"Дунё ўзбеклари" сайтини энди телефонда, планшетда ва комьютерда ихчам мобиль версияда кўришингиз мумкин:
  • Асосий
  • Ассалому алайкум!
  • Муаллиф ҳақида
  • МАҚОЛА ВА ФОТОСУРАТЛАР ЖЎНАТИШ

Абдулла Орипов: Умринг шамоллари муаттар бўлсин – Рухсора Орипова

Абдулла Орипов: “Онажоним – шеърият!” | 01/19/2019 02:48-     13374 марта ўқилди

 Abdulla Oripov. She’rlar & Ruxsora Oripova.
«Mitti yulduz» she’rining tahrir variantlari
Muallif Adib: O’zbek tarixi, adabiyoti va madaniyati 10.11.2016  izoh yo’q
Ashampoo_Snap_2016.11.09_13h16m44s_002_.png    
1964 йилда ўзбек шеъриятига Абдулла Орипов “Митти юлдуз” тўплами билан кириб келди. Тўплам ўзбек шеъриятида янги давр бошланганидан даракчи бўлди. Ярим асрдан ортиқ вақтдан бери  нафақат “Митти юлдуз” шеъри, тўпламддаги бошқа шеърларнинг адабиёт самосида ўз шуъласини таратиб тургани бунинг исботидир.
АБДУЛЛА ОРИПОВ
УМРИНГ ШАМОЛЛАРИ МУАТТАР БЎЛСИН…
08
ТИЛЛА БАЛИҚЧА
0 de.jpg
Тухумдан чиқди-ю, келтириб уни
Шу лойқа ҳовузча томон отдилар.
Ташландиқ ушоқ еб ўтади куни,
Хору хас, хазонлар устин ёптилар.
Дунёда кўргани шу тор ҳовузча
Ва мудроқ толларнинг аччиқ хазони.
Менга алам қилар, тилла балиқча
Бир кўлмак ҳовуз деб билар дунёни…
1965
ДОРБОЗ
Булутларга ёндош, осмон остида,
Киприкдаги ёшдай турибди дорбоз.
Қиличнинг дамидай арқон устида,
Кўзларини юмиб юрибди дорбоз.
Одамлар, одамлар, уни олқишланг,
Қаранг, у нақадар эпчил ва ўктам,
Биз-чи, эҳ.. баъзи бир кўзи очиқлар
Эплаб юролмаймиз катта йўлда ҳам.
1965
ОНА
Кўкда юлдуз учса ногаҳон,
Битди, дерлар қайси бир тақдир.
Бундай ғамни кўтармак осон,
Бу эҳтимол, бизлар ҳақдадир.
Баъзи тунлар кўкка тикиб кўз,
Эслаб дейман онамни шу он:
Она кетса, юлдуз-ку юлдуз
Қулаб тушса арзийди осмон.
1967
* * *
Оталар боладан ранжиса озроқ,
Гоҳида шундайин сўзни дейдилар:
“Болам, кексаларни қадрла кўпроқ,
Боғлаб қўйган эмас бизни”, дейдилар.
Кекса дилингизга тушмасин титроқ,
Оталар, чайқалиб турибди олам.
Сиз ҳам болаларни қадрланг кўпроқ,
Боғлаб қўйган эмас болаларни ҳам.
1967
БИРИНЧИ МУҲАББАТИМ
Кеча оқшом фалакда ой бўзариб ботганда,
Зуҳра юлдуз милтираб, хира ханда отганда,
Руҳимда бир маъюслик, сокинлик уйғотганда,
Мен сени эсга олдим, биринчи муҳаббатим,
Эслаб хаёлга толдим, биринчи муҳаббатим.
Ўтди ёшлик завқ билан, гоҳи тўполон билан,
Гоҳида яхши билан, гоҳида ёмон билан,
Айро ҳам тушдим баъзан, қалб билан имон билан,
Лекин сени йўқотдим, биринчи муҳаббатим,
Мангу ғафлатда қотдим, биринчи муҳаббатим.
Дунё деган шундайин англаб бўлмас сир экан,
Гоҳ кенг экан, гоҳида туйнуксиз қаср экан,
Лекин инсон ҳамиша бир ҳисга асир экан,
Нечун билмовдим аввал, биринчи муҳаббатим,
Парво қилмовдим аввал, биринчи муҳаббатим.
Холбуки орзулардан жудо ҳам бўлганим йўқ,
Юлдуздай куйганим йўқ, ой каби тўлганим йўқ.
Эрта хазон гул каби сарғайиб, сўлганим йўқ,
Сени эслаб йиғлайман, биринчи муҳаббатим,
Эслаб бағрим тиғлайман, биринчи муҳаббатим.
Йўлин йўқотса одам – муҳаббатга суянгай,
ўуссага ботса одам – муҳаббатга суянгай,
Чорасиз қотса одам – муҳаббатга суянгай,
Мен кимга суянгайман, биринчи муҳаббатим,
Фақат эслаб ёнгайман, биринчи муҳаббатим.
Нидо бергил, қайдасан, шарпангга қулоқ тутдим,
Сирли тушлар кўриб мен бор дунёни унутдим,
Тонгда туриб номингга ушбу шеъримни битдим,
Дилдаги оҳим менинг, биринчи муҳаббатим,
Ёлғиз Оллоҳим менинг, биринчи муҳаббатим.
1968
ИЛТИЖО
Юзларингни майлига яшир,
Керак эмас нозлар, имолар.
Гўзалликнинг қошида ахир
Чўкка тушган ҳатто худолар.
Кимга фойда беҳуда жунун,
Ва дунёга ғавғо солишдан.
Айрилиқдан қўрқмасман бу кун,
Мен қўрқаман севиб қолишдан.
1970
СОҒИНЧ
Парчагина булут,
Чексиз осмон,
Адир ортидаги ёлғиз оёқ йўл.
Барча ташвишларни унутиб, шодон,
Қайтгим келаётир қошингга буткул.
Қисмат майин ичдим — аччиқ ва тахир,
Туйдим эҳтироснинг самовий кучин.
Дунёда одамзод яшамас, ахир,
Фақат иродасин синамоқ учун.
Парчагина булут,
Чексиз осмон,
Адир ортидаги ёлғиз оёқ йўл.
Барча ташвишларни унутиб, шодон,
Қайта олсам эди қошингга буткул.
1970
ШОИР УМРИ
Дарахтни ҳамиша ўрайди шамол,
Шоирни ташвишлар чулғар ҳамиша.
Сен шоир умрини дема безавол
Унинг ҳам ҳар они ташвишга пеша.
Қара-я, ўтибди қирқ йил муттасил,
Яшабман юлдузлар остида карахт.
Оҳ, шоир умрига ҳавас қилмагил,
У қуюн ичида унган бир дарахт.
1981
ИНСОН ҲУРМАТИ
Соқоли кўксига тушса ҳам гарчанд,
Инсон аталмагай масалан, серка.
Одамлик ҳурмати шунчалар баланд,
Уни ураберма ҳар нафас ерга.
Бугунча эмаклаб юрган шу жужуқ,
Эртан кашф этади балки дунёлар.
Тириклик сен билан барҳам топмас, йўқ
Ҳамиша оқади оққан дарёлар.
Итқит жаҳолатни, ақлга юз тут,
Бунчалар эътиқод қўйма жабрга.
Бир куни кўз юмсанг, сени ҳам эл-юрт
Бошида кўтариб элтар қабрга.
1986
БАҲОР КЕЛАЁТИР
Баҳор келаётир,
Тоза, мусаффо.
Мовий кенгликларда ўйнайди шамол.
Даралар қўйнида зангор бир ҳаво,
Туманли шаҳр ичра ётмоқлик малол.
Қоялар кўксида шодмон, беқайғу
Оний умри билан солланар чечак.
Баҳор — энг покиза шаббодадир бу,
Баҳор — энг тоза бир шамолдир демак.
Кенгликлар бағрига ураман ўзни,
Кўзимга кўрингай дилбар диёрим.
Гўдак нафасидек юпатар юзни,
Қиш бўйи интизор кутган баҳорим.
Баҳор-ку ўтади шамолдек шитоб,
Майли ўтажак у ва ўтар бўлсин.
Азизим, умрингда ҳаво бўлсин соф,
Умринг шамоллари муаттар бўлсин…
1987
ИСМ ҲАҚИДА
Хаёлимга келар гоҳ ғалат бир гап,
Гар уни эл аро сўйлаб юрмасман.
Билмадим не боис, билмам не сабаб,
Исмимни бировга раво кўрмасман.
Улуғ отдошларим мақоми юксак,
Мен шогирд эрурман гарчанд аларга.
Ҳар нечук, бир гапни айтмоғим керак:
Осон бўлмаган ҳеч Абдуллаларга.
1987
ҲАР НЕЧУК
Дунёда ҳар кимнинг бор ўз матлаби,
Туя сўраб бўлмас эчкибоқардан.
Писмиқдан файласуф чиқмаган каби,
Ҳақгўй ҳам чиқмайди бетгачопардан.
Ким ўзар ўйнасанг тошбақа билан,
Бўйнингга олурсан унга тенгликни.
Дунёнинг ишлари шунақа экан,
Ҳар нечук одат қил феъли кенгликни.
1987
ДУНЁНИ ҚИЗҒАНМА
Дунёни қизғанма мендан, азизим,
Мен сенинг кўчангдан ўтмасман зинҳор.
Менинг бу оламда ўз айтар сўзим
Ва ўзим сиғинар мозорларим бор.
Дунёни қизғанма мендан, азизим,
Сен ичган булоқдан ичмасман асло.
Сен юрган тоғларда қолмагай изим,
Сен кечган дарёдан кечмасман асло.
Дунёни қизғанма мендан, азизим,
Қалбингни ёқмасин шубҳа ва сўроқ,
Мен ўзга манзилга тикканман кўзим,
У сенинг кулбангдан жуда ҳам йироқ.
1980
Рухсора ОРИПОВА
“МИТТИ ЮЛДУЗ” ШЕЪРИНИНГ
ТАҲРИР ВАРИАНТЛАРИ
07
