Ислом Холбой: Бўлган, бўлмаган (Роман) 8-қисм

---

ИСЛОМ ХОЛБОЙ

Б Ў Л Г А Н, Б Ў Л М А Г А Н…

Роман

Субҳаноллоҳ, бу не нафси лаим,
Нафсни қўйгил, не азоби алим.
Рўзи учун мунча фусунсозлиқ,
Мансаб учун мунча дағобозлиқ.

Алишер Навоий

8-қисм

Навбатдаги саёҳат қўшни вилоятга уюштирилди. Турмуш-тарзи, шеваси бир хил бу диёр нари қирғоқдаги Чоржўй каби бойқулободликларга ҳар жиҳатдан қулай эди. Қиё жиннининг режалари бу тарафларда гуллаб-яшнади. Улар, балиқ ўзини сувда қандай ҳис қилса, шу сингари кўҳна воҳада эркин ҳаракатланардилар. Вилоятни Ҳуккининг буюк табиблиги ҳақидаги чўпчаклар босиб кетди. Ибн Сино тирилиб келипти дегувчилар ҳам топиларди. Водийда орттирилган тажрибалар самара бера бошлади. Ҳукки тўхтаган дам олиш масканига мижозлар дарёдаги балиқлар мисоли оқиб келардилар. Қиё жинни ҳар ерда беморларга билдирмасдан уларнинг оғзини пойларди. Етарлича маълумотга эга бўлгач, уларни Ҳуккига етказарди. Ўзлари ҳақидаги маълумотларни Ҳукки оғишмай айтганда, ҳайратдан мижозларнинг кўзи хонасидан чиқиб кетай дерди. Унинг номи бутун минтақада достон бўлди. Мижозлар ёмғирдан кейинги қўзиқоринлардек болалагач, у оғзига келганини гапира бошлади. Шифо талабидагилар олти ой олдиндан навбатга ёзиладиган бўлдилар. Ҳукки пулни пичан каби ғарамларди. У авваллари имкон топиб келиб Қурёзагулни кўриб кетарди. Вақт ўтгач, ора очила бошлади. Сабаби, у Худонинг берган куни икки-уч аёлнинг танобини тортарди. Қиё жинни унинг кўзини очирмай, ҳар тунда қўйнига янги-янгиларини солиб қўяр, тағин уларни тонг ёришмасдан хонадан чиқариб юборарди. Ҳуккининг шотисидан еган байталнинг уни қидириб қайтиб келмасдан иложи йўқ эди. Унинг қўйнига бир тиққан маржасини Қиё жинни ҳам иккинчи марта қабул этмасликка тиришарди. Бўлавермагач, унга пора берардилар. Шунда у уларни ўзи тузган жадвалга тиркарди. Тунда Ҳуккининг қўйнида ётиб, ёруғда қиёфасини кўрган баъзилар даҳшатга тушиб, чинқириб юборардилар. Нечалари ҳушидан кетиб, йиқилиб қоларди. Қай бирлари оёғини қўлига олиб, жуфтак ростларди. Ундан бешбаттарларини кўрганлар ўзини унинг қўйнига отар, шаҳватга тўла Ҳукки бундан қутуриб кетарди. Фоҳишалар аслида дунёдаги энг яхши хабар ташувчилар эдилар. Улардан маълумот йиққан Ҳукки уларнинг миясига ўзи ҳақидаги бўлмағур афсоналарни жойларди. Шаҳвоний ўйинлардан ақл-ҳушини йўқотган гумроҳлар эл орасида ғаройиб табиб ҳақидаги кўз кўриб, қулоқ эшитмаган гапларни тарқатишдан чарчамасдилар.
Саёҳат бир-икки мартада поёнига етмади. Қарийиб уч йил узлуксиз давом этган бу тижорий сафар Қурёзагулнинг меъдасига тегди. Ҳукки тез-тез сафарга чиқавергач, у тунларини куйикиш билан ўтказадиган бўлиб қолди. Унинг бу масалада Қиё жиннини кўргани кўзи бўлмаса ҳам, очиқдан-очиқ чора қўллашдан чўчирди. Минг турли усуллар билан эрининг жонини киргизаётган Қиё жиннининг нуфузи Қурёзагулникидан қолишмасди. Улар зимдан шартнома тузган шериклар сингари бир-бирларига халақит беришни истамасдилар. Шохлашсалар ҳар иккаловлари ҳам эришганларидан айрилиб қолиш эҳтимоли кўп эди. Ботинан зидлашаётган бу икки душманнинг ҳар бири хусусида, “қулай вазият пойламаяптими”, деса ҳам хато бўлмасди. Кутилган кун етса, улар бир-бирларини дорга тортишдан ҳам тап тортмасдилар. Барчасига Ҳуккининг эшакдан йиқилиб ўлиши чек қўйганини яхши биладиган ўқувчига бу ҳақда ортиқ гапирмасликни маъқул топдик. Ундан кўра саёҳат давомида юз берган ўнлаган саргузаштлардан бир-иккисини сўзласак фойдалироқ бўлади, деб ўйладик.
… Ҳуккини ҳамма бирдек ёқтириб, ҳамма унга бирдек ихлос қўярди, десак, хато бўлади. Унинг ҳийла-найрангларига кўпчилик лаққа тушгани каби, кўпчиликнинг уни фирибгар-муттаҳамга чиқариши ҳам бор гап эди. Шундайлардан бири маҳаллий телевиденияда сухандонлик этадиган бир аёл бўлиб чиқди. У қиш чилласида оромгоҳга дам олгани келганди. Мўъжиза ва ғаройиботларга ишонмаслигини айта туриб, у Ҳуккини фирибгардан олиб фирибгарга солди. Узунқулоқ бу гурунг Қиё жиннининг қулоғига ҳам етди. Зудлик билан бирор чора қўлламаса, эришилган ютуқлар чипакка чиқишини у дарҳол англади. Буни эшитгач, Ҳуккининг ҳам кайфияти учди. У ўзини даҳлизга қамалиб қолган мушук сингари ноқулай ҳис эта бошлади. Ўша аёл хонасига оёқ босгудек бўлса, у туядек қутуриб, уни тўшининг тагига олиб эзиб ташлашдан тоймасди. Унгача ҳам анча ишларни амалга ошириш лозимлигини ўйлагач, у иложисизликдан сиқилиб кетди. Гап-сўзларга нуқта қўйиш учун зудлик билан биронта тадбир ишлаб чиқиш лозим эди. Шунда нима бўлдию, Қиё жиннининг кўзлари оромгоҳ ҳудудларидаги панжараларни пайвандлаётган кимсага тушиб, “карби-ид” деб, чинқириб юбориб, ичи чироқ ёнгандек ёришиб кетди. У муаммога чора топганди. Иддаосини айтгач, Ҳукки уни қўллаб-қувватлади.
– Мулло бува ҳар тонгда танқадаги совуқ