Танишинг: Ўзбек “Мартин Иден”и – Даврон Султонов…

---

Ассалому алайкум!

Исмат ака саломатмисиз.

Сизга бир таржимаи ҳол жўнатяпман.

Бу йигит лицейни битирган ва бешта роман ёзибди. Ўзи жигар церрози касаллигига чалинган. Китобларини нашриётлар чиқарган, аммо унга наф йўқ.

Жигари хаста бўлишига қарамай лой қориб, ғишт қуйиб кун кечиряпти. Бу масалани биринчи бўлиб Зебо Ҳайдарова деган журналист ФБда кўтарди.

Мен унга ёрдам бермоқчиман.

Унинг китобларини электрон шаклда сотилишини  йўлга қўяяпмиз. Ниятимиз ин ша Аллоҳ уни оғир меҳнатдан озод қилиш. Ҳозирча уни таништириб қўйишда ёрдамингизни аямайсиз деган умиддаман.

Ҳурмат билан:

Анвар Шукуров,

“Дунё ўзбеклари” учун махсус

Тошкент шаҳри, Ўзбекистон

Таржимаи ҳол

   Мен, Султонов Даврон Мўминович, 1993‑йил 2‑март куни Гулистон шаҳрида туғилганман. Миллатим ўзбек. Маълумотим ўрта махсус. 2008‑йил Гулистон шаҳридаги 15‑ўрта таълим мактабини, 2011‑йил Биринчи Академик лицейни тугатганман. Оилада опам ва акамдан сўнг кенжа фарзандман.

   Ҳаваскор ижодкор сифатида детектив ҳамда саргузашт жанрларда қалам тебратаман. Ҳозиргача беш романимни тугаллаганман:

1. «Жонатан Макгрегорнинг саргузаштлари туркумидан: Марҳумнинг қасоси» (Мистик‑фантастик‑детектив‑саргузашт жанрлардаги алкимёгарлар ҳақидаги асар.

          «Тун кириб келиши қишлоқ аҳлини қўрқувга солади. Одамлар қуролланиб, уйларига беркинишади. Ҳатто итлар инграб, отлар депсиниб ваҳимага тушишади. Ярим тунда ўрмондан чиқиб келган қонхўр қотил янги қурбонини ўлдиради. Одамлар чинқириқни эшитишса‑да, ёрдамга ожиз қолишади. Ярим соат ўтиб баъзи одамлар кўчага чиқиб, навбатдаги жасадга дуч келишади. Юзи шилингани боис, марҳум юзи ой нурида қўрқинчли кўринади. Одамлар қўрқув билан бирин‑кетин вафот этишларини кутишади. Улар қуроллари билан ўзларини хавфсиз ҳис этишмайди. Негаки, шамшир ва қурол ўқи қотилга зиғирча таъсир этмайди. Негаки, бу ваҳший қотил саксон йил муқаддам вафот этган… Йигирма саккиз одам ўлдирган ва юзини шилиб олган лорд Айлтон саксон йил ўтиб ўз қотиллари набираларидан ваҳшиёна қасос олади. Асар улкан ёвузлик қаршисида танг қолган кичик қишлоқ аҳли ва алкимёгар йигит Жонатан саргузаштлари ҳақида ҳикоя қилади.

             Тошкент. «Тафаккур» нашриёти – 2015. Адади 1000 нусха;

2. «Бўри‑одам» (жунгли қаъридаги қадимий шаҳар харобаларидан топилган улкан хазина билан боғлиқ воқеалар акс эттирилган саргузашт асар (Тошкент «Ўзбекистон» 2016. адади 5000 нусха);

3. «Жинлар дараси синоати» (саргузашт жанрда, жинлар макон қилган дара).

           Асрлар давомида одам қадами узилса‑да, у ер билан боғлиқ афсоналар одамлар тилидан қолмайди. Дара ортида эса сувпариларига тўла сирли кўл. Бу тўсиқлар ортида қадимий зардуштийлик ибодатхонаси ва унга яширилган хазина мавжуд. Асарда шу ҳақда ҳикоя қилинади. Асар чоп этилгани йўқ;

4. «Лаънатланган хазина: Қор одам макони» (саргузашт жанрида);