Ashampoo_Snap_2016.11.09_17h23m12s_004_.png1964 йилда ўзбек шеъриятига Абдулла Орипов “Митти юлдуз” тўплами билан кириб келди. Тўплам туркумдаги бир шеър номи билан аталган. Китоб чиқиши билан кенг ўқувчилар орасида шеърнинг ҳам; шоирнинг ҳам довруғи анча ошгани борасида адабиётшуносликда талайгина фикрлар бор. Масалан, 1965 йилда “Ўзбекистон маданияти” газетасида адабиётшунос олим М.Олимов: «Абдулла шеърлари қалбга нурдай сингади-ю, ногаҳоний сукунатни тилка-пора қилиб, туғён кўтаради. Юракни ўртаб, шуурга чақмоқдек нур беради» , — деб ёзган эди “Митти юлдуз” ҳақидаги тақризида. Биографик йўсиндаги “Онажон” шеърида шоир ҳам бу ҳолатга “Китобимни кўрдим ногоҳ Бошгинангнинг остида” дея ийманиб ишора ҳам қилиб ўтади.
Илк тўпламдаги деярли барча шеърлар ўз даврида ёшларнинг қалб нидосига айланиб кетган эди. Шоир қўлёзмалари архивини текширганимизда, ҳар бир шеърнинг ўн марталаб қайта кўчирилгани-ю, ҳар бир янги нусхага жиддий ўзгартиришлар киритилганига кўп гувоҳ бўлдик.
Митти юлдуз 1961 йилнинг апрель-май ойларида, яъни шоирнинг талабалик даврида ёзилган. Шеър ўн икки сатрдан иборат:
Кўк гумбазин бир четида,
Бўшлиқларга уриб бош,
Милтирайди митти юлдуз,
Танҳоликдан тўкиб ёш.
Атрофида на бир юлдуз,
На булут бор, на туман.
Юлдузларга термулиб у,
Титраб турар шамсимон.
Эҳ, бечора, яшаш нечун,
Яшнамасанг, кулмасанг.
Ўз тўдангдан нега учдинг,
Қайтиш йўлин билмасанг?!
Шоир ижод оламига кириб келган илк даврларданоқ сўзга, бадиий ижодга юксак ҳурмат ва ниҳоятда эҳтиёткорлик билан ёндашган. Абдулла Орипов ижодида ҳар бир сўз узукка қўйилган кўздек порлаб туриши бежиз эмас.
Бир қараганда, шеър шунчаки табиат тасвиридан илҳомланган қалбнинг ҳайрати ва ўз ҳолатининг ифодасидек таассурот уйғотади. Яъни юлдуз ўз тўдасидан йироқларга кўчган, ижодкор ҳам яқинларидан йироқда. Муқояса қилишга арзирли ҳолат.
Энди шоирнинг шеър “ишлаш” техникасига эътибор қаратсак.
Кўк гумбазин бир четида,
Танҳоликдан тўкиб ёш.
Милтирайди митти юлдуз,
Танҳоликдан тўкиб ёш.
Ижод маҳсули муаллифнинг бир фарзанди кабидир. Фарзанднинг ёруғ дунёга келиши нақадар азоб бўлса, ижоднинг ҳам яралиши ҳазилакам эмас.
Шеърнинг қоралама нусхасидаги дастлабки тўрт сатрга ҳеч қандай ўзгартириш киритилмаган. Қўлёзмада иккинчи ва тўртинчи сатрлар такрор келганига гувоҳ бўламиз. Шоир буни шундай қолдирмайди, такрорланган жумла устида ишлайди ва “Бўшлиқларга уриб бош”жумласи билан бойитади. Кейинги тўрт сатр эса дастлаб қуйидаги кўринишда бўлган:
Юлдузлардан кўп йироқда
Милтирайди у кўпдан.
Милтирайди, боққанларга
Ажралма дер тўдангдан.
Ушбу сатрларда шоир “юлдуз” номидан ўқувчига мурожаат этмоқда. Ёлғизлик бу — даҳшат. Юлдуз нечоғлик порламасин, бошқа юлдузлардан йироқда бўлиб, танҳоликда милтирашининг ҳам маъносиз эканлигини ҳис этади. Юлдуз яқинлардан айрилиш дардини чеккани сабабли, бошқаларни бу хатони такрорламасликка чақиради.
Шеърнинг иккинчи вариантида юқоридаги сатрларга дуч келмаймиз. Шоир ушбу сатрлардан кечган ҳолда шеърга ўзгача нафас бағишловчи мисраларни битади. Яъни юқоридаги вариантда шеър якуни юлдуз ва шоирнинг хулосаси тарзида берилса, кейинги тўртлик батамом бошқача маънода ифодаланади.
Атрофида на бир юлдуз,
На булутдан бир нишон…
Эҳ, бечора нега учдинг,
Қайтиш йўлин билмасанг.
Шеърнинг ишланган вариантлари билан қиёслаш жараёнида “На булутдан бир нишон” қаторидаги “нишон” сўзининг “асар…” сўзи билан алмаштирилганини кўрамиз. Бунда “…асар” сўзи “билмасанг” сўзига қофия томонидан яқин. Ўзбек тили жуда бой тил. Шеърнинг ритми худди мусиқа каби оҳорли бўлиши учун биргина сўзнинг ҳам ўрни нечоғлик муҳим роль ўйнашига гувоҳ бўламиз.
Атрофида на бир юлдуз,
На булутдан бир асар…
Эҳ, бечора нега учдинг,
Қайтиш йўлин билмасанг.
Бу дунёда ҳамма нарса бир-бирига уйғун яратилган. Инчунин, инсон ҳам. Шоир самонинг бир четида милтираб турган оддий юлдузга боқиб, катта фалсафий мушоҳада чиқара олган. Балки аслида юлдуз тўдадан йироқлашмагандир, тун ёки тонгнинг муайян паллаларида шундай кўриниши табиий ҳолдир. Лекин шоир мана шу ҳолатга катта маъно сингдира олади. Ёлғизликнинг азобли сукунати унинг қалбида унсиз фарёд уйғотади… Самовий жисм — юлдузга ачиниши шоирнинг ўз-ўзига таскини эди. Агар чин истеъдод даъвати ўлароқ катта майдонларни кўзлаб чиқсангу сенинг тароватингни, овозингни на юлдуз (ОДАМ) ва на булут (билъакс, лоқайдлик) сезмаса, рағбат кўрсатмаса ва ёхуд истамаса, бу улкан фожиа. Бу майдонни тарк этишга қалбинг, юрагинг изн бермаса — бу энг катта зарба.
Юқоридаги тўрт сатрнинг иккинчи мисрасидан қониқмаган шоир шеърни қуйидагича ўзгартиради. Эндиликда фақат юлдуз, булут образи билан чекланмай, балки туман образини ҳам киритади. Яъни юлдуз атрофида нафаққат булут, ҳатто туман ҳам йўқ.
Атрофида на бир юлдуз,
На булут бор, на туман.
Юлдузнинг ҳолатини бадиий равишда яна ҳам аниқ тасвирлаш мақсадида шоир шеърга яна икки мисра қўшади.
Атрофида на бир юлдуз,
На булут бор, на туман.
Юлдузларга термулиб у,
Титраб турар шамсимон.
Шу икки мисра юлдузнинг ҳолати тасвири билан бир қаторда унинг ички дунёсини ҳам очиб беради. Даставвал юлдузнинг милтираб ёлғизликда қийналаётганини билган бўлсак, эндиликда юлдузнинг бошқа юлдузларга боқиб, ҳадикда ҳам эканлигини ҳис этамиз. Бунда шоир юлдузни худди шамдек милтираб тургани баёнини бежиз келтирмайди. Шоирнинг маҳорати, сўзсиз, таҳсинга лойиқ. Бу юлдуз шоирнинг юлдузи, нурли чўққиларни кўзлаган митти ижодкор қалбнинг адабиётга ташрифи эди. “Инсонлар, бамисоли шамдек титраб турган бу юлдузни совуқ шамол ва бўронлардан эҳтиёт қилинг. Унинг порлаб яшнашига имкон беринг”, деган мазмунни илғагандек бўламиз. Шеърга яна икки мисра қўшган ҳолда шоир шеърни қуйидаги тарзда якунлайди.
Эҳ, бечора, яшаш нечун,
Яшнамасанг, кулмасанг.
Ўз тўдангдан нега учдинг,
Қайтиш йўлин билмасанг?!
Агар атрофингдагилар сени яхши англаса, қўллаб-қувватласа, бу — катта бахт. Аксинча бўлса, яйраб-кулиб яшашингга ҳожат йўқ. Лекин дунёда муаллақ умргузаронлик қилишнинг ҳам имкони йўқ. Инсон, модомики юксак мақсадлар сари интилар экан, дунёқараши, маслаги уни поғонама-поғона манзил сари етаклайверади. Босиб ўтилган манзил ўтмишга айланади. Одамзод эса доимо келажак умиди билан яшайди. Митти қалбнинг “Митти юлдузи” шу тариқа ўзбек адабиётига кириб келди.
Шоирнинг ижодий лабораториясида бу каби мисоллар талайгина. Шоир ҳар бир шеърини ўз фарзандидек билади. Шеърининг умри узоқ бўлиши учун изланишда бўлаверади. Токи унинг ҳар бир сўзи ўз ўрнига эга бўлиб, ўқувчилар қалбидан ўчмас из қолдирсин. Ярим асрдан бери “Митти юлдуз” шеърининг адабиёт самосида ўз шуъласини таратиб тургани бунинг исботидир.
