"Дунё ўзбеклари" сайтини энди телефонда, планшетда ва комьютерда ихчам мобиль версияда кўришингиз мумкин: [fdx-switch-link]
  • Асосий
  • Ассалому алайкум!
  • Муаллиф ҳақида
  • МАҚОЛА ВА ФОТОСУРАТЛАР ЖЎНАТИШ

Ўзбек мухолифатининг таниқли шоираси Гулчеҳра Нуруллаева ижодидан намуналар

Адабиёт | 07/08/2017 09:41-     10119 марта ўқилди

  Ўзбек миллий адабиётининг ҳозирги тараққиётини бир қадар истеъдодли адиба ва шоираларсиз тасаввур этиб бўлмайди. Булар орасида она шоира Зулфиядан тортиб, Ҳалима Худойбердиева, Ойдин Ҳожиевалар ижоди ўзга бир олам. Гулчеҳра Нуруллаева ҳам ана шу забардаст бир шеърий гулдастага файз киритиб турганлардан. У 1938 йилда Тошкент вилоятининг Чоштепа қишлоғида туғилган. Отаси чор-ночор рўзғор тебратган. Онаси эса уй юмуши билан банд бўлган.
Гулчеҳра Нуруллаева 1946—1956 йилларда ўрта мактабда ўқиб, уни олтин медал билан тугатган. 1956-1961 йилларда эса Тошкент дорилфунунининг журналистика бўлимини аъло баҳоларда битирган. Сўнгра «Ўзбекистон хотин-қизлари» (ҳозирги «Саодат», 1961— 1967) ойномасида ўз фаолиятини бошлайди. 1967—1969 йилларда Москвадаги икки йиллик олий адабиёт курсида таҳсил олади. 1967 йилдан буён Ёзувчилар уюшмасининг аъзоси. Унинг ижоди асосан 60-йиллардан бошланган бўлиб, биринчи шеърий тўплами «Қуёш табассуми» (1965) номи билан чоп этилади. Шу кунгача ўндан ортиқ тўпламлар нашр эттирди.
«Уларга бу куннинг назари билан қараб, — деб ёзади шоира ўз таржимаи ҳолида, — жуда кўп шеърларимдан воз кечиб турибман. Умуман, Ўзбекистоннинг мустамлака, ўзимнинг қул бўлиб яшаганимни узоқ йиллар билмаган эканман. Биз ташқи дунёдан, ўтмишдан бутунлай узилгандик, империя мафкураси онгимизга ҳар томонлама сингдирилганди. Шу туфайли ҳамма қатори пионер, комсомол, комфирқа аъзоси бўлганман. Халқимиз Паркентда Комфирқа бошчилигида отилганининг эртасигаёқ партия билетини ташладим. Ёзувчиларнинг 1991 йил октябр ойида бўлган Қурултойида менга берилган Ленин комсомоли мукофоти ва «Ҳурмат белгиси» орденидан воз кечиб, уни қайтариб бердим». Ҳа, шундай!
Шоира ана шу шижоат, исёнкорлик, адолат учун жонфидолилик ўзи айтганидек, аввалги кўп шеърларидан ҳам воз кечишга олиб келди. Бироқ, шоира нимадан, қайси шеърларидан воз кечмасин, энг муҳими ўз халқи учун, унинг порлоқ келажаги, бахт-саодати учун шеър ёзишдан бир зум ҳам кечолмади.
Гулчеҳра Нуруллаеванинг «Орзуларим қоқади қанот» (1969), «Ташнаман» (1972), «Иккинчи баҳор» (1973), «Лирика» (1975), «Лети, моя мечта» (1972, рус тилида), «Бағишлов» (1977), «Пахта ҳиди» (1981), «Нурли нуқталар» (1986), «Муҳаббатнинг суврати» (1988) каби тўпламларига кирган ўнлаб, юзлаб шеърлари ўзининг оташ нафаси, даъваткорлиги, самимий ва исёнкор руҳи билан ўз халқи юрагидан чуқур жой олган. Шоира учун бундан ортиқ бахт борми?! У оилали. Турмуш ўртоғи — йўл инженери, қизи дорилфунун  талабаси, ўғли эса рассом бўлмоқчи, талаба у. Шоира дейди:
Кимга гул, ким учун балки тиканман,
Юртим, хизматингга ярармикинман?!
http://e-adabiyot.uz
Гулчехра Нуриллаева 
Бир пас хаёлларга боғланиб турдим,