           «Умрини илм‑фанга бағишлаган кекса олим Фокс бир неча хитойлик қочоқлардан тоғда ҳамма ери оппоқ юнг билан қопланган махлуқ ҳақида эшитади. Оғир кечган илмий сафар қор одамнинг кашф этилиши билан якун топади. Бироқ Лондонда кўпчилик Фокснинг сўзларига ишонмайди. Навбатдаги сафарида қор одамни тириклайин Англияга олиб келишни кўзлаб Осиёга йўл олган олим ортга қайтмайди. Унинг номини оқламоқчи бўлган дўстлари ва Фокснинг қаллоблигини исботламоқчи бўлган душманлари баҳси натижасида Ҳиндистонга янги экспедиция уюштирилади. Фокснинг ёш дўсти Картнер тоғда фанга номаълум ҳеч қандай жонзотни учратмайди. Бироқ унинг ҳамроҳи профессор Оуен йирик жавоҳир билан ортга қайтади. Кейинчалик жавоҳир кўринганидан ҳам қимматбаҳо эканлиги, ҳасталикларга тез шифо бўлиши маълум бўлади. Ноёб бойлик одамлар нафсинининг ҳакалак отишига ва кўплар ҳалок бўлишига олиб келади» (асар чоп этилгани йўқ);

5. «Жеймс Ҳаркер саргузаштлари туркумидан: Афсонавий кўзгу сири» (детектив жанрда);

         «Мамлакатдаги энг катта компания президенти Жейсон Коннор туғилган кунида унга қадимий кўзгуни тортиқ этишади. Афсонада айтилишича, уни уч аср олдин бир алкимёгар яратган. Кўзгу соҳиби кўзлаган қурбон қаршисида унинг ҳаётини тортиб олади. Аксланган одам бир неча сония ичида кескин қариб кетади, юзини ажинлар босиб, сочи қордек оппоқ тус олади. Киши ўлиб танаси ўн йиллик жасаддек чириб кетади. Шу орқали алкимёгар ўша одам умрига ва унинг қиёфасига эга бўлади. Зиёфат қатнашчилари буни чўпчак сифатида қабул этишади. Бироқ базм қизиган бир дамда кўзгуга тикилиб турган компания раҳбарларидан бири жаноб Норман бир зумда қариб вафот этади ва танаси тезда чириб кетади. Одамлар ҳамма ерни бошига солиб кўчага отилишади. Полиция иш бошлайди. Шифокор ўлим сирини очиб бера олмайди. Полисменлар ҳам ғайритабиий куч иш кўрсатганига ишона бошлашади. Маҳкамага олиб кетилган кўзгу эртасига ғойиб бўлади. Унинг ўрнида бир уюм кул қолади. Тунда эса компания раҳбарларидан бири жаноб Остин ўз хонасида ҳамкасби сингари азобли ўлим топади. Воқеа жойига етиб келган полициячилар кундуз маҳкамада йўқолган кўзгу шу хонада, шундоқ жасад ёнида турганлигини кўришади… Иқтидорли, аммо бахтга қарши қашшоқ ва бедаво ҳасталикка чалинган Эрик Бредли ҳасадгўй, ғаламислар тўсиғи олдида ожиз қолади ва ҳаётдан кўнгли совуган йигит табиатида ўзгариш юз бериб, у илмидан ёвуз режани амалга оширишда фойдаланади. Асар қийинчиликларга тоб бера олмай, йўлдан адашган ғоят иқтидорли йигитнинг аччиқ қисматини хийла ёритиб ўтади».

           Айни кунларда Абадият чашмаси номли саргузашт романимни ёзмоқдаман. Яқин йиллар ичида «Бўри‑одам»нинг иккинчи томини, «Лочин»; «Олтин васвасаси»; «Лаънатланган хазина: Сувпарилар шаҳри»; Жеймс Ҳаркер саргузаштлари туркумидан «Марҳумлар ороли», ҳамда Жонатан Макгрегор саргузаштлари туркумидан «Италия миссияси» ва «Муқаддас туйғу» номли асарларимни ёзишни режалаштирмоқдаман.

            Илк машқларим ўн саккиз ёшимдан бошланган. Рости, болалигимда ёзувчи бўламан, деб сира ўйламаган эдим. Болалигимдан тунлари онам эртак айтиб беришини ёқтирардим. Энг севимли эртагим кўк бўри эди. Онам буни ҳар қанча қайтармасин жон қулоғим билан эшитардим.

           Яна тўрт‑беш ёшлар пайтлигимда уйимизда катта ҳажмдаги эртаклар тўплами борлигини эслайман. Ўқишни билмасам‑да, ундаги девлар, ялмоғизлар, сувпарилари ва бошқа турли хил қахрамонлар акс эттирилган расмларни томоша қилиш жуда ёқимли эди.

            Китобни кечқурун онам ёки опам ёнига олиб бориб, суратига қараб бирон эртакни танлаб кўрсатардим‑да, ўқиб беришларини сўраб, ўзим тинглашга шайланардим.

