсиз йўқ бўлиб кетди ва кетаяпти. Ҳатто Жаҳонгир Маматов ва Дадахон Ёқубов деган ўз даврининг энг машҳур кишиларини ҳам бугун биров эсламайди. Лекин Исмат Хушев ва унинг оламшумул сайти бугун ҳамманинг оғзида. Демак инсон ҳақ сўзни маромига етказиб айтиб турса, у қаерда бўлишидан қатъий назар, ҳамиша эл назарида бўларкан. Кенжабийга ҳам, Исмат Хушевга ҳам, Дунё ўзбекларига ҳам омад доим ёр бўлаверсин. Яна бир бор таваллуд кун муборак, Исматжон!

   REPLY
4. Ватандош

   06/21/2016 at 6:58 PM  (Edit)

   Mana bu haqiqiy sadoqatli do`st va muhlisning ishi bulibdi.

   REPLY
5. Мухлис

   06/21/2016 at 6:57 PM  (Edit)

   Kenjabiyga rahmat!

   REPLY
6. Музаффар

   06/21/2016 at 6:57 PM(Edit)

   Juda chuqur va tahliliy maqola bo`libdi.

    

7. 4 шарҳ

   1. Alisher..

      04/18/2017 at 2:57 PM  (Edit)

      Энди Юсуф Жумадан ассалому-алайкум Исмат ака, олдиндан рахмат биз “дангасалар” номидан изохларимизга”корректировка”..учун рахмат Исмат ака) уз шахсингиз хакида салбий фикрларни кутаверинг..у инсон Гурланлиларга, Мухаммад Солих ОМОН Матжон …ё булмаса УЗИ уйлаб топади “авторитет”ни, туйларда гураш тутуб юрган оддий инсон Валерий палвон..ва уларнинг оркасидан Хоразмга салбий фикрлар таргиб килади…

      REPLY
   2. Рустам (ака)

      04/17/2017 at 1:51 PM  (Edit)

      Кенжабий укамиз, Исмат Хушевни шахсиятига холис бохо бериб, уни дунё караши, Ватани, Халкига булган чексиз садокатини жуда тугри баён этибди. Рахмат Сизга Кенжабий!

      REPLY
   3. Ёзувчилар уюшмасидан

      04/17/2017 at 10:19 AM  (Edit)

      Дарҳақиқат, Исмат Хушевнинг “Дунё ўзбеклари” нашри бугунги ўзбек журналистикасида жуда катта ва ўзига хос бир мактаб яратди. Буни Кенжабий укамиз жуда тўғри ва ўринли таъкидлаб ўтган. Бугун Ўзбекистонда олим ва зиёлилар, ёшлар, санъаткор ва ижодкорлар Исмат Хушев ва унинг сайтида чоп этилаётган мақола ва ижод намуналаридан яхши хабардорлар десам, адашмайман. Айниқса, вилоят ҳокимлари, республика раҳбарлари ҳам бу нашрни мунтазам ўқиб боришларига шахсан гувоҳман. Тошкент шаҳар ҳокимининг юқори мартабали ҳамкасбларимиздан бири билан бўлган учрашувида Эшонқулова исмли журналистнинг Тошкент ошхоналаридаги чидаб бўлмас шармандали ҳоллар ҳақида чоп этилган танқидий мақоласи суҳбат мавзуи бўлган. Янги сайланган президент ва тайинланган Бош вазир ҳам “Дунё ўзбеклари”да Ўзбекистон телевиденияси ҳақида эълон қилинган танқидий мақолаларни бир неча бор муҳокама қилганларидан хабардорман…

      REPLY
   4. Замира

      04/17/2017 at 4:48 AM  (Edit)

      Юрагимдаги гапларни ёзибсиз, Кенжабек, раҳмат. Исмат Хушев ва Дунё Ўзбекларининг ўрни ўзбек матбуотида ростдан ҳам беқиёс.

 

МАҚОЛАНИ ДЎСТЛАР БИЛАН БАҲАМЛАШИНГ