Турфа саволларга боғланиб турдим,
Не бўлар, ўзинг айт, онажон юртим,
Шоир рост сўзини айтмасдан қўйса?!
Бағрингни ёғийлар тўлдирмасмикин?
Меҳмон мезбонини ўлдирмасмикин?
Ёлғон юрт тўрида ўлтирмасмикин? —
Шоир рост сўзини айтмасдан қўйса…
Эркин фикрларни сириш ортар-ку,
Силлиқ рухсорларда тириш ортар-ку,
Иймон-эътиқодда чириш ортар-ку,
Шоир рост сўзини айтмасдан қўйса…
Одам одамлигин қўйгай унутиб,
Лойқа талотумни бўлмас тинитиб,
Соврилмоғи тайин, чарҳи дун йитиб,
Шоир рост сўзини айтмасдан қўйса…
Минбар, китоблардан қилинг қувғинди,
Увол эрур унга ҳатто ювинди,
Майли, ғурбатларга бўлсин сиғинди,
Шоир рост сўзини айтмасдан қўйса…
Ғурбат ҳам жирканиб, атасин «хоин»,
Ундан дариғ тутсин бир парча жойин,
Умрлик қисмати шу бўлсин доим,
Шоир рост сўзини айтмасдан қўйса…
Яшноқ кўрай, дейман, юртим атласин,
Ҳар жилоси унинг рост шеър ёдласин,
Портлай қолсин замин, осмон портласин,
Инсон рост сўзини айтмасдан қўйса…
29. 08. 1987.
ТЎРТЛИКЛАР
1.
Ҳаёт яшаш илмин мендан яширди,
Ҳамдамлар топ, дея шошди-шоширди.
Топдим… Бошга қўйдим… Кўпларин пастлик,
Ажаб, ўз-ўзидан ерга туширди…
25. 07. 1987.
2.
Дуч келган ҳар кимдан дўст-ёр изладим,
Ҳар кун, ҳар сония бисёр изладим.
Бу — менга тақдирнинг нечоғ ҳазили:
Демаган эдим-ку: «Ағёр изладим…»
26. 07. 1987.
3.
Яхшилар, яхшиям борсиз ҳаётда,
Юрагим соати биламан сизни.
Ҳовлиқсам, тўхтасам ё қолсам ортда,
Тинглашга тушаман зарбларингизни…
01. 08. 1987.
4.
Дўлворгинам, тентакчам — поклик,
Ҳар кимсадан излайсан оқлик.
Мен қўрқаман: шу атвор боис
Тушмаса, деб, бошга ғамноклик.
12. 11. 1987.
ФАРИШТА ОДАМ
Учраганни атадингиз опа ё ака…
Учраганни атадингиз ука ё сингил…
Айтинг, айтинг, сувайдосиз нечун ойдака?
Айтинг, нечун кўнгил бериб, топмабсиз кўнгил?
Қарайман-у кўзларимдан тирқирайди ёш,
Яхшисизки, яхшиликка ташнасиз доим.
Ўзгаларни ўйлар экан беозор, ювош,
Ўзгалар ҳам ўйлагайми беозор ройин?
Индамайсиз…
Сизникимас бешафқат олам…
Жон куйдириш, фидо бўлиш, ўртаниш абас.
Фариштасиз яшолмагай фаришта одам…
Мен биламан: фариштангиз бу ерда эмас.
«Кетинг, — дейман, — бу даврага кетинг тупуриб.
Маъқул, — дейман, — нокаслардан қутилмоғингиз…»
Ўйланаман: кейин яна етмасми фириб?
Кейин кимлар тўлдираркин кўнгил боғингиз?
… Сиз кетасиз…
Яна ҳамма опа ё ака…
Сиз кетасиз…
Яна ҳамма ука ё сингил…
Бу дунёни оппоқ истаб сиз ҳам ойдака,
Яна бошдан қоврилгайсиз, фаришта кўнгил…
10. 12. 1987.
РИВОЯТ
Ўтган экан покдил одам,
Яккаш меҳр-ганж экан.
Бу қандайин телба олам:
Кўрганлари ранж экан.
Ранжин ютиб, одамларни
Тўғри йўлга соларкан.
Кўрганида пок дамларни
Кўнгли қарсак чаларкан.
Ўзи емас, ўзгага ҳам
Едирмагай ҳаромни.
Шу боисдан талай одам
Йўқотибди оромни.
Сир бой бермас.
Сиз, деб, падар,
Юкинаркан у каслар.
Пойин ўпиб, ерга қадар
Букиларкан у каслар.
Кулар экан феъли ювош,
«Бу — азалий хат, — деркан, —
Вақти келиб отарсан тош,
Сал секинроқ от», — деркан.
Ҳақгўйлиги у касларнинг
Иззат-нафсин букибди.
Йиғиб келиб хор-хасларни,
Уст-бошидан тўкибди.
Ёзишибди шоҳга нома,
Телба атаб донони.
Дейишармиш: «Зўр хангома
Тутар энди дунёни…»
