Феруза Ханжар: Ҳар кун саҳар уйғониб, кетгим келар Ватанга….
Ассалом алайкум Исмат ака!
Бугун эрталаб Буюк Устоз Еврил Туронга соғликларини сўраб телефон қилгандим. Гаплашиб ногоҳ дилимдан шу шеьр вулқондай отилиб кетди. Улуғ Устознинг ажойиб суҳбати шу шеьрнинг туғилишига сабаб бўлди.
Сизга ҳам манзур бўлади деган умиддаман.
Ҳурмат билан Феруза.
Таскин
Ҳар кун саҳар уйғониб кетгим келар Ватанга
Қўнғироқ қилиб дедим Устозга жуда хомуш.
Гўзал, яшил мамлакат бурканиб ëтар шонга,
лекин кўнглимга сиғмас, ҳаëтим бамисли қиш.
Устоз дерлар: Ўксима, мусибатга қил бардош.
Асра қалбни, юрагим яраси битмаëтир.
Ўтди золим замонлар. Зиндон, тушмасди қуëш,
лекин хотирлар мени ҳануз тарк этмаëтир.
Мен ўтиндим: Эй Устоз, бардам бўлинг ўтар дард.
Мустабид енголмади, дард ҳам енгмас биламан.
Хотиралар соядек таьқиб қилар ҳамма вақт,
Мен ҳам улар дастидан қочолмайин юраман.
Яна Устоз овози келар олис Ватандан,
Ҳаммаси яхши бўлар, шеьрлар ëзгин, чекма ғам.
Булутларга бош қўйган тоғларнинг бағридаман,
Кеча – зиндон, бугун-чи – улуғвор тоғлар ҳамдам.
Устозла хайрлашдик, таскин берди бир нафас.
Биламан таскинларга юрак сира кўнмайди.
Юрт соғинчи беомон, кўнгил йиғлайди бесас,
Денгизлардан ошмоққа бир имконни излайди.
Ҳар кун саҳар уйғониб, кетгим келар Ватанга….
Ajoyib misralar! Vatanga salomat omon qaytmaklik nasib qilsin xammamizga. Musofirlik ranji nihoyat og’ir. Imkon bersin Tangrim Vatanda tinch omon yashashga
Men ham birinchi bor eshitishim she’r inglizchadan uzbekchaga tarjima qilinsa ta’sir kuchini yo’qotidhini maboda tarjimonmasmisiz. Muhlis opami, yoki aka. Oldin ham she’r o’qiganmisiz, Feruza Xanjarni she’ri juda ajoyib yozilgan, o’tkir misralar. Ofarin!
Мухлис опамисиз, ëки ака узр, илтимосингизга биноан жавоб колдиряпман. Шеьр жуда таьсирчан, хамма хам ихтиëри билан Ватандан кетмаган. Узбекистондаги адолатсизлик, золимликлар халкни таркатиб юборди. Шу билан бирга сизга ухшаганларни гоясиз шеьр, куйларга ургатди. Енди сизга Феруза Ханжарнинг уткир мисралари хам, беихтиëр кузингиз тушиб колса рахматлик Абдулла Ориповнинг ажойиб мисралари хам, инглизчадан узбекчага таржима килингандай туйулаверади. Хафа булмайсиз енди, мен хам холис фикримни ëздим.
Агар хохласангиз Навоийдан, хохласангиз Абдулла Ориповдан, хохласангиз Пушкиндан, хохласангиз Анна Ахматовадан, хохласангиз Байрондан, мана шу шоирларни уз она тилларида ёзилган шеърларни соатлаб укиб беришим мумкин. Лекин хамма шеър укиган хам шоир булолмайди. Худди сиз менинг оддий сузларимни тушунмаганингиздек. Менинг сузларимга эътибор беринг: “сузлар кандайдир уз таъсир кучини йукотгандай” Агар сиз бирор романни аввал узини оригинал узбек, инглиз ёки рус тилида укисангиз. Уни жозибаси бошкача булади. Кейин худди шу асарни таржимасини укисангиз у оригиналликдаги уз жозибасини бир кадар йукотади. Мени гапларим сиз тушунишингиз учун битта асарни 2 тилда бошдан оёк укиб чикишингизни маслахат бераман. Укамиссиз, синглиммисиз узр. Феруза Ханжарни мен хеч нарсада айбламадим. Факат бу синглимизни Америкада истикомат килишини назарда тутиб, балким инглиз тилида хам аввал машк килиб кейин ёзарлар деган тахмин билдирдим. Чунки шеърни биринчи укиган одамдаёк бу фикр ярк этиб хаёлига келади.
Яна, Абдулла Ориповдек буюк шоирни бу ерга тикиштиришингизни хеч кандай хожати йук эди. Бу оддий элементар аниклаштириш холос. Зеро мен Абдулла Ориповни шеърларини хар сафар хурсандчилимда хам, кийналган кунларимда бир бор эслаб тураман.
Мени шеъриятни тушуниш тушунмаслигимни эса, афсуски сиз умрингизни охиригача билолмай утасиз. Чунки мен сизга хисобот беришга мажбур эмасман. Шеъриятга, ижодга муносабат (шеър укиш, шеър ёзиш, тушуниш, севиш) хар одамнинг узининг ички бир дунёси, у дунёга бегоналар киритилмайди.
Нонни катта тишласанг хам, гапни катта гапирма дейишади. Аввал уйлаб кейин суйланг, синглиммисиз, укаммисиз…
Лекин нима булганда хам жавоб ёзганингиз учун ташаккур!
“Дунё ўзбеклари”дан: Мухлиснинг фикрларига қўшиламиз. У киши одоб билан ўз фикрини билдирди, холос. Лекин у кишига ташланган “ўқувчи”нинг шахси бизда шубҳа уйғотди…
Факат менга шундай туюлаяптими, ёки хамма укигангами? Жавоб колдиринглар илтимос. Гуёки шеър инглизчадан узбекчага таржима килингандай. Менимча Феруза Ханжар аввал инглизча ёзиб кейин узбекчага таржима килсалар керак. Шунинг учун сузлар кандайдир уз таъсир кучини йукотгандай туюлаяпти шеърни укиганимизда. Синглим мендан хафа булманг, мен холис фикримни ёздим.
Hamma vatandan ketsam deydi sizlar vatanga qaytsam deysizlar. Sizlar ham bir vaqtlar vatandan qochgan edinglar. Mazza qilib Amerikada yashayberinglar.