17 МАЙ – ҲАЛИМА ХУДОЙБЕРДИЕВА ТАВАЛЛУД ТОПГАН КУН

---

Бугун Ўзбекистон Халқ шоири Ҳалима Худойбердиева таваллуд топган кун. Адабиётимиз осмонининг ёрқин юлдузи, беназир истеъдод соҳибаси Ҳалима опага умри узунлик, ижодларига барака тилаймиз ва улардан «Буюк қушлар»га ўхшаган ҳажман ва мазмунан залворли китоблар кутиб қоламиз. (Шоира Гулноз Мўминова табригидан. Биз бу табрикка чин юракдан қўшиламиз).

(Бу мақола эълон қилинганда Ҳалима опа ҳали барҳаёт эдилар…)

Ҳалима Xудойбердиева
ШЕЪРЛАР

  Ҳалима Худойбердиева 1947 йил 17 майда Сирдарё вилоятининг Боёвут туманида туғилган. Ўзбекистон халқ шоири (1992). ТошДУнинг журналистика факультетини тугатган (1972). «Илк муҳаббат» (1968), «Оқ олмалар» (1973), «Чаман» (1974), «Суянч тоғларим» (1976), «Бобо қуёш» (1977), «Иссиқ қор» (1979), «Садоқат» (1983), «Муқаддас аёл» (1987), «Юрагимнинг оғриқ нуқталари» (1991), «Хўрлик ўти» (1993), «Бу кунларга етганлар бор» (Сайланма, 1994), «Тўмариснинг айтгани» (1996), «Сайланма» (2000), «Йўлдадирман» (2005) ва бошқа шеърий китоблари нашр этилган. Т. Миннуллиннинг «Алла» пьесаси шоиранинг авторлаштирилган таржимасида Ўзбек миллий драма театри саҳнасида кўйилган. Ҳамза номидаги Ўзбекистон Давлат мукофоти лауреати (1990).

ЮРАГИМДА БАРГЛАР ШИВИРИ

Ўз дунём ичида боғларни яратдим.
Сўлиб битдилар.
Тафаккур кучидан тоғларни яратдим.
Нураб кетдилар.
Боғларим ўрнида хазонлар, супурдим,
Барг, хазон.
Тоғларим ўрнида тепалар, жим турдим.
Дилда қон.
Куйдим мен, аммо кул бўлмадим, қайталаб
Тупроққа тўкдим мен, манглай тер, дил қоним.
Майса, кўк майсалар унда зап,
О, жоним!
Қийнадинг дейсанми, тўғри-ку,
Ўйласанг менда ҳам гунох йўқ,
Шу кичик юрагим бўлса қув,
Яшасак беғалва, кўнгил тўқ.
Бегона ташвишу жабрга,
Уйқуда ўтса ҳам умр бир кун
Кетмоқ шарт сўнгги уй-қабрга.
Шундай, ҳа, маҳкам бўл, сен жоним.
Елкага
Ҳали кўп юкларни юклармиз,
Кўп хазон боғларни тиклармиз,
Кўтара олмасмиз юкни гоҳ,
Ва ёки туйғумда қулар тоғ.
Шунда яна янгидан
Тафаккурда тоғлар яратишимиз,
Сўлган боғлар ўрнида яшил-яшил,
Дарахтлари шовуллаб турган боғлар яратишимиз керак,
О, менинг қаттиқ жоним!
Ишонаманки,
Сен чидаб берасан бу талабларга жим.
Юрагимда барглар шивирлаётганга ўхшайди,
Демак,
Яратилажак безавол боғларимнинг
Илк ниҳоллари куртак ёзаяпти,
Боғлар гуркираб қад кўтараяпти юрагимда,
Барглари яшил-яшил боғлар…

1967

ДОРИЛАМОН КУНЛАР КЕЛДИ...

Онагинам!
Дориламон кунлар кулди, шафакдари ол,
Қаён боқсанг, шайланишлар ва созлашлар тор.
Олча гулин кўзларингга суртасан беҳол:
«Бу кунларга етганлар бор, етмаганлар бор».
Сўлғин-сўлғин лабларингдан учаркан шу сўз,
Отагинам хаёлимда ростлай бошлар қад.
Дориламон кунларга қайт, онам, юмиб кўз,
Ўксик дилда бошланмасин десанг қиёмат.
Бу табиат суюмлидир ҳам кўзлари кўр,
Гоҳ шаробдан, гоҳ оғудан қилар бизни маст.
Белгинангга тиргак бўлай, онажоним, тур,
Дориламон қуёшга боқ, унга қасдма-қасд.
Юзинг ардоқли қуёшдай иссиқ ва маҳваш.
Кўзларингда умид ёнар тикилган они,
Қорли кунлар билан кетсин дилингдаги ғаш,
Қизғиш, лола ранг қоплайдир бу кун дунёни.
Бу дунёнинг қир-дарасин хосияти мўл,
Ерни яланг оёқ боссанг яйрайди танинг.
Яшамоқ — бир тансиқ таом, унга урсанг қўл,
Борган сари очиладир иштаҳанг санинг.
Боғлардаги етилгуси ҳар мевали шох,
Ризқдир бизга, ризққа доим дил илинжлиқдир.
Ўғлонларинг келар, ана, очишиб қучоқ,
Ўғлонларинг мева қадар бир ширинликдир.
Онагинам!
Ўзинг тортма давралардан, эл чорлаганда,
«Тирикликнинг байрами», деб созланганда тор.
Ўзинг сўлғин лаблар билан пичирлагандай:
«Бу кунларга етганлар бор, етмаганлар бор».