Ишонибди чиппа шоҳ ҳам,
«Ёзганлари рост, — дебди, —
Кўпчиликки эмас маҳрам,
Чиндан ақли паст», — дебди…
Шоҳ фатвоси нокасларга
Беадад қўл келибди.
Беришибди эрк дастларга,
Ўлжалар мўл келибди.
Атроф қуриб, хазинага
Тикишибди кўзларин.
Кўзни очиб… Дор остида
Кўришибди ўзларин…
Оломонни ёриб чиқиб,
Калом айтмиш «девона»:
«Ҳоли шундоқ бўлар, кимки
Иймонидан бегона.
Билсам ҳамки сизни бебош,
Ғамларингиз евдим-а.
Мана, қайтди сиз отган тош,
Секинроқ от, девдим-а…»
…Ўйланаман неча аср,
Неча йиллар берида:
Бўлди экан қандайин сир
Ул дононинг зорида?
Деган эди: «Секинроқ от!»
Демаганди: «Отма, бас!..»
… Одам аҳли, эвоҳ, наҳот
Тош отмаса туролмас?!
27. 07. 1987.
У…га
Томчи боғланибди симлар белига,
Шўхлик боғланибди қушлар тилига,
Мен эса… сизга…
Баҳорга тўймайди мавсумий гуллар,
Қадамга тўймайди қадимий йўллар,
Мен эса… сизга…
Қирғоқ азобларин қишга очаркан,
Бағрин ўйиқ кўрган хешга очаркан,
Мен эса… сизга…
Кўнгил бўшатаман, енгил тортаман,
Андуҳим юкларин сизга ортаман,
Азизим, сизга…
Мени, худбиним, деб койинг, арзирман,
Ҳасратли куним, деб койинг, арзирман…
Ажаб, койимассиз, бебаҳогинам…
27. 06. 1987.
Ойижон, неча ой бора олмадим,
Армоним айтмаган сўзимда пинҳон.
Сизга дил ёрардим… Ёра олмадим…
Йиғилган ёшларим кўксимда пинҳон.
Дедим: «Дардли дунё, ҳасратли дунё…
Баским, марҳумларни қийнамоқ нечун?»
Ойижон, алвидо айтганмисиз ё
Яшаш — азобланиш бўлгани учун?!
«Йўқ-йўқ, хотиржамман, — дердингиз бизга, —
Куйгунчак қалбларим — мардларим ила».
Мен эса борайми ҳузурингизга
Яккаш ҳасратларим — дардларим ила?!
Нетай, ҳаёт нурсиз менга бу дамда,
Шоир айтганидай, дорми, ойижон?!
Бўйи бўйимга мос кўпдир теграмда,
Кўнгли кўнглимга мос борми, ойижон?
Истардим: эркаклар баландбўй бўлса,
Баланд ўйли бўлса, деярдим яна.
Истардим: аёллар лоларўй бўлса,
Тотув уйли бўлса, деярдим яна.
Йигит хаёлида замин-замонмас,
Манманликни кўрсам, ерга кираман.
Аёл турмушида тинчмас, омонмас,
Вайронликни кўрсам, ерга кираман.
Тўкис муҳаббатим, бахтимдан хурсанд,
Оёқни узатиб кетганингиз чин.
Оҳ, мен ўз бахтимдан хотиржам юрсам,
Қачон мукаммаллик топгай бу очун?!
Ойижон, олишув бормоқда ошкор
Бўйи баланд, ўйи майдалар билан.
Яхшилик нелигин билмаган зинҳор,
Меҳрсиз, тош-метин дийдалар билан.
Чекимизга тушган қайта қуришлар, —
Ватан йўлларини покламоқ иши.
Зимдан қаршиликлар, суйиқасд ишлар…
Шундан қизингизнинг бисёр ташвиши.
Неча ойлар ўтди…
О, мен — бемеҳр…
Зиёрат этмабман, меҳрибонгинам!..
… Қандай одам бўлдим, ойижон, ахир
Дардим билан келсам марҳумларга ҳам…
21. 06. 1987.
https://www.facebook.com/abdulaziz.mahmudov

Ўхшаш мақолалар йўқ.

МАҚОЛАНИ ДЎСТЛАР БИЛАН БАҲАМЛАШИНГ

1 Comment

  1. Fazliddin Yokub:
    22/05/2018 в 08:04-

    Jasoratli tolmas kurashcji , ozodlik va inkilobiy saflatda birinchilardan bolgan opamiz Gulchehra Nur — hakikatdan ham Vatanparvarlarning oldingi saflardadurlar …

    Ответить

Leave a Comment

Фақат 500 белгигача рухсат этилади. Мақола ёки хабарларни МАҚОЛА ВА ФОТОСУРАТЛАР ЖЎНАТИШ ёки Биз билан алоқа шакли орқали жўнатинг.

Нажмите, чтобы отменить ответ.