Қодиржон Ботиров ҳақидаги мақолага илк муносабат (2)
Ўзбеклар К. Бакиевни президентликдан кетишини хурсандчилик билан кутиб олдилар.
Бир қанча жойларда исёнчиларни қўллаб қувватлаган митинглар бўлиб ўтди. 9 апрель куни Жалолободдаги “Дийдор” газетасининг таҳририяти жойлашган бино портлатилди.
Бу бакиевчиларнинг ўзбеклар ҳаракатига берган биринчи жавоби эди. Вазият таранглашиб, айрим иғвогарлар ўзбеклар автономия олиши керак, деган ғояни илгари сура бошлади.
Ботиров 2010 йилнинг 12 апрелида Ўш ва Жалолобод вилоятларидаги газеталар, телевидениелар ва чет эл ахборот агентликлари мухбирлари, жумладан, “Азаттык”нинг мухбири Абдураимовни ҳамда нодавлат ташкилотларининг вакилларини чақириб, матбуот анжумани ўтказади.
Матбуот анжуманида ўзбеклар жамоати учун фақат тинчлик зарурлигини ва қонун устуворлиги керак эканлигини айтади. Унга ўзбеклар автономия сўрайдими, деган савол ҳам берилган. Ботиров ўзбекларга автономия керак эмас, ҳамма эшитсин ва газета, телевидение ҳамда интернет орқали эълон қилингларки, ўзбекларга автономия эмас, тинчлик ва тенг ҳуқуқлилик керак.
Автономия ҳақида гапирганлар иғвогарлар ва ўзбекларнинг душманларидир, деб жавоб берган.
Ўша кунлари сиёсий вазият жуда оғир эди. Бишкекда ҳокимиятни қўлга олган “апрелчилар”га республиканинг жанубидаги сиёсий кучлар мутлақо бўйсунмай қўйганлиги кўпчиликка маълум.
Вазиятни ўнглаш учун қочоқ президент Бакиевга лавозимидан воз кечиш бўйича ариза ёзиш шарти билан республикадан чиқиб кетишига Муваққат ҳукумат рухсат беради. Аммо вазият ўнгланмайди.
Сабаби, унинг укалари, қариндош-уруғлари, тарафдорларининг жанубдаги қирғиз-қипчоқ уруғлари орасидаги таъсири кучли эди. Шунда Муваққат ҳукумат аъзолари жанубдаги аҳволни тартибга солиш учун ўзбек лидерларига мурожаат қиладилар. Ўша пайтда Р. Отунбаева, А. Атамбаев, А. Бекназаровлар ўзбек жамоатчилиги орасида таъсири кучли бўлган Қ. Ботировни бир неча марта Бишкекка таклиф қилишади.
Лекин Қ. Ботиров улар билан яқинлашишни хоҳламайди ва уларнинг таклифига рад жавобини беради. Охир-оқибат А. Атамбаев шайх Содиқжон қори Камоловни ўртага қўяди. Қ. Ботиров шайхнинг таклифини ҳам аввал қабул қилмайди.
Кейин Содиқжон қори Ботировнинг Муваққат ҳукуматга ёрдам бериши ўзбек жамоатчилиги учун бир яхши шароит яратилишига сабаб бўлиши мумкин эканлигини қайта-қайта таъкидлаб, Бишкекка бориб, Муваққат ҳукумат аъзолари билан бир учрашиб келишни илтимос қилгандан кейин у рози бўлади. 2010 йил апрель ойининг охирларида Бишкекка борган Ботировни “исёнчилар” қучоқ очиб кутиб оладилар ва Координацион Кенгашга аъзо қиладилар.
“Сизнинг жойингиз Жалолободда эмас, балки Бишкекдадир. Сиз ва сизга ўхшаган илғор фикрли кадрлар мамлакат учун кераксизлар. Биз миллат ажратмаймиз. Ана шунинг учун биргалашиб ишлайлик. Ҳаммаси яхши бўлади”,- дейди А. Атамбаев Ботиров билан суҳбатда.
Бу гаплар айтилаётган пайтда Э. Каптагаев ҳам улар билан бирга бўлган. Бироқ Ботиров ҳозирча Жалолободда бўлиб туриши кўпроқ аҳамиятли эканлигини айтиб, таклиф қилинган давлат лавозимларини қабул қилмайди. Қ. Ботировни А. Атамбаевдан кейиноқ Р. Отунбаева ҳам қабул қилади. У ҳам Муваққат ҳукуматга ўзбекларнинг ёрдам беришини сўрайди.