1967

* * *

Сиз топмишим, йўқотмишиммас,
Сор лочиним, ожиз қушиммас.
Сиз дунёда рост деб тутганим —
Тутолмаган ёлғон тушиммас.

Сизга фидо бўлмоқ истайман,
Сиз деб адо бўлмоқ истайман.
Аста-аста йўқотмай Сизни,
Бирдан жудо бўлмоқ истайман.

Таранг тортмоқда симлар, айтинг, —
Хаёлларга толсинлар, айтинг.
Сиз — жон, олса жоним қийнамай,
Бирданига олсинлар, айтинг.
Сиз топмишим, йўқотмишиммас…

1967

БИЗ ОЛМАМИЗ

Биз олмамиз шохлардаги, тўкмасинлар, айтингиз,
Дарё бўлар кўз ёшимиз, чўкмасинлар, айтингиз.

Ғўрмиз ҳали, айтингизки, ғўр мевани узмайлар,
Гўдакнинг ҳам тонгги ширин уйқусини бузмайлар.

Айтингизки, яна, бизлар энди қўшиқ бошладик,
Эшитсинлар ахир уни қулоқ бериб одамдек.

Қўшиғимиз тинаётган у қалбларни этар ром,
Эсга тушар ойдин кеча, оқ юзли қиз, сархуш жом…

Чалғингизни чархлаб қўйинг, бизнинг қўшиқ чархлоғлиқ.
Бундан сўнгги ҳаётимиз ўша қўшиққа боғлиқ.

Куйламоққа қўйиб беринг, куйлай олмасак жўшиб,
Ўриб олинг бизларни ҳам, ўша қўшиққа қўшиб.

Биз олмамиз шохлардаги, тўкмасинлар, айтингиз…

1971

МЕН СЕН БИЛАН ХАЙРЛАШГАН ТУН

Мен сен билан хайрлашган тун қаро эди, қаро эди,
Тун бағри бут, менинг бағрим яро эди, яро эди.
Тун бағрида қолсин дердим, кўрмасинлар, кўрмасинлар,
Кўриб биров росту биров рўё томон бурмасинлар.
Тилимга-ку ишончим бор, итоатсиз сўлса рангим,
Мен тингларман юлдузларнинг сукутинмас, шўх жарангин,
Ярқироқ ой шуъласида тол-тол бўлиб эшиларман,
Хушбахт дўстлар даврасига ўзим уриб, қўшиларман
Ва аччиқма-аччиқ туриб, бахтга қарши, бахтки барбод,
Бахтлилардан шиддатлироқ куйларман шод, куйларман шод.
Аминманки, авжим билан шу биринчи даврадаёқ
Ўзимга тонг яратарман, тонгим менинг отар оппоқ,
Тунда қолар дардим менинг, нурлар чаяр юзларимни,
Унутишнинг сели ювар, дилнинг армон, изларини.
Аччиқ ўйлар тўзонидан ўзни олиб чиқиб кетиб,
Бир гул янглиғ очиларман нур қўйнида жавлон этиб.
Ким ҳам билсин, сўкилган дил чокларининг битмоғини,
Баъзида гул ҳасратлардан ортиқ яшнаб кетмоғини.
Мен сен билан хайрлашган тун қаро эди, қаро эди.

1973

БУЛ КУН КИМДИР ЎЙНАСА

Бул кун кимдир ўйнаса
Доғ устида ўйнайди.
Доғ-дарахти зардоб ранг
Боғ устида ўйнайди.

Бу тупроққа ишонч-ла
Оёқ босиб бўлмагай,
Қумлари тирқираган
Қумлоқ устида ўйнайди.

Бул кун туҳмат — тоғдай тик,
Бул кун иғво — кўп улуғ,
«Бул қаро-ку, қаро» деб
Оқ устида ўйнайди.

Ҳар қадамда ғор, қопқон,
Қурбон топқони топқон,
Юзтубан тушган мункиб,
Ҳамроҳ устида ўйнайди.