           Ҳар бир сўзни қулоқ қоқмай тинглаб, бундан ўзгача лаззат туярдим. Айниқса, эртакнинг қўрқинчли жойлари юрагимда алланечук таърифлаб бўлмас туйғуларни мавжлантирарди.

            Кейинчалик мактабга қатнаб ҳарф танигач, ўзим эртакларни ўқий бошладим. Эҳтимол, мутолаа завқи менга ота‑онамдан мерос бўлиб ўтгандир. Негаки, улар ҳам болаликларида кўп китобларни ўқишган. Ҳозирда ҳам кам бўлса‑да, мутолаа қилиб туришади.

            Бешинчи синфлигимда йирикроқ асарни қўлга олдим: «Сариқ девни миниб» асарини қизиқиш билан ўқиб чиқдим. Ўша йили эса биринчи романимни ўқидим.

           Бу Александр Минковский Толстякнинг «Бақалоқ» романи эди. Асар       менга жуда‑жуда манзур бўлди. Қаҳрамон бола тенгқурим бўлгани учунми ёхуд у ва дўстлари бошидан ўтказган саргузаштлар шунчалар маҳорат билан тасвирлаб берилганигами, ҳар ҳолда бу асарни кейинчалик ҳам қайта‑қайта ўқиб чиқдим.

            Назаримда, энг кўп шу китобни ўқиганман: йигирма етти маротаба. Саккизинчи синфда эса катталарга мўлжалланган романни қўлимга олдим. Мушфиқ Қозимийнинг «Қўрқинчли Теҳрон» асарининг биринчи ва иккинчи томи дунё ва одамлар ҳақидаги тасаввуримни бойитди.

            Негадир ёшлигимдан хазина изловчилар ва чигал жумбоқларга маҳорат билан ечим кўрсатиб беролган уддабуронлар ҳақидаги фильмларни катта қизиқиш билан томоша қилардим.

            Фильмни кўриш жараёнида ўзим ҳам кўрган жумбоқларимга охирига етмай туриб ечим топишга уринардим. Буни қарангки, ҳозирда ўзим ҳам жумбоқли ва уларга ечим очиб берувчи асарларни ёзишни ёқтираман.

            Шерлок Холмс ҳақидаги ҳикоя ва қиссалар, «Хазиналар ороли»; «Бошсиз чавандоз» сингари асарлар ва улар асосида ишланган фильмлар, назаримда, детектив жанрига бўлган ихлосим ошишида беқиёс аҳамият касб этган.

            Кейинчалик кимёгарлар ҳақидаги асарлар ва фильмлар ҳам мени ўзига торта бошлади. Шу тариқа инсониятнинг келиб чиқиши, дунёнинг яралиши, бундан қандай мақсад кўзланганлиги, коинотда қанча сайёралар‑у, уларнинг қайсиларида бизники сингари ҳаёт борлиги, вақт давомийлиги ҳақида кўп фикрлай бошладим.

            Албатта, ҳар бир киши дунё сирларини билишга ошиқади. Ахир, биз кўриб турган олам, авлодлар алмашинуви замон давомийлиги‑буларнинг барчаси бўлмаслиги ҳам мумкин эди. Биз нима учун яралганмиз?

            Ҳатто кўзга кўринмас ҳужайраларнинг ҳам мукаммал тузилиши, атрофимиздаги борлиқ Яратгувчининг нақадар қудратли Зот эканлигини кўрсатиб туради.

           Аминманки, бизнинг яралишимизда қандайдир юксак мақсад мужассам. Бироқ ҳали инсоният буларни англаб етганича йўқ.

           Биз ҳали ўз имкониятларимиз чегарасини аниқ билмаймиз. Ҳатто мия фаолиятимиздан тўлиқ фойдалана олмаймиз.

           Эҳтимол, ростдан ҳам тафаккур оламимиз кенгайганида танамиздаги миллионлаб ҳужайраларни бир‑биридан ажратиб уча олармиз ва яна қайта йиғила олармиз?

           Эҳтимол, вужудимиздаги ҳужайралар алмашинуви туфайли юз берувчи кексаликни бартараф этиб, узоқ ёки абадий ҳаёт кечира олармиз?

           Жонатан Макгрегор саргузаштлари туркумидаги ва уларга туташ бўлган ўн бир томлик асарим орқали мен ҳам ўзимнинг дунё ҳақидаги фалсафий фикрларимни китобхон билан мажозийликдаги ўйлаб топган воқеаларим билан бўлишишни ният қилганман.

 Даврон Султонов,

“Дунё ўзбеклари” учун махсус

МАҚОЛАНИ ДЎСТЛАР БИЛАН БАҲАМЛАШИНГ