Р. Отунбаева Ботировга деярли бир соатча тинмай гапиради. У ўз сўзида ўзбек кадрларини бошқарув тизимга кўпроқ тортиш зарурлигини ҳамда ҳуқуқни ҳимоя қилиш идораларига уларни ҳозирдан бошлаб жойлаштириш мақсадга мувофиқлигини оптимистик руҳда айтиш билан бирга Ботировга ана шундай кадрларни танлашда ёрдам беришни сўрайди.
Бу суҳбатга ўша пайтда Муваққат ҳукумат маъмуриятнинг бошлиғи вазифасини бажарувчи Э. Байсалов қатнашган. Қ. Ботиров мавжуд муаммолар ва уларни ҳал қилиш йўлларини Р. Отунбаевага таҳлил қилиб беради. Агар Конституция нормалари тўлиқ бажарилишини ҳаракатдаги ҳокимият таъминласа, ўзбек жамоатчилиги уларни қатъий равишда қўллашини айтади.
Ботиров ваъдасида туради. У ўзбеклар яшайдиган қишлоқ ва маҳаллаларга бориб, Муваққат ҳукуматни қўллаш бўйича мажлислар ўтказади. Одамларни иғвогарликка берилмасликка чақиради. Жой-жойларда янги ҳокимият билан ишлаш учун штаблар тузади. 12-13 май кунлари эса бакиевчилар уюштирган контрреволюцияга қарши курашишда исёнкорларга яқиндан ёрдам беради.
Айниқса, у Жалолободда область маъмуриятини босиб олган П. Раҳмонов бошчилигидаги бакиевчиларни ҳайдаб чиқаришда Муваққат ҳукумат аъзоси А. Бекназаровнинг илтимосига кўра “Ата-Мекен” партиясининг аъзолари билан биргаликда фаол қатнашади. Ботиров ўзининг бу ҳаракатлари кейинчалик ўзига қарши айб сифатида баҳоланишини қаердан билсин?!
Ўзбекларга қарши фитнани амалга ошириш 14 майдан бошланган. Воқеани батафсил баён қилайлик. Бакиевлардан ҳокимият тизгини кетаётганини кўрган бир талай амалдорлар, тадбиркорлар Муваққат ҳукумат билан келишиш йўлларини излай бошлайдилар.
Ана шундай одамлардан бири Жалолободдаги “Юг-сити” бозорининг эгаси Эрмек Мирзабеков бўлган. У Бакиев ҳокимият тепасида турган пайтда президентнинг укаси Ахматнинг энг яқин одамларидан бири ҳисобланган. 7 апрелдан кейин Эрмек А. Бекназаров орқали Муваққат ҳукумат билан тил топишади.
14 май куни бакиевчилар Жалолободдаги вилоят маъмуриятидан ҳайдаб чиқарилгандан кейин Бекназаровдан Тейитдаги Бакиевларнинг уйини ёндириш ва талаш бўйича топшириқ олган. Э. Мирзабеков ўз командаси билан Тейитга қараб йўл олади. Эрмекнинг одамлари Тейит қишлоғига бориб Бакиевларнинг уйига ўт қўйиб, талаган пайтда президентнинг укалари ва уларнинг фарзандларидан бир гуруҳи ўша ерда бўлган.
Кечки овқатга ош тайёрлаб, энди емоқчи бўлган қариндош-уруғлар ошни ҳам ташлаб қочадилар. Улар талончиларнинг бошида Э. Мирзабеков ва Ташиевнинг куёв боласи Таалай ва Баяманнинг укаси Мурат турганини кўрадилар. Уйни ёндирган талончилар Бакиевга нафратини янада ошкора қилиш мақсадида президентнинг қариндош-уруғлари қочиб чиққан бўз уйга ҳам ўт қўядилар.
Натижада, бўз уйнинг тепасига қўйилган Давлат байроғи ҳам ёниб кетади. Ботировнинг одамлари эса Тейитга уй куйиб бўлганда етиб боришган. Кейинчалик Бакиевни муҳофаза қилиш бўйича тузилган фуқароларнинг нодавлат ташкилоти бу фактни аввал бир неча марта айтишди.
19 майдан кейин улар ҳам Тейит воқеасини фитначиларнинг версияси бўйича такрорлай бошладилар. Лекин илгари берилган интервьюлар изсиз қолмади. Тейитдаги уйни Эрмек ва унинг одамлари ёқиб юборганлигини тарихчи Т. Акеров ҳам ўз мақоласида таъкидлайди.
Қаранг: Т.Акеров: «Кадыржан Батыров не пошел к Бакиевым»
http://www.gezitter.org/interviews/11795/
газета «Асман press» № 17 от 07.06.2012 / стр. 3
«Дунё ўзбеклари» редакция почтасидан
МАҚОЛАНИ ДЎСТЛАР БИЛАН БАҲАМЛАШИНГ