Муқом-ла янги-янги
Тепинганда ер чангиб
Ўзи тушар, эртанги
Чоҳ устида ўйнайди…

Қандоқ сўлмай қиёғи,
Куйиб кетмай оёғи,
Нақ юракнинг устида,
Оҳ устида ўйнайди…

1988

ТУРОН

Туркликнинг мукаддас ўчоғи Турон.
Абдурауф Фитрат

Ўнгимда руҳимга ўқ отган фикр,
Кўнглимга бир ёруғ чўғ отган фикр.
Уйқумда қонимни уйғотган фикр:
«Туркликнинг муқаддас ўчоғи Турон».

Мозийи ҳар отар тонгни эмизган,
Ҳар тиғли ақлни, онгни эмизган.
Бўри, тулкимас, арслонни эмизган —
Туркликнинг кўкраги, булоғи Турон.

Кўкига турналар «қур-қур»лаб ботган,
Отганда камони бехато отган.
Темурдай хоқонлар қирқирлаб ётган,
Туркликнинг бешиги, қучоғи Турон.

Кейин… орқадан ёв тошлари етгач,
Сара кексалари, ёшлари кетгач,
Тарқоқ арслонларин бошлари кетгач,
Ернинг тутаб ётган қир, тоғи Турон.

Бой-бой боболарим бойиб, йиқилди,
Ўз қонига ўзи тойиб йиқилди.
Бир-бировига бош қўйиб йиқилди
Кўнглимнинг куйиги, дард, доғи Турон.

Шукур, хун уйғотди қайтадан қонни,
Арслон болалари қайтадан ёнди.
Ёвлар ололмагай энди Туронни
Бугун, тик арслонларнинг тоғи Турон!

1993

ВАТАН ЖИМ ТУРАДИ

Ватан жим туради, аммо у ҳақда
Тоғдан тушиб келган тош сўз айтади.
Бир садолар келар жим-жим куртакдан,
Осмондан келган қуёш сўз айтади.

Ватан жим туради, байроғи ёниб
Бошидаги туғи айтади сўзни.
Мозийлардан келиб — чир-чир айланиб,
Момомнинг урчуғи айтади сўзни.

Ватан жим туради. Саболарининг
Найларга қўшилиб бўзлари кўпдир.
Саратон. Даштдаги боболаримнинг
Пастак чайлаларин сўзлари кўпдир.

Ватан жим туради…

ЎЗБЕКНИНГ

Узун тунлар ойларданам уялган,
Аёллари толса севилиб толган.
Қора кўзи бор юракка ишқ солган,
Тоғлардаги жайронидир Ўзбекнинг.

Ойбарчини — бор Барчиндир, эртакмас,
Алпомишдан туғ олмаган эркакмас.
Дўст юкига елка тутиб, тоғи паст,
Ҳама олам ҳайронидир Ўзбекнинг.

Уйларида ғичирлайди ҳамон синч,
Нодираси мозорида ётсин тинч.
Ҳар боласи то сўнгги дам — юкингич,
У бир Каъба — вайронидир Ўзбекнинг.

Билмам Аллоҳ гул берганми, хас берган,
Не бўлса ҳам дилин сархуш, маст берган.
Нодирага каниз бўлиб сас берган
Ҳалимаси, бийронидир Ўзбекнинг.

Ерда бундай гўзал ер йўқ, ой йўқ деб
Кўнглим бир ойдинлик юқтириб турар.
“Ётмоққа бундан-да иссиқ жой йўқ ” деб,
Онамнинг мозори уқтириб турар.

ТОМОҚ ҚИРИШИ

Ота келганини доим қишу ёз
Томоқ қиришидан билар эдилар.
Бола-ю катталар чиқарди пешвоз,
Барсдай юришидан билар эдилар.

Энди у йўлбарс йўқ, тортмасдан сергак
Бемалол ўтирар, уйда аёл — ой.
Эркак шундай бўлса, келганда эрка,
Аёл типирчилаб топмай қолса жой.

Бу аёл олдинам бемалол эди,
Уддалай олмади эрга шамликни.
Қабул қилолмади эркакнинг диди
Аёлдаги бу тур хотиржамликни.

Аёл энди ҳушёр, қулоғи овда
Йиғлаб эслар эрин ҳар бир киришин
Энди тушларини қилар безовта
Шовқин. Ва эркакнинг томоқ қириши.

БАТАМОМ УЙҒОНСАМ…

Тураётган қушга
Ўхшайман жуда,
Қушларга ўхшайман
Уйғонаётган.
Баъзи томирларим
Ҳали уйқуда,
Баъзи томирларда
Қонларим қотган.

Хас-хашаклар билан
Судралиб юриб,
Ўқлик орзусида
Кетиб борар ёй.
Ўзим-ча нелардур
Ғудраниб юриб,
Гулдайин умримни
Бермоқдаман бой.

Ўзимча кимнингдир
Ғамини едим,
Кимнингдир кунига
Юрибман яраб.
Батамом уйғониб
Ололсам эди,
Учиб кетармидим
Кўкларга қараб.

ЭНДИ КЕТ

Энди кет!
Кутдирдинг, ёмон кутдирдинг,
Ҳижрон азобини шавқ-ла ютдирдинг.
Йиқилдим. Бошимда устувор турдинг,
Энди кет!

Ҳижрон йўлларида сочилди зарим,
Кутдим — ишқим ярим, умидим ярим.
Бир-бир синиб битди қобирғаларим,
Энди кет!

Энди кет, шавкату шон ортиқчадир,
Чанқаб қулагач, уммон ортиқчадир.
Тиланиб тўкилгач, нон ортиқчадир,
Энди кет!

Энди кет, бошқага дилингни ёргин,
Алвидо, кўнглимда на гина, на кин.
Энди кимга борсанг вақтида боргин,
Энди…
Кет!

ОСМОН ЯҚИН КЕЛАР

Осмон яқин келар,
Жудаям яқин,
Қаричлаб етасан
Ололсанг чама.
Бир куни чақнайди
Улуғвор чақин,
Болага айланиб
Қолади ҳамма.

Бугунча каттасиз
Хафаҳол, зада
Юрибсиз сир тутиб
Дил, қаърингизни.
Қуюқ туман босган
Ҳар бир лаҳзада,
Бир-бировга қуйиб
Заҳарингизни.

Аммо, азиз одам,
Бечора одам!
То ернинг остига
Кетмасдан кириб,
Дунёда беҳиштий
Ун ҳам борлигин
Гўдакка айланиб
Шодон, қийқириб
Бир-бирин қучоқпар
Кун ҳам борлигин

Унутма!
Осмон яқин келар
Жудаям яқин…

КУТИШ
Баллада

Билмам тўғримиди ва ёки хато,
Ўғилчасин уч кун кутдирди ота.

Уч кун унга умид боғлади етим,
Уч кун кир енгига йиғлади етим.

Кейин ота кутди. Уч йиллаб кутди.
Кўзи ёшдан хира, ғилтиллаб кутди.

Чиқиб куншувоққа, том орқасига,
Соғинчларин экди томорқасига.

Кейин… ўттиз йиллаб кўзи йўл ўйди,
Кейин кўрмай қолди. Кўзиям тўйди.

Сўнг… тимирскиланиб чиқди сўрига,
Ўлди. Шу юк билан кетди гўрига.

Сўнг…
У ҳам умр бўйи бўлганмиди хит —
Улар-чун ув тортди ҳовлида кўр ит.

МАЖНУНТОЛ

Мажнунтол, эй, эгиб шох
Сен кимларга сир айтдинг.
Баридан бўлдим огоҳ,
Ўн айтдингми, бир айтдинг.

Сирингни сувга солма,
Баргингдан ғам арисин.
Бир сирингни ололмай
Ёш дунёлар қарисин.

Сен ҳам кўзин ёшини
Ҳеч ким кўрмас бир найсан.
Фақат ишқинг яшириб
Мендек йиғлаёлмайсан.

ҲАЙФ

Эссиз, зилол дарёлар
Биз қониб ичмасак ҳайф.
Эссиз мовий маъволар,
Биз қониб учмасак ҳайф.

Ирмоқ пастлаб, қиялаб
Кетса, учқур тоғ, эссиз.
Кўрмай ўтса биялар
Учкур арғумоқ, эссиз!

Дунёсига ўт кетсин,
Дунёсига эртак ҳайф.
Унда кўнгли аёлсиз
Кетаётган эркак ҳайф.

ЎЗИНГ ТИК КЕТ

Билолмасман, бу дунёси ҳикматму ё сийму зар,
Тилсимларин очмоқ бўлиб қанча чопмай, ҳайронман.
Кошонамни, хос хонамни синчиклаб кўрадилар,
Кўнглим кўрар, кўнглим сўрар бир дўст топмай ҳайронман.

Бир ўй сингди юрагимга, худди наштар, худди ўқ,
Йиқилмагин, йишқилганни суяйдиган одам йўқ.

Зоғлар сендан чекингайдир, ҳатто боғлар кетгайдир,
Ўстирганинг учун қуллуқ, сен деб озор чексинми?
Ўзинг ердан кўтарганинг — тоғлар сендан кетгайдир,
Яқинлаб бор, бирор тоши танимаса, ўксинма.

Ҳориб суянмоқчи бўлсанг бог қуриган, бодом йўқ,
Йиқилмагин, йиқилганни суяйдиган одам йўқ.

Фақатгина олар дўстмас, берар дўстинг бўлса ҳам,
Ўзинг тик кет, омонатдир, бир устунин ушлама.
Қабргача, ўлимгача борар дўстинг бўлса ҳам
Ўлимгача ўзинг тик кет, йўлларда ер тишлама.

Адл яша!
Билган ҳолда, кўзларингда мотам йўқ
Йиқилмагин, йиқилганни суяйдиган одам йўқ!

Манба: Сайланма ва «Ёшлик» журнали, 4/2015

Halima Xudoyberdieva
BIR SADO KELADI
JIM-JIM KURTAKDAN

Halima Xudoyberdieva 1947 yil 17 mayda Sirdaryo viloyatining Boyovut tumanida tug’ilgan. O’zbekiston xalq shoiri (1992). ToshDUning jurnalistika fakul`tetini tugatgan (1972). «Ilk muhabbat» (1968), «Oq olmalar» (1973), «Chaman» (1974), «Suyanch tog’larim» (1976), «Bobo quyosh» (1977), «Issiq qor» (1979), «Sadoqat» (1983), «Muqaddas ayol» (1987), «Yuragimning og’riq nuqtalari» (1991), «Xo’rlik o’ti» (1993), «Bu kunlarga yetganlar bor» (Saylanma, 1994), «To’marisning aytgani» (1996), «Saylanma» (2000), «Yo’ldadirman» (2005) va boshqa she’riy kitoblari nashr etilgan. T. Minnullinning «Alla» p`esasi shoiraning avtorlashtirilgan tarjimasida O’zbek milliy drama teatri sahnasida ko’yilgan. Hamza nomidagi O’zbekiston Davlat mukofoti laureati (1990).

YURAGIMDA BARGLAR SHIVIRI

O’z dunyom ichida bog’larni yaratdim.
So’lib bitdilar.
Tafakkur kuchidan tog’larni yaratdim.
Nurab ketdilar.
Bog’larim o’rnida xazonlar, supurdim,
Barg, xazon.
Tog’larim o’rnida tepalar, jim turdim.
Dilda qon.
Kuydim men, ammo kul bo’lmadim, qaytalab
Tuproqqa to’kdim men, manglay ter, dil qonim.
Maysa, ko’k maysalar unda zap,
O, jonim!
Qiynading deysanmi, to’g’ri-ku,
O’ylasang menda ham gunox yo’q,
Shu kichik yuragim bo’lsa quv,
Yashasak beg’alva, ko’ngil to’q.
Begona tashvishu jabrga,
Uyquda o’tsa ham umr bir kun
Ketmoq shart so’nggi uy-qabrga.
Shunday, ha, mahkam bo’l, sen jonim.
Yelkaga
Hali ko’p yuklarni yuklarmiz,
Ko’p xazon bog’larni tiklarmiz,
Ko’tara olmasmiz yukni goh,
Va yoki tuyg’umda qular tog’.
Shunda yana yangidan
Tafakkurda tog’lar yaratishimiz,
So’lgan bog’lar o’rnida yashil-yashil,
Daraxtlari shovullab turgan bog’lar yaratishimiz kerak,
O, mening qattiq jonim!
Ishonamanki,
Sen chidab berasan bu talablarga jim.
Yuragimda barglar shivirlayotganga o’xshaydi,
Demak,
Yaratilajak bezavol bog’larimning
Ilk nihollari kurtak yozayapti,
Bog’lar gurkirab qad ko’tarayapti yuragimda,
Barglari yashil-yashil bog’lar…

1967

DORILAMON KUNLAR KELDI...

Onaginam!
Dorilamon kunlar kuldi, shafakdari ol,
Qayon boqsang, shaylanishlar va sozlashlar tor.
Olcha gulin ko’zlaringga surtasan behol:
«Bu kunlarga yetganlar bor, yetmaganlar bor».
So’lg’in-so’lg’in lablaringdan ucharkan shu so’z,
Otaginam xayolimda rostlay boshlar qad.
Dorilamon kunlarga qayt, onam, yumib ko’z,
O’ksik dilda boshlanmasin desang qiyomat.
Bu tabiat suyumlidir ham ko’zlari ko’r,
Goh sharobdan, goh og’udan qilar bizni mast.
Belginangga tirgak bo’lay, onajonim, tur,
Dorilamon quyoshga boq, unga qasdma-qasd.
Yuzing ardoqli quyoshday issiq va mahvash.
Ko’zlaringda umid yonar tikilgan oni,
Qorli kunlar bilan ketsin dilingdagi g’ash,
Qizg’ish, lola rang qoplaydir bu kun dunyoni.
Bu dunyoning qir-darasin xosiyati mo’l,
Yerni yalang oyoq bossang yayraydi taning.
Yashamoq — bir tansiq taom, unga ursang qo’l,
Borgan sari ochiladir ishtahang saning.
Bog’lardagi yetilgusi har mevali shox,
Rizqdir bizga, rizqqa doim dil ilinjliqdir.
O’g’lonlaring kelar, ana, ochishib quchoq,
O’g’lonlaring meva qadar bir shirinlikdir.
Onaginam!
O’zing tortma davralardan, el chorlaganda,
«Tiriklikning bayrami», deb sozlanganda tor.
O’zing so’lg’in lablar bilan pichirlaganday:
«Bu kunlarga yetganlar bor, yetmaganlar bor».

1967

* * *

Siz topmishim, yo’qotmishimmas,
Sor lochinim, ojiz qushimmas.
Siz dunyoda rost deb tutganim —
Tutolmagan yolg’on tushimmas.

Sizga fido bo’lmoq istayman,
Siz deb ado bo’lmoq istayman.
Asta-asta yo’qotmay Sizni,
Birdan judo bo’lmoq istayman.

Tarang tortmoqda simlar, ayting, —
Xayollarga tolsinlar, ayting.
Siz — jon, olsa jonim qiynamay,
Birdaniga olsinlar, ayting.
Siz topmishim, yo’qotmishimmas…

1967

BIZ OLMAMIZ

Biz olmamiz shoxlardagi, to’kmasinlar, aytingiz,
Daryo bo’lar ko’z yoshimiz, cho’kmasinlar, aytingiz.

G’o’rmiz hali, aytingizki, g’o’r mevani uzmaylar,
Go’dakning ham tonggi shirin uyqusini buzmaylar.

Aytingizki, yana, bizlar endi qo’shiq boshladik,
Eshitsinlar axir uni quloq berib odamdek.

Qo’shig’imiz tinayotgan u qalblarni etar rom,
Esga tushar oydin kecha, oq yuzli qiz, sarxush jom…

Chalg’ingizni charxlab qo’ying, bizning qo’shiq charxlog’liq.
Bundan so’nggi hayotimiz o’sha qo’shiqqa bog’liq.

Kuylamoqqa qo’yib bering, kuylay olmasak jo’shib,
O’rib oling bizlarni ham, o’sha qo’shiqqa qo’shib.

Biz olmamiz shoxlardagi, to’kmasinlar, aytingiz…

1971

MEN SEN BILAN XAYRLASHGAN TUN

Men sen bilan xayrlashgan tun qaro edi, qaro edi,
Tun bag’ri but, mening bag’rim yaro edi, yaro edi.
Tun bag’rida qolsin derdim, ko’rmasinlar, ko’rmasinlar,
Ko’rib birov rostu birov ro’yo tomon burmasinlar.
Tilimga-ku ishonchim bor, itoatsiz so’lsa rangim,
Men tinglarman yulduzlarning sukutinmas, sho’x jarangin,
Yarqiroq oy shu’lasida tol-tol bo’lib eshilarman,
Xushbaxt do’stlar davrasiga o’zim urib, qo’shilarman
Va achchiqma-achchiq turib, baxtga qarshi, baxtki barbod,
Baxtlilardan shiddatliroq kuylarman shod, kuylarman shod.
Aminmanki, avjim bilan shu birinchi davradayoq
O’zimga tong yaratarman, tongim mening otar oppoq,
Tunda qolar dardim mening, nurlar chayar yuzlarimni,
Unutishning seli yuvar, dilning armon, izlarini.
Achchiq o’ylar to’zonidan o’zni olib chiqib ketib,
Bir gul yanglig’ ochilarman nur qo’ynida javlon etib.
Kim ham bilsin, so’kilgan dil choklarining bitmog’ini,
Ba’zida gul hasratlardan ortiq yashnab ketmog’ini.
Men sen bilan xayrlashgan tun qaro edi, qaro edi.

1973

BUL KUN KIMDIR O’YNASA

Bul kun kimdir o’ynasa
Dog’ ustida o’ynaydi.
Dog’-daraxti zardob rang
Bog’ ustida o’ynaydi.

Bu tuproqqa ishonch-la
Oyoq bosib bo’lmagay,
Qumlari tirqiragan
Qumloq ustida o’ynaydi.

Bul kun tuhmat — tog’day tik,
Bul kun ig’vo — ko’p ulug’,
«Bul qaro-ku, qaro» deb
Oq ustida o’ynaydi.

Har qadamda g’or, qopqon,
Qurbon topqoni topqon,
Yuztuban tushgan munkib,
Hamroh ustida o’ynaydi.

Muqom-la yangi-yangi
Tepinganda yer changib
O’zi tushar, ertangi
Choh ustida o’ynaydi…

Qandoq so’lmay qiyog’i,
Kuyib ketmay oyog’i,
Naq yurakning ustida,
Oh ustida o’ynaydi…

1988

TURON

Turklikning mukaddas o’chog’i Turon.
Abdurauf Fitrat

O’ngimda ruhimga o’q otgan fikr,
Ko’nglimga bir yorug’ cho’g’ otgan fikr.
Uyqumda qonimni uyg’otgan fikr:
«Turklikning muqaddas o’chog’i Turon».

Moziyi har otar tongni emizgan,
Har tig’li aqlni, ongni emizgan.
Bo’ri, tulkimas, arslonni emizgan —
Turklikning ko’kragi, bulog’i Turon.

Ko’kiga turnalar «qur-qur»lab botgan,
Otganda kamoni bexato otgan.
Temurday xoqonlar qirqirlab yotgan,
Turklikning beshigi, quchog’i Turon.

Keyin… orqadan yov toshlari yetgach,
Sara keksalari, yoshlari ketgach,
Tarqoq arslonlarin boshlari ketgach,
Yerning tutab yotgan qir, tog’i Turon.

Boy-boy bobolarim boyib, yiqildi,
O’z qoniga o’zi toyib yiqildi.
Bir-biroviga bosh qo’yib yiqildi
Ko’nglimning kuyigi, dard, dog’i Turon.

Shukur, xun uyg’otdi qaytadan qonni,
Arslon bolalari qaytadan yondi.
Yovlar ololmagay endi Turonni
Bugun, tik arslonlarning tog’i Turon!

1993

VATAN JIM TURADI

Vatan jim turadi, ammo u haqda
Tog’dan tushib kelgan tosh so’z aytadi.
Bir sadolar kelar jim-jim kurtakdan,
Osmondan kelgan quyosh so’z aytadi.

Vatan jim turadi, bayrog’i yonib
Boshidagi tug’i aytadi so’zni.
Moziylardan kelib — chir-chir aylanib,
Momomning urchug’i aytadi so’zni.

Vatan jim turadi. Sabolarining
Naylarga qo’shilib bo’zlari ko’pdir.
Saraton. Dashtdagi bobolarimning
Pastak chaylalarin so’zlari ko’pdir.

Vatan jim turadi…

O’ZBEKNING

Uzun tunlar oylardanam uyalgan,
Ayollari tolsa sevilib tolgan.
Qora ko’zi bor yurakka ishq solgan,
Tog’lardagi jayronidir O’zbekning.

Oybarchini — bor Barchindir, ertakmas,
Alpomishdan tug’ olmagan erkakmas.
Do’st yukiga yelka tutib, tog’i past,
Hama olam hayronidir O’zbekning.

Uylarida g’ichirlaydi hamon sinch,
Nodirasi mozorida yotsin tinch.
Har bolasi to so’nggi dam — yukingich,
U bir Ka’ba — vayronidir O’zbekning.

Bilmam Alloh gul berganmi, xas bergan,
Ne bo’lsa ham dilin sarxush, mast bergan.
Nodiraga kaniz bo’lib sas bergan
Halimasi, biyronidir O’zbekning.

Yerda bunday go’zal yer yo’q, oy yo’q deb
Ko’nglim bir oydinlik yuqtirib turar.
“Yotmoqqa bundan-da issiq joy yo’q ” deb,
Onamning mozori uqtirib turar.

TOMOQ QIRISHI

Ota kelganini doim qishu yoz
Tomoq qirishidan bilar edilar.
Bola-yu kattalar chiqardi peshvoz,
Barsday yurishidan bilar edilar.

Endi u yo’lbars yo’q, tortmasdan sergak
Bemalol o’tirar, uyda ayol — oy.
Erkak shunday bo’lsa, kelganda erka,
Ayol tipirchilab topmay qolsa joy.

Bu ayol oldinam bemalol edi,
Uddalay olmadi erga shamlikni.
Qabul qilolmadi erkakning didi
Ayoldagi bu tur xotirjamlikni.

Ayol endi hushyor, qulog’i ovda
Yig’lab eslar erin har bir kirishin
Endi tushlarini qilar bezovta
Shovqin. Va erkakning tomoq qirishi.

BATAMOM UYG’ONSAM…

Turayotgan qushga
O’xshayman juda,
Qushlarga o’xshayman
Uyg’onayotgan.
Ba’zi tomirlarim
Hali uyquda,
Ba’zi tomirlarda
Qonlarim qotgan.

Xas-xashaklar bilan
Sudralib yurib,
O’qlik orzusida
Ketib borar yoy.
O’zim-cha nelardur
G’udranib yurib,
Guldayin umrimni
Bermoqdaman boy.

O’zimcha kimningdir
G’amini yedim,
Kimningdir kuniga
Yuribman yarab.
Batamom uyg’onib
Ololsam edi,
Uchib ketarmidim
Ko’klarga qarab.

ENDI KET

Endi ket!
Kutdirding, yomon kutdirding,
Hijron azobini shavq-la yutdirding.
Yiqildim. Boshimda ustuvor turding,
Endi ket!

Hijron yo’llarida sochildi zarim,
Kutdim — ishqim yarim, umidim yarim.
Bir-bir sinib bitdi qobirg’alarim,
Endi ket!

Endi ket, shavkatu shon ortiqchadir,
Chanqab qulagach, ummon ortiqchadir.
Tilanib to’kilgach, non ortiqchadir,
Endi ket!

Endi ket, boshqaga dilingni yorgin,
Alvido, ko’nglimda na gina, na kin.
Endi kimga borsang vaqtida borgin,
Endi…
Ket!

OSMON YAQIN KELAR

Osmon yaqin kelar,
Judayam yaqin,
Qarichlab yetasan
Ololsang chama.
Bir kuni chaqnaydi
Ulug’vor chaqin,
Bolaga aylanib
Qoladi hamma.

Buguncha kattasiz
Xafahol, zada
Yuribsiz sir tutib
Dil, qa’ringizni.
Quyuq tuman bosgan
Har bir lahzada,
Bir-birovga quyib
Zaharingizni.

Ammo, aziz odam,
Bechora odam!
To yerning ostiga
Ketmasdan kirib,
Dunyoda behishtiy
Un ham borligin
Go’dakka aylanib
Shodon, qiyqirib
Bir-birin quchoqpar
Kun ham borligin

Unutma!
Osmon yaqin kelar
Judayam yaqin…

KUTISH
Ballada

Bilmam to’g’rimidi va yoki xato,
O’g’ilchasin uch kun kutdirdi ota.

Uch kun unga umid bog’ladi yetim,
Uch kun kir yengiga yig’ladi yetim.

Keyin ota kutdi. Uch yillab kutdi.
Ko’zi yoshdan xira, g’iltillab kutdi.

Chiqib kunshuvoqqa, tom orqasiga,
Sog’inchlarin ekdi tomorqasiga.

Keyin… o’ttiz yillab ko’zi yo’l o’ydi,
Keyin ko’rmay qoldi. Ko’ziyam to’ydi.

So’ng… timirskilanib chiqdi so’riga,
O’ldi. Shu yuk bilan ketdi go’riga.

So’ng…
U ham umr bo’yi bo’lganmidi xit —
Ular-chun uv tortdi hovlida ko’r it.

MAJNUNTOL

Majnuntol, ey, egib shox
Sen kimlarga sir aytding.
Baridan bo’ldim ogoh,
O’n aytdingmi, bir aytding.

Siringni suvga solma,
Bargingdan g’am arisin.
Bir siringni ololmay
Yosh dunyolar qarisin.

Sen ham ko’zin yoshini
Hech kim ko’rmas bir naysan.
Faqat ishqing yashirib
Mendek yig’layolmaysan.

HAYF

Essiz, zilol daryolar
Biz qonib ichmasak hayf.
Essiz moviy ma’volar,
Biz qonib uchmasak hayf.

Irmoq pastlab, qiyalab
Ketsa, uchqur tog’, essiz.
Ko’rmay o’tsa biyalar
Uchkur arg’umoq, essiz!

Dunyosiga o’t ketsin,
Dunyosiga ertak hayf.
Unda ko’ngli ayolsiz
Ketayotgan erkak hayf.

O’ZING TIK KET

Bilolmasman, bu dunyosi hikmatmu yo siymu zar,
Tilsimlarin ochmoq bo’lib qancha chopmay, hayronman.
Koshonamni, xos xonamni sinchiklab ko’radilar,
Ko’nglim ko’rar, ko’nglim so’rar bir do’st topmay hayronman.

Bir o’y singdi yuragimga, xuddi nashtar, xuddi o’q,
Yiqilmagin, yishqilganni suyaydigan odam yo’q.

Zog’lar sendan chekingaydir, hatto bog’lar ketgaydir,
O’stirganing uchun qulluq, sen deb ozor cheksinmi?
O’zing yerdan ko’targaning — tog’lar sendan ketgaydir,
Yaqinlab bor, biror toshi tanimasa, o’ksinma.

Horib suyanmoqchi bo’lsang bog qurigan, bodom yo’q,
Yiqilmagin, yiqilganni suyaydigan odam yo’q.

Faqatgina olar do’stmas, berar do’sting bo’lsa ham,
O’zing tik ket, omonatdir, bir ustunin ushlama.
Qabrgacha, o’limgacha borar do’sting bo’lsa ham
O’limgacha o’zing tik ket, yo’llarda yer tishlama.

Adl yasha!
Bilgan holda, ko’zlaringda motam yo’q
Yiqilmagin, yiqilganni suyaydigan odam yo’q!

Manba: Saylanma va «Yoshlik» jurnali, 4/2015

(Tashriflar: umumiy 218, bugungi 4)

МАҚОЛАНИ ДЎСТЛАР БИЛАН БАҲАМЛАШИНГ