Манба: «Ўзбек тили ва адабиёти» журнали,2/2015
luna-venera-20-aprelya-2015.jpgABDULLA ORIPOV
UMRING SHAMOLLARI MUATTAR BO’LSIN…
08
TILLA BALIQCHA
47_n.jpg
Tuxumdan chiqdi-yu, keltirib uni
Shu loyqa hovuzcha tomon otdilar.
Tashlandiq ushoq yeb o’tadi kuni,
Xoru xas, xazonlar ustin yoptilar.
Dunyoda ko’rgani shu tor hovuzcha
Va mudroq tollarning achchiq xazoni.
Menga alam qilar, tilla baliqcha
Bir ko’lmak hovuz deb bilar dunyoni…
1965
DORBOZ
Bulutlarga yondosh, osmon ostida,
Kiprikdagi yoshday turibdi dorboz.
Qilichning damiday arqon ustida,
Ko’zlarini yumib yuribdi dorboz.
Odamlar, odamlar, uni olqishlang,
Qarang, u naqadar epchil va o’ktam,
Biz-chi, eh.. ba’zi bir ko’zi ochiqlar
Eplab yurolmaymiz katta yo’lda ham.
1965
ONA
Ko’kda yulduz uchsa nogahon,
Bitdi, derlar qaysi bir taqdir.
Bunday g’amni ko’tarmak oson,
Bu ehtimol, bizlar haqdadir.
Ba’zi tunlar ko’kka tikib ko’z,
Eslab deyman onamni shu on:
Ona ketsa, yulduz-ku yulduz
Qulab tushsa arziydi osmon.
1967
* * *
Otalar boladan ranjisa ozroq,
Gohida shundayin so’zni deydilar:
“Bolam, keksalarni qadrla ko’proq,
Bog’lab qo’ygan emas bizni”, deydilar.
Keksa dilingizga tushmasin titroq,
Otalar, chayqalib turibdi olam.
Siz ham bolalarni qadrlang ko’proq,
Bog’lab qo’ygan emas bolalarni ham.
1967
BIRINCHI MUHABBATIM
Kecha oqshom falakda oy bo’zarib botganda,
Zuhra yulduz miltirab, xira xanda otganda,
Ruhimda bir ma’yuslik, sokinlik uyg’otganda,
Men seni esga oldim, birinchi muhabbatim,
Eslab xayolga toldim, birinchi muhabbatim.
O’tdi yoshlik zavq bilan, gohi to’polon bilan,
Gohida yaxshi bilan, gohida yomon bilan,
Ayro ham tushdim ba’zan, qalb bilan imon bilan,
Lekin seni yo’qotdim, birinchi muhabbatim,
Mangu g’aflatda qotdim, birinchi muhabbatim.
Dunyo degan shundayin anglab bo’lmas sir ekan,
Goh keng ekan, gohida tuynuksiz qasr ekan,
Lekin inson hamisha bir hisga asir ekan,
Nechun bilmovdim avval, birinchi muhabbatim,
Parvo qilmovdim avval, birinchi muhabbatim.
Xolbuki orzulardan judo ham bo’lganim yo’q,
Yulduzday kuyganim yo’q, oy kabi to’lganim yo’q.
Erta xazon gul kabi sarg’ayib, so’lganim yo’q,
Seni eslab yig’layman, birinchi muhabbatim,
Eslab bag’rim tig’layman, birinchi muhabbatim.
Yo’lin yo’qotsa odam – muhabbatga suyangay,
o’ussaga botsa odam – muhabbatga suyangay,
Chorasiz qotsa odam – muhabbatga suyangay,
Men kimga suyangayman, birinchi muhabbatim,
Faqat eslab yongayman, birinchi muhabbatim.
Nido bergil, qaydasan, sharpangga quloq tutdim,
Sirli tushlar ko’rib men bor dunyoni unutdim,
Tongda turib nomingga ushbu she’rimni bitdim,
Dildagi ohim mening, birinchi muhabbatim,
Yolg’iz Ollohim mening, birinchi muhabbatim.
1968
ILTIJO
Yuzlaringni mayliga yashir,
Kerak emas nozlar, imolar.
Go’zallikning qoshida axir
Cho’kka tushgan hatto xudolar.
Kimga foyda behuda junun,
Va dunyoga g’avg’o solishdan.
Ayriliqdan qo’rqmasman bu kun,
Men qo’rqaman sevib qolishdan.
1970
SOG’INCH
Parchagina bulut,
Cheksiz osmon,
Adir ortidagi yolg’iz oyoq yo’l.
Barcha tashvishlarni unutib, shodon,
Qaytgim kelayotir qoshingga butkul.
Qismat mayin ichdim — achchiq va taxir,
Tuydim ehtirosning samoviy kuchin.
Dunyoda odamzod yashamas, axir,
Faqat irodasin sinamoq uchun.
Parchagina bulut,
Cheksiz osmon,
Adir ortidagi yolg’iz oyoq yo’l.
Barcha tashvishlarni unutib, shodon,
Qayta olsam edi qoshingga butkul.
1970
SHOIR UMRI
Daraxtni hamisha o’raydi shamol,
Shoirni tashvishlar chulg’ar hamisha.
Sen shoir umrini dema bezavol
Uning ham har oni tashvishga pesha.
Qara-ya, o’tibdi qirq yil muttasil,
Yashabman yulduzlar ostida karaxt.
Oh, shoir umriga havas qilmagil,
U quyun ichida ungan bir daraxt.
1981
INSON HURMATI
Soqoli ko’ksiga tushsa ham garchand,
Inson atalmagay masalan, serka.
Odamlik hurmati shunchalar baland,
Uni uraberma har nafas yerga.
Buguncha emaklab yurgan shu jujuq,
Ertan kashf etadi balki dunyolar.
Tiriklik sen bilan barham topmas, yo’q
Hamisha oqadi oqqan daryolar.
Itqit jaholatni, aqlga yuz tut,
Bunchalar e’tiqod qo’yma jabrga.
Bir kuni ko’z yumsang, seni ham el-yurt
Boshida ko’tarib eltar qabrga.
1986
BAHOR KELAYOTIR
Bahor kelayotir,
Toza, musaffo.
Moviy kengliklarda o’ynaydi shamol.
Daralar qo’ynida zangor bir havo,
Tumanli shahr ichra yotmoqlik malol.
Qoyalar ko’ksida shodmon, beqayg’u
Oniy umri bilan sollanar chechak.
Bahor — eng pokiza shabbodadir bu,
Bahor — eng toza bir shamoldir demak.
Kengliklar bag’riga uraman o’zni,
Ko’zimga ko’ringay dilbar diyorim.
Go’dak nafasidek yupatar yuzni,
Qish bo’yi intizor kutgan bahorim.
Bahor-ku o’tadi shamoldek shitob,
Mayli o’tajak u va o’tar bo’lsin.
Azizim, umringda havo bo’lsin sof,
Umring shamollari muattar bo’lsin…
1987
ISM HAQIDA
Xayolimga kelar goh g’alat bir gap,
Gar uni el aro so’ylab yurmasman.
Bilmadim ne bois, bilmam ne sabab,
Ismimni birovga ravo ko’rmasman.
Ulug’ otdoshlarim maqomi yuksak,
Men shogird erurman garchand alarga.
Har nechuk, bir gapni aytmog’im kerak:
Oson bo’lmagan hech Abdullalarga.
1987
HAR NECHUK
Dunyoda har kimning bor o’z matlabi,
Tuya so’rab bo’lmas echkiboqardan.
Pismiqdan faylasuf chiqmagan kabi,
Haqgo’y ham chiqmaydi betgachopardan.
Kim o’zar o’ynasang toshbaqa bilan,
Bo’yningga olursan unga tenglikni.
Dunyoning ishlari shunaqa ekan,
Har nechuk odat qil fe’li kenglikni.
1987
DUNYONI QIZG’ANMA
Dunyoni qizg’anma mendan, azizim,
Men sening ko’changdan o’tmasman zinhor.
Mening bu olamda o’z aytar so’zim
Va o’zim sig’inar mozorlarim bor.
Dunyoni qizg’anma mendan, azizim,
Sen ichgan buloqdan ichmasman aslo.
Sen yurgan tog’larda qolmagay izim,
Sen kechgan daryodan kechmasman aslo.
Dunyoni qizg’anma mendan, azizim,
Qalbingni yoqmasin shubha va so’roq,
Men o’zga manzilga tikkanman ko’zim,
U sening kulbangdan juda ham yiroq.
1980
Ruxsora ORIPOVA
“MITTI YULDUZ” SHE’RINING
TAHRIR VARIANTLARI
07
73.jpg1964 yilda o’zbek she’riyatiga Abdulla Oripov “Mitti yulduz” to’plami bilan kirib keldi. To’plam turkumdagi bir she’r nomi bilan atalgan. Kitob chiqishi bilan keng o’quvchilar orasida she’rning ham; shoirning ham dovrug’i ancha oshgani borasida adabiyotshunoslikda talaygina fikrlar bor. Masalan, 1965 yilda “O’zbekiston madaniyati” gazetasida adabiyotshunos olim M.Olimov: «Abdulla she’rlari qalbga nurday singadi-yu, nogahoniy sukunatni tilka-pora qilib, tug’yon ko’taradi. Yurakni o’rtab, shuurga chaqmoqdek nur beradi» , — deb yozgan edi “Mitti yulduz” haqidagi taqrizida. Biografik yo’sindagi “Onajon” she’rida shoir ham bu holatga “Kitobimni ko’rdim nogoh Boshginangning ostida” deya iymanib ishora ham qilib o’tadi.
Ilk to’plamdagi deyarli barcha she’rlar o’z davrida yoshlarning qalb nidosiga aylanib ketgan edi. Shoir qo’lyozmalari arxivini tekshirganimizda, har bir she’rning o’n martalab qayta ko’chirilgani-yu, har bir yangi nusxaga jiddiy o’zgartirishlar kiritilganiga ko’p guvoh bo’ldik.
Mitti yulduz 1961 yilning aprel`-may oylarida, ya’ni shoirning talabalik davrida yozilgan. She’r o’n
ikki satrdan iborat:
Ko’k gumbazin bir chetida,
Bo’shliqlarga urib bosh,
Miltiraydi mitti yulduz,
Tanholikdan to’kib yosh.
Atrofida na bir yulduz,
Na bulut bor, na tuman.
Yulduzlarga termulib u,
Titrab turar shamsimon.
Eh, bechora, yashash nechun,
Yashnamasang, kulmasang.
O’z to’dangdan nega uchding,
Qaytish yo’lin bilmasang?!
Shoir ijod olamiga kirib kelgan ilk davrlardanoq so’zga, badiiy ijodga yuksak hurmat va nihoyatda ehtiyotkorlik bilan yondashgan. Abdulla Oripov ijodida har bir so’z uzukka qo’yilgan ko’zdek porlab turishi bejiz emas.
Bir qaraganda, she’r shunchaki tabiat tasviridan ilhomlangan qalbning hayrati va o’z holatining ifodasidek taassurot uyg’otadi. Ya’ni yulduz o’z to’dasidan yiroqlarga ko’chgan, ijodkor ham yaqinlaridan yiroqda. Muqoyasa qilishga arzirli holat.
Endi shoirning she’r “ishlash” texnikasiga e’tibor qaratsak.
Ko’k gumbazin bir chetida,
Tanholikdan to’kib yosh.
Miltiraydi mitti yulduz,
Tanholikdan to’kib yosh.
Ijod mahsuli muallifning bir farzandi kabidir. Farzandning yorug’ dunyoga kelishi naqadar azob bo’lsa, ijodning ham yaralishi hazilakam emas.
She’rning qoralama nusxasidagi dastlabki to’rt satrga hech qanday o’zgartirish kiritilmagan. Qo’lyozmada ikkinchi va to’rtinchi satrlar takror kelganiga guvoh bo’lamiz. Shoir buni shunday qoldirmaydi, takrorlangan jumla ustida ishlaydi va “Bo’shliqlarga urib bosh”jumlasi bilan boyitadi. Keyingi to’rt satr esa dastlab quyidagi ko’rinishda bo’lgan:
Yulduzlardan ko’p yiroqda
Miltiraydi u ko’pdan.
Miltiraydi, boqqanlarga
Ajralma der to’dangdan.
Ushbu satrlarda shoir “yulduz” nomidan o’quvchiga murojaat etmoqda. Yolg’izlik bu — dahshat. Yulduz nechog’lik porlamasin, boshqa yulduzlardan yiroqda bo’lib, tanholikda miltirashining ham ma’nosiz ekanligini his etadi. Yulduz yaqinlardan ayrilish dardini chekkani sababli, boshqalarni bu xatoni takrorlamaslikka chaqiradi.
She’rning ikkinchi variantida yuqoridagi satrlarga duch kelmaymiz. Shoir ushbu satrlardan kechgan holda she’rga o’zgacha nafas bag’ishlovchi misralarni bitadi. Ya’ni yuqoridagi variantda she’r yakuni yulduz va shoirning xulosasi tarzida berilsa, keyingi to’rtlik batamom boshqacha ma’noda ifodalanadi.
Atrofida na bir yulduz,
Na bulutdan bir nishon…
Eh, bechora nega uchding,
Qaytish yo’lin bilmasang.
She’rning ishlangan variantlari bilan qiyoslash jarayonida “Na bulutdan bir nishon” qatoridagi “nishon” so’zining “asar…” so’zi bilan almashtirilganini ko’ramiz. Bunda “…asar” so’zi “bilmasang” so’ziga qofiya tomonidan yaqin. O’zbek tili juda boy til. She’rning ritmi xuddi musiqa kabi ohorli bo’lishi uchun birgina so’zning ham o’rni nechog’lik muhim rol` o’ynashiga guvoh bo’lamiz.
Atrofida na bir yulduz,
Na bulutdan bir asar…
Eh, bechora nega uchding,
Qaytish yo’lin bilmasang.
Bu dunyoda hamma narsa bir-biriga uyg’un yaratilgan. Inchunin, inson ham. Shoir samoning bir chetida miltirab turgan oddiy yulduzga boqib, katta falsafiy mushohada chiqara olgan. Balki aslida yulduz to’dadan yiroqlashmagandir, tun yoki tongning muayyan pallalarida shunday ko’rinishi tabiiy holdir. Lekin shoir mana shu holatga katta ma’no singdira oladi. Yolg’izlikning azobli sukunati uning qalbida unsiz faryod uyg’otadi… Samoviy jism — yulduzga achinishi shoirning o’z-o’ziga taskini edi. Agar chin iste’dod da’vati o’laroq katta maydonlarni ko’zlab chiqsangu sening tarovatingni, ovozingni na yulduz (ODAM) va na bulut (bil’aks, loqaydlik) sezmasa, rag’bat ko’rsatmasa va yoxud istamasa, bu ulkan fojia. Bu maydonni tark etishga qalbing, yuraging izn bermasa — bu eng katta zarba.
Yuqoridagi to’rt satrning ikkinchi misrasidan qoniqmagan shoir she’rni quyidagicha o’zgartiradi. Endilikda faqat yulduz, bulut obrazi bilan cheklanmay, balki tuman obrazini ham kiritadi. Ya’ni yulduz atrofida nafaqqat bulut, hatto tuman ham yo’q.
Atrofida na bir yulduz,
Na bulut bor, na tuman.
Yulduzning holatini badiiy ravishda yana ham aniq tasvirlash maqsadida shoir she’rga yana ikki misra qo’shadi.
Atrofida na bir yulduz,
Na bulut bor, na tuman.
Yulduzlarga termulib u,
Titrab turar shamsimon.
Shu ikki misra yulduzning holati tasviri bilan bir qatorda uning ichki dunyosini ham ochib beradi. Dastavval yulduzning miltirab yolg’izlikda qiynalayotganini bilgan bo’lsak, endilikda yulduzning boshqa yulduzlarga boqib, hadikda ham ekanligini his etamiz. Bunda shoir yulduzni xuddi shamdek miltirab turgani bayonini bejiz keltirmaydi. Shoirning mahorati, so’zsiz, tahsinga loyiq. Bu yulduz shoirning yulduzi, nurli cho’qqilarni ko’zlagan mitti ijodkor qalbning adabiyotga tashrifi edi. “Insonlar, bamisoli shamdek titrab turgan bu yulduzni sovuq shamol va bo’ronlardan ehtiyot qiling. Uning porlab yashnashiga imkon bering”, degan mazmunni ilg’agandek bo’lamiz. She’rga yana ikki misra qo’shgan holda shoir she’rni quyidagi tarzda yakunlaydi.
Eh, bechora, yashash nechun,
Yashnamasang, kulmasang.
O’z to’dangdan nega uchding,
Qaytish yo’lin bilmasang?!
Agar atrofingdagilar seni yaxshi anglasa, qo’llab-quvvatlasa, bu — katta baxt. Aksincha bo’lsa, yayrab-kulib yashashingga hojat yo’q. Lekin dunyoda muallaq umrguzaronlik qilishning ham imkoni yo’q. Inson, modomiki yuksak maqsadlar sari intilar ekan, dunyoqarashi, maslagi uni pog’onama-pog’ona manzil sari yetaklayveradi. Bosib o’tilgan manzil o’tmishga aylanadi. Odamzod esa doimo kelajak umidi bilan yashaydi. Mitti qalbning “Mitti yulduzi” shu tariqa o’zbek adabiyotiga kirib keldi.
Shoirning ijodiy laboratoriyasida bu kabi misollar talaygina. Shoir har bir she’rini o’z farzandidek biladi. She’rining umri uzoq bo’lishi uchun izlanishda bo’laveradi. Toki uning har bir so’zi o’z o’rniga ega bo’lib, o’quvchilar qalbidan o’chmas iz qoldirsin. Yarim asrdan beri “Mitti yulduz” she’rining adabiyot samosida o’z shu’lasini taratib turgani buning isbotidir.
Manba: «O’zbek tili va adabiyoti» jurnali,2/2015
Abdulla Oripov. Mitti Yulduz

Publish at Calameo or read more publications.

077

(Tashriflar: umumiy 1 543, bugungi 5)

Ўхшаш мақолалар йўқ.

МАҚОЛАНИ ДЎСТЛАР БИЛАН БАҲАМЛАШИНГ

Шарҳ қолдириш

Фақат 500 белгигача рухсат этилади. Мақола ёки хабарларни МАҚОЛА ВА ФОТОСУРАТЛАР ЖЎНАТИШ ёки Биз билан алоқа шакли орқали жўнатинг.

Click here to cancel reply.

 characters available

    ЕР ЮЗИ БЎЙЛАБ ТАШРИФЛАР

    Количество уникальных посетителей
    Flag Counter

    Энг кўп ўқилганлар

    • Исмат Хушев – Самарқанд: Бир тарихий учрашувдан туғилган таассуротларим…  - 94949 марта ўқилган
    • Тошкент вилоятининг собиқ ҳокими ҳибсга олинди  - 33700 марта ўқилган
    • Фарғонада 8 март куни хотин-қизларга транспорт текин бўлди  - 33605 марта ўқилган
    • Шукрилла Мирсаидов вафот этганига ропа роса бир йил бўлди…  - 33573 марта ўқилган
    • Улуғ файласуф шоир Абдулла Ориповнинг Ҳамза ҳақидаги икки хил фикри…  - 33103 марта ўқилган
    • Ўзбекистон Республикасининг янги Бош прокурори И.Б Абдуллаевга  - 31909 марта ўқилган
    • На Ближнем Востоке затевается что-то очень-очень крупное  - 31815 марта ўқилган
    • Канададаги ўзбек адвокати Бахтиёр Шоҳназаров – “Дунё ўзбеклари” меҳмони!  - 31618 марта ўқилган
    • Журналисты нашли подтвер ждение причастности их к спецслужбам – Новое Время  - 31601 марта ўқилган
    • Ҳофиз Комилжон Отаниёзов таваллудининг 100 йиллик байрами кенг нишонланди  - 31547 марта ўқилган
    • Улуғ ўзбек шоири Абдулла Ориповнинг Хьюстон (АҚШ) да ёзган янги шеърлари (38)  - 31543 марта ўқилган
    • Мухолиф сиёсатчи Доктор Намоз Нормўминнинг СовМинга йўлланган дастури  - 31542 марта ўқилган
    • “Ўзбекистон овози” нашри: Россияда қонуний ишлаш имкониятлари кенгаймоқда  - 31539 марта ўқилган
    • Карим Баҳриев: Бугун 2017 йил 31 июлда Зангиота бобони зиёрат қилдик…  - 31536 марта ўқилган
    • Кокаин для товарища Сталина или Сталина подсадили на кокаин перед смертью  - 31535 марта ўқилган
    • Севги бамисоли лолақизғалдоқ, Тегинмай бўлмайди, Тегсанг тўкилар…  - 31531 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Отишма бўлган Оттавага сафар (8-якуний қисм)  - 31531 марта ўқилган
    • Заявление по поводу клеветы НДУ против Бухарбаевой  - 31526 марта ўқилган
    • Ислам Каримов-младший: мою мать оклеветали, доказательств нет  - 31524 марта ўқилган
    • Сиз севган адиблар – Ўткир Ҳошимов: Янга (ҳикоя)  - 31523 марта ўқилган
    • Сиз севган санъаткорлар: Шаҳзода ва Алишер Файз – Қилпиллама  - 31520 марта ўқилган
    • Дада Зафар: Ўзбекистон Халқ шоири Муҳаммад Юсуф ҳотирасига бағишланади  - 31518 марта ўқилган
    • Сергей Ежков информирует:  Дата поминок выбрана не случайно – Дочь без дефиса   - 31516 марта ўқилган
    • Буюк ўзбек шоири Абдулла Орипов вафот этганига ропа роса қирк кун бўлди…  - 31514 марта ўқилган
    • ЙИҒЛАТИБ КЕТГАН ҲОФИЗ – (Охунжон Мадалиев ёди)  - 31508 марта ўқилган
    • Отабек Тошев: Янги Президент ва янги имкониятлар…  - 31506 марта ўқилган
    • Поездки в Афганистан, Ташкент и Самарканд! (Ч-1)  - 31506 марта ўқилган
    • Эврил Турон: Қора дўлана (роман) (Тўққизинчи қисм)  - 31505 марта ўқилган
    • Улуғ ўзбек шоири Абдулла Ориповнинг Хьюстон (АҚШ) да ёзган янги шеърлари (22)  - 31504 марта ўқилган
    • Малика Салимова: Сиз мени севмайсиз. Биламан. Шунчаки қолгансиз ёқтириб….  - 31504 марта ўқилган
    • Разговор Путина и Трампа COMEDY CLUB  - 31502 марта ўқилган
    • Сиз севган санъаткорлар – Жўрабек Жўраев “Озод Шоу”да  - 31501 марта ўқилган
    • Муҳаммад Солиҳ: Ойдин душанба куни ўлишни орзу қиларди… (“Ёднома”)  - 31501 марта ўқилган
    • Исмат Хушев номидан бораётган видеоларда вирус тарқатилмоқда, очманг!!!  - 31498 марта ўқилган
    • Моҳигул Назарова: Гуноҳ (кичик қисса) 16. Кутилмаган учрашув  - 31497 марта ўқилган
    • Ўлмас Умарбеков: СЕВГИМ-СЕВГИЛИМ… Қисса (3-қисм)  - 31497 марта ўқилган
    • Ислом Холбой: Бўлган, бўлмаган (Роман) 8-қисм  - 31495 марта ўқилган
    • “Главному редактору “Дунё узбеклари”: Теперь я понял Вашу учесть, жизнь за границей…  - 31494 марта ўқилган
    • Шавкат Мирзиёев сиёсий партиялар фаолиятини жиддий танқид қилди  - 31492 марта ўқилган
    • Дадахон Хасан: Бизга мана шундай Президент керак эди…  - 31491 марта ўқилган
    • Эврил Турон: ‘Ислом ака Ўзбекистонни гўрга орқалаб кетмади’  - 31489 марта ўқилган
    • Тошкентлик “Робин Гуд”: Шайтон – Алайҳиссалом билан тўқнашув. (10-қисм)  - 31489 марта ўқилган
    • Суҳайлийдан Муҳаммад Юсуфга битилган мадҳиялар  - 31487 марта ўқилган
    • Малайзия пойтахтида ўзбекистонлик фоҳишалар қўлга олинди  - 31486 марта ўқилган
    • Как понимать намеки президента Узбекистана на либерализацию?  - 31482 марта ўқилган
    • «Стоп кран» от Uzcard  - 31481 марта ўқилган
    • Саломат Вафонинг янги асари: АЖДАРҲО БОҒИ (Ҳикоя) 1-қисм  - 31480 марта ўқилган
    • Моҳигул Назарова: Гуноҳ (кичик қисса) 15. Хайрли иш  - 31479 марта ўқилган
    • Юсуф Жума. Тангрининг  мўжизаси  - 31479 марта ўқилган
    • Поездки в Афганистан, Ташкент и Самарканд! (Ч-2)  - 31478 марта ўқилган
    • Бердиёр Жумаев: Эътирофларим ва эътирозларим…  - 31478 марта ўқилган
    • Насрулло Сайид: “Ватанга қайтишимга изн беринг” – BBC O’zbek  - 31476 марта ўқилган
    • ”Тимирскиланаётган одам”ни ўқиб…  - 31476 марта ўқилган
    • Инвалида-колясочника посадили за разбойное нападение на спецназовца  - 31476 марта ўқилган
    • Сиз севган санъаткорлар: Зиёда – Хаёлим…  - 31475 марта ўқилган
    • Ислам Каримов. Сильный человек в “заложниках” у слабого государства? (штрихи к политпортрету)  - 31475 марта ўқилган
    • “Телевидениенинг энг катта режиссёри Оқсаройда ўтирибди” – Шароф Убайдуллаев  - 31475 марта ўқилган
    • ЎРТА ЙЎЛНИ ҚАНДАЙ ТОПАМИЗ ? (8)  - 31473 марта ўқилган
    • Наврўзинг муборак Ўзбекистоним!  - 31471 марта ўқилган
    • Эта видеозапись И.Каримова публикуется впервые. 2-13 июля 1990 года. Кремль…  - 31470 марта ўқилган
    • Атамбаев о выборах – Возможный список депутатов шестого созыва  - 31470 марта ўқилган
    • Андижон “Нафосат” клуби: Ижод сирларини ўрганиш дарси…  - 31469 марта ўқилган
    • “Озодлик”: Хорижда OVIRи тугаган ўзбекистонликларга жазо бекор қилинди  - 31468 марта ўқилган
    • Таниқли журналист, устоз Муҳаммаджон Обидовнинг Исмат Хушевга норозилик хати  - 31468 марта ўқилган
    • Улуғ ёзувчи Одил Ёқубов умр йўлдошининг хотиралари (38-42)  - 31468 марта ўқилган
    • Муҳаммад Солиҳ: Унутма – фақат сен ҳурсан!  - 31468 марта ўқилган
    • Истеъдодли ижодкор Алишер Назар ижодий саҳифасига сафар…  - 31466 марта ўқилган
    • Запрещенное к показу видео о Путине  - 31466 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” Бош муҳарририга Бухородан мактуб…  - 31465 марта ўқилган
    • Комилжон Отаниёзов таваллудининг 100 йиллигига (2-мақола)  - 31461 марта ўқилган
    • Абдулла Орипов: СОҲИБҚИРОН АМИР ТЕМУР (шеърий драмадан парча)  - 31461 марта ўқилган
    • “Жаҳон адабиёти” журнали бош муҳаррири Шуҳрат Ризаевга шеърий мактуб  - 31460 марта ўқилган
    • Моҳигул Назарова: Надомат – Олти саҳнали пьеса  - 31458 марта ўқилган
    • Моҳигул Назарова: Гуноҳ (кичик қисса) 17-якуний қисм. Умид – яшаш асоси  - 31456 марта ўқилган
    • Улуғбек ҲАМДАМ: ОЙБЕКНИНГ ШОҲ АСАРИ  - 31456 марта ўқилган
    • Президентская дочь — лишь винтик в системе коррупции  - 31455 марта ўқилган
    • Аёл бўлмаса, адабиёт бўлмасди. Адабиёт аёлни англаш учун яратилган…  - 31454 марта ўқилган
    • Қашқадарё: Қаршидан Китобга тез юрар поезд қатнайди…  - 31454 марта ўқилган
    • Ўзбекистон телевидениеси илк бор Каримов сиёсатини танқид қилди (ВИДЕО)  - 31452 марта ўқилган
    • Президент Шавкат Мирзиёев “Озодлик” радиосини кузатиб боришини тан олди…  - 31451 марта ўқилган
    • Мирзиёев ҳукумат йиғилишида Розуқулов ва Ибрагимовга ҳайфсан берди  - 31451 марта ўқилган
    • Абдиҳамид Парда: “Жаҳон адабиёти” шарофати  - 31448 марта ўқилган
    • Бу қиз айрим юлдузларга қандай қўшиқ айтишини кўрсатиб қўйди. Офарин!  - 31443 марта ўқилган
    • Зрители потеряли дар речи, когда этот мужчина из индейского племени начал играть  - 31442 марта ўқилган
    • Лола Исломова Матбуот агентлиги бош директорига очиқ хат билан мурожаат қилди  - 31441 марта ўқилган
    • Малоҳат Эшонқулова: Наманганлик Дилмурод Жумабоевга жавоб ўрнида…  - 31437 марта ўқилган
    • Президент Каримовдан кейин Ўзбекистонни нималар кутмоқда?  - 31435 марта ўқилган
    • Фальсификации дел и подкуп прокуроров, судей и милиционеров продолжаются…  - 31433 марта ўқилган
    • Kanadada yashash huquqini qanday qo’lga kiritish mumkin? (Birinchi maqola)  - 31432 марта ўқилган
    • Бердиёр ЖУМАЕВ: Аёл — иқбол — истиқбол… (3-қисм)  - 31431 марта ўқилган
    • …что означает слово «Кока» в названии напитка….  - 31427 марта ўқилган
    • Муҳаммад Исмоил: ИЛМИМНИ ЗИЁДА ҚИЛ, ПАРВАРДИГОРИМ !  - 31423 марта ўқилган
    • Абдулла Орипов: Биринчи ўзбек генерали Собир Раҳимовнинг порлоқ хотирасига  - 31423 марта ўқилган
    • Тўра Мирзо: Бир кун аввал негадир Баҳодирни кўргим келаверди…  - 31421 марта ўқилган
    • Зилолабону: Биздан рози бўл, Муҳаммаджон…  - 31418 марта ўқилган
    • Ўрта-махсус таълим тизимидаги инқироз ҳақида  - 31416 марта ўқилган
    • Фахриддин ҚОРАТОЕВ: “СЕНГА БАХТДАН ТАХТ ТИЛАРМАН”  - 31416 марта ўқилган
    • Моҳигул Назарова: Гуноҳ (кичик қисса) 14. Қайтиш  - 31416 марта ўқилган
    • Абулқосим МАМАРАСУЛОВ: МЕН ҚАНДАЙ ЁЗУВЧИ БЎЛГАН ЭДИМ (10)  - 31415 марта ўқилган
    • Ўлмас Умарбеков: СЕВГИМ-СЕВГИЛИМ… Қисса (1-қисм)  - 31414 марта ўқилган
    • Ўзбек мухолифатининг таниқли шоираси Гулчеҳра Нуруллаева ижодидан намуналар  - 31411 марта ўқилган
    • Туркия: Садоқатли ит ҳожасининг жаноза маросимларида қатнашди…  - 31409 марта ўқилган
    • Алексей Венедиктов о Путине и его преемнике…  - 31406 марта ўқилган
    • Мирзиëев Каримов молиявий тизими бошқарувчисини пенсияга жўнатди  - 31406 марта ўқилган
    • Невероятная польза банана: почему никогда не стоит выбрасывать это богатство  - 31404 марта ўқилган
    • Абдулла Орипов: Бўлурман суҳбат ичра гоҳо Исмат билан бир кун… (2-шеър)  - 31403 марта ўқилган
    • Шавкат Мирзиёевнинг ажойиб нутқини қўйибсиз, эшитиб мазза қилдим, раҳмат…  - 31403 марта ўқилган
    • Муслимбек Йўлдошев: Тушимга Абдумўмин кирибди. Кўриниши хотиржам…  - 31401 марта ўқилган
    • То, что нашли в животе у этого кашалота, должно перевернуть наш мир  - 31401 марта ўқилган
    • Гулбаҳор Саид Ғани: Тошни ёриб чиқар бир куни гулим…  - 31399 марта ўқилган
    • Абдулла Орипов Абдулла Искандарга: Машрабни осган элдан мен қадр тилармидим…  - 31398 марта ўқилган
    • Буюк Абдулла Орипов хотирасига ёзилган шеърлар (“Ўтганлар ёди” туркумидан)  - 31396 марта ўқилган
    • Сиз севган санъаткорлар – Маҳмуд Намозов хонадонида  - 31390 марта ўқилган
    • Ҳайдарали Маматов: Шерзоджоннинг рафиқаси ҳақидаги чин севги иқрори…  - 31390 марта ўқилган
    • Ислом Холбой: Бўлган, бўлмаган (Роман) 6-қисм  - 31390 марта ўқилган
    • Тожикистонлик ўзбекзабон адиб адабий мукофот билан тақдирланди  - 31389 марта ўқилган
    • Кетгим келмаяпти, онажон (Карим Баҳриев шеъри, Раҳматилла Юсупов ашуласи)  - 31389 марта ўқилган
    • Язык мой – враг мой или о том, как в Таджикистане запретили говорить по-узбекски  - 31388 марта ўқилган
    • Хворостовский до полусмерти избил жену и её любовника  - 31387 марта ўқилган
    • Абдураҳим Пўлат: Ўзбекистонга қайтиб, сиëсат билан шуғулланаман…  - 31387 марта ўқилган
    • Помогаем иммигрировать: 10 ЛУЧШИХ СТРАН МИРА ДЛЯ ЖИЗНИ  - 31384 марта ўқилган
    • Ўлмас Умарбеков: СЕВГИМ-СЕВГИЛИМ… Қисса (2-қисм)  - 31382 марта ўқилган
    • Алишер Навоий ва Заҳириддин Муҳаммад Бобур ижодида аёл васфи  - 31381 марта ўқилган
    • Узбекистан – Таджикистан: дружба, испытанная временем (ТВ «O‘zbekiston»)  - 31380 марта ўқилган
    • Иқбол Мирзо. Қўнғироқ (“Ўтганлар ёди” туркумидан)  - 31380 марта ўқилган
    • Шароф Убайдуллаев билан Сарвар Усмон суҳбати: Сенат қаридими?  - 31378 марта ўқилган
    • ИСМАТ ХУШЕВ – ТОШКЕНТДА!  - 31377 марта ўқилган
    • ЎЗБЕКИСТОНДА СУД-ТИББИЁТ ЭКСПЕРТИЗАЛАРИ ҒАРИБ АҲВОЛДА  - 31375 марта ўқилган
    • Таниқли журналист Шароф Убайдуллаев 9 май ҳақида…  - 31374 марта ўқилган
    • Президент Мирзиёев назоратдагиларга нисбатан умумий Авф эълон қилди…  - 31374 марта ўқилган
    • Исмат ХУШЕВ: ДАВЛАТ МАСЛАҲАТЧИСИ БЎЛГАН БИРИНЧИ ШОИР  - 31373 марта ўқилган
    • Бугун истеъдодли ўзбек шоири Ҳамроқул Асқар туғилган кун. Табриклаймиз!  - 31373 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” тақдимоти: “Севишни билмайди шарқлик аёллар!”  - 31373 марта ўқилган
    • “ОЗОДЛИК” РАДИОСИ – Ўзбекистон Бош прокурори Рашид Қодиров ишдан олинди  - 31373 марта ўқилган
    • Алишер Усманов: «У меня нет наследников»  - 31372 марта ўқилган
    • Игорь Николайчук: Первый холм Шавката Мирзиёева…  - 31371 марта ўқилган
    • Нашримиз архивидан: “Дунё ўзбеклари” Бош муҳарририга мусиқий совға  - 31370 марта ўқилган
    • Маддоҳ журналисту латтачайнар амалдор кимга ҳам керак? (2-мақола)  - 31370 марта ўқилган
    • Гулнора Каримованинг музлатилган миллионлари тақдири нима бўлди?  - 31369 марта ўқилган
    • Кенжабий: АҲМАД ҲОЖИ МАКТУБЛАРИГА ШЕЪРИЙ ЖАВОБЛАР  - 31368 марта ўқилган
    • ГУЛРУХСОР ХУДОЙБЕРДИЕВА: АЙТСАМ ТИЛИМ, АЙТМАСАМ ДИЛИМ – ОИЛА ЁКИ КАСБ?  - 31366 марта ўқилган
    • Умида Ахмедова: Рауф Парфи мени Александр Блок шеьрияти билан таништирган….  - 31365 марта ўқилган
    • Опровержение клеветы в отношении журналиста Малохат Эшонкуловой  - 31364 марта ўқилган
    • Моҳигул Назарова: Хотинини ўғирлаган йигит (Ҳикоя)  - 31363 марта ўқилган
    • МИЛЛАТ РУҲИГА ЭЪТИҚОД (Ўзбекистон Халқ шоири Хуршид Даврон билан суҳбат)  - 31363 марта ўқилган
    • Шодмонов ва унинг командаси ЎзТВ дан албатта кетиши керак…  - 31361 марта ўқилган
    • ШАВКАТ МИРЗИЁЕВ ПОСЕТИЛ КОННЫЙ ЗАВОД В ТАШКЕНТСКОЙ ОБЛАСТИ  - 31358 марта ўқилган
    • 2016-й унес вместе с Каримовым легендарных современников его времени  - 31357 марта ўқилган
    • Бердиёр ЖУМАЕВ: АМИР ТЕМУР ВА ЧИНГИЗХОН АМАКИВАЧЧАЛАРМИ? (3)  - 31357 марта ўқилган
    • Россия “Бош саҳнаси”да ўзбек йигити ҳаммани лол қолдирди  - 31357 марта ўқилган
    • Страсбург суди ватандошимиз Али Феруз ҳимоясига келди…  - 31355 марта ўқилган
    • Муслимбек Йўлдошев: 24 апрель – Абдумўминнинг туғилган куни эди…  - 31355 марта ўқилган
    • Борис Сапрыкин: Письмо в редакцию «Дунё Узбеклари»  - 31352 марта ўқилган
    • Шуҳрат Бобожон: Оддий алоқачининг Бош вазирликкача бўлган йўли…  - 31352 марта ўқилган
    • Не сломают ли Шавката Мирзиёева, как 16 февраля 1999 года сломали Каримова?  - 31351 марта ўқилган
    • МХХнинг икки адвокатга қарши тутуриқсиз иддаоси рад этилди – “Озодлик”  - 31349 марта ўқилган
    • Андижон адабий гурунгида Наврўз ва Оналар мадҳи  - 31348 марта ўқилган
    • Сиз севган адиблар – Эркин Аъзам: Таъзия (Ҳикоя)  - 31348 марта ўқилган
    • Установлен памятник Михаилу Массону и Галине Пугаченковой  - 31347 марта ўқилган
    • ШАВКАТУ МИРЗИЁЕВУ ИСПОЛНЯЕТСЯ 60 ЛЕТ  - 31345 марта ўқилган
    • Предъявление обвинений дочери – приурочено к годовщине кончины ее отца  - 31345 марта ўқилган
    • Сирожиддин Ислом: Соғиниб яшайман Озод бўзтўрғайни…  - 31345 марта ўқилган
    • Ўзбек махсус хизмат агенти Абвер немис разведкасига қарши… (МХХ тарихидан)  - 31344 марта ўқилган
    • Исмат Хушевга мактуб: Сизда ҳам цензура борми?  - 31341 марта ўқилган
    • Биз Тошкентдан бўламиз… (Муҳокама учун мавзу)  - 31341 марта ўқилган
    • Маддоҳ журналисту латтачайнар амалдор кимга ҳам керак? (1-мақола)  - 31340 марта ўқилган
    • Ажойиб инсон, таниқли болалар шоири Олқор Дамин вафот этди!   - 31340 марта ўқилган
    • Одил Ёқубов. Яхшилик (ҳикоя) (“Ўтганлар ёди”)  - 31340 марта ўқилган
    • Ўзбекистоннинг Украинадаги фуқаролари ва сиёсий қочқинлари диққатига  - 31339 марта ўқилган
    • Қулман Очил: ҚАСД (Қисса) – Тўққизинчи қисм  - 31339 марта ўқилган
    • Возвращение «узбекской принцессы»: что ждет Гульнару Каримову  - 31337 марта ўқилган
    • Ислом Холбой: Бўлган, бўлмаган (Роман) 7-қисм  - 31333 марта ўқилган
    • Неожиданная оттепель: что происходит в узбекских СМИ  - 31333 марта ўқилган
    • Ҳамза Ҳакимзода Ниёзий: Ўйласам, ул дилбарим маккорга ўхшайди-ку…  - 31329 марта ўқилган
    • Бошда дўппи, эгнимда атлас, Зилоламан Ўзбекистондан!  - 31326 марта ўқилган
    • Чашмаи Айюбдан ўғирланган 800 йиллик кошин Ўзбекистонга қайтарилди  - 31324 марта ўқилган
    • ЎзМУнинг журфакидан “Дунё ўзбеклари”га яна шикоят келди…  - 31324 марта ўқилган
    • Ҳабиб Саъдулла ижоди (“Ўтганлар ёди” туркумидан)  - 31321 марта ўқилган
    • Марғилонлик Тошболтаевлар оиласини “Галатой”дан кўчиришмоқчи…  - 31318 марта ўқилган
    • Шавкат Мирзиёев: Ижодкорларга Паркентда уй қуриб берилади  - 31317 марта ўқилган
    • Элбек Раҳмат: Пулни тўла… (Айрим ноинсоф солиқчилар таърифида)  - 31316 марта ўқилган
    • First Lady Michelle Obama Carpool Karaoke  - 31314 марта ўқилган
    • Миллий телерадиокомпания раиси ишдан олинди…  - 31314 марта ўқилган
    • Uyga qachon qaytamiz? Chetda ishlab non topish juda xam azob ish…  - 31311 марта ўқилган
    • Ўлмасбек Самарқандий: ТАҚДИРНИНГ ТУҲФАСИ (ёхуд ўғирланган китоб)  - 31309 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” орқали Ўзбекистон раҳбарларига мурожаат  - 31309 марта ўқилган
    • Алишер НАЗАР: ТЎЙ ФОЖЕАСИ (долзарб масала)  - 31308 марта ўқилган
    • Сенатор Шуҳрат Ғаниевнинг “Озодлик” ҳақидаги фикри ўзгардими?  - 31307 марта ўқилган
    • Биография премьер-министра Узбекистана Шавката Мирзиеева  - 31307 марта ўқилган
    • Сергей Ежков информирует: Усечённая арифметика …  - 31306 марта ўқилган
    • ГЕНЕРАЛЬСКИЕ ИГРЫ: УМЕР КОРОЛЬ! ДА ЗДРАВСТВУЕТ КОРОЛЬ!  - 31305 марта ўқилган
    • Сергей Ежков информирует: Сидят девчонки, сидят в сторонке – Слеза запоздалая  - 31305 марта ўқилган
    • Абдиҳамид Пардаев: УСМОННОМА (Ўзбекистон халқ шоири Усмон Азимга)  - 31303 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” тақдим этади – Эргаш Каримов ёди…  - 31302 марта ўқилган
    • Туркиядаги давлат тўнтариши уринишига роппа роса бир йил бўлди…  - 31299 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” тақдим этади: Ўшлик мухлисамиз Нозима Раҳмонова шеърлари…  - 31298 марта ўқилган
    • СМИ России: Кремль ведет страну к полной изоляции  - 31297 марта ўқилган
    • Фоторепортаж с бала в Институте костюма в Нью-Йорке  - 31295 марта ўқилган
    • ББС: Ўзбек олтинининг тақдири нима бўлади?  - 31294 марта ўқилган
    • Ислом Холбой: Бўлган, бўлмаган (Роман) 9-қисм  - 31294 марта ўқилган
    • “Ўзбекистон овози” нашри: ҲАР ИССИҚ НОНИНГНИ ҚУЁШДАЙ КЎРДИМ…  - 31291 марта ўқилган
    • ДИЛДАН ДИЛГА КЎЧГАН САТРЛАР (Ҳамроқул Асқар ижодига чизгилар)  - 31289 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” Бош муҳаррири Германиядан Амстердам (Ҳолландия)га келди  - 31289 марта ўқилган
    • Отабек Усмон: Эстетлар диктатураси (Абдували Қутбиддин ижоди ҳақида)  - 31289 марта ўқилган
    • Dilmurod Jumaboyev: Barkamol avlod (advanced generation) compete in Jizzakh  - 31289 марта ўқилган
    • Расследование против Трампа. Чем это может закончиться  - 31287 марта ўқилган
    • Лола Хатамова: «Я не состояла в любовных отношениях с Каримовым»  - 31285 марта ўқилган
    • Катта Ўзбек трактидаги Китоб Тошкент йўли 24 километрга қисқарди…  - 31284 марта ўқилган
    • Ўзбекистонлик АҚШга келган куни бедарак йўқолди – Ватандош  - 31284 марта ўқилган
    • Сувсиз қишлоқ “Обод” бўладими? (танқидий мақола)  - 31284 марта ўқилган
    • Танишинг – Қулман Очил: ҚАСД (Қисса) – Еттинчи қисм  - 31283 марта ўқилган
    • Моҳигул Назарова: Гуноҳ (кичик қисса) 13. Дилдаги ғалаён.  - 31280 марта ўқилган
    • Ўзбек йигити қандай қилиб Amazon компанияси ходимига айлангани ҳақида  - 31278 марта ўқилган
    • Эхо – Матвей Ганапольский: Приглашение на казнь?  - 31277 марта ўқилган
    • Сотрудники МНБ Туркменистана открыто интересуются обстановкой…  - 31277 марта ўқилган
    • Абитуриентлар: “МХХчиларнинг ўзлари телефон олиб кириб беришди”  - 31276 марта ўқилган
    • Ўзбекистон ва Тожикистон иқтисодий ҳамкорликка бел боғлашди  - 31275 марта ўқилган
    • Сделаем день ярче: узбекистанцы готовятся поздравить Мирзиёева с юбилеем  - 31275 марта ўқилган
    • Давронбек Тожиалиевга оналари вафоти муносабати билан таъзия билдирамиз…  - 31274 марта ўқилган
    • Исёнкор дарахтлар ёки Шукур Содиқнинг “Ҳурлик салтанати” китобига чизгилар…  - 31268 марта ўқилган
    • Танишинг: Ўзбек “Мартин Иден”и – Даврон Султонов…  - 31266 марта ўқилган
    • Ҳамроқул Асқар: “Жаннат Оналарнинг оёғи остидадир..,” (Ҳадисдан)  - 31264 марта ўқилган
    • Пресса США: Россия теперь – наш главный враг  - 31263 марта ўқилган
    • Ўзбекистон халқ шоири Омон Матжоннинг Президентга шеърий табриги  - 31261 марта ўқилган
    • Что происходит с корреспондентом «Новой газеты» Али Ферузом  - 31260 марта ўқилган
    • Халқаро”Олтин мерос” хайрия фонди янги ёдгорлик мажмуини барпо этди  - 31253 марта ўқилган
    • «Маддоҳ журналистларнинг ковушини ўнглаб қўйиш фурсати келди». Учинчи мақола  - 31249 марта ўқилган
    • Кетаверинг, ортингиздан югурмайман, Ўтказмайди, ғуруримнинг тоғи баланд  - 31243 марта ўқилган
    • Сиз севган адиблар – Улуғбек Ҳамдам: Узоқдаги Дилнура (Ҳикоя)  - 31243 марта ўқилган
    • Ги де Мопассан: Алвидо! (Инглиз тилидан Гулноза Мамарасулова таржимаси)  - 31243 марта ўқилган
    • Абдулла Орипов: Битта бўричалик топмадим ўлим…  - 31242 марта ўқилган
    • Тошпўлат Йўлдошев: Шарқшунос олим Шоислом Шомуҳамедов хотираси  - 31231 марта ўқилган



Интернетдаги RSS каналимизни ўқинг Твиттердаги саҳифамиз! Facebook орқали дўстлашамиз!



Мактуб ёзиш

ЖАҲОН ОММАВИЙ АХБОРОТ
ВОСИТАЛАРИ

"Ўзбекистон овози" газетаси
Прямой эфир ДОЖДЯ
СНОБ.РУ
ИНО TV
Colta.Ru
Украинская правда
Корреспондент.Нет
Русская служба ББС
ББС Ўзбек хизмати
Голос Америки
Америка овози
Озодлик
Uznews.Net
Фергананьюс.Ру
РосБалт -информационное агентство
Эхо Москвы
Радио Свобода
Ньюс.Ру
Московский Комсомолец
Литературная газета
Комсомольская правда
Новая газета
Союз независимых журналистов Центральной Азии
Центразия.Ру
NEWS-ASIA-Центральноазиатский информационный портал
Каспаров.Ру
Аргументы и факты
Однако
Китоб дунёси
Узметроном
Новое Время - The New Times
Альтернативная литература Узбекистана

Copyright © 2014 — ДУНЁ ЎЗБЕКЛАРИ. Барча ҳуқуқлар ҳимоя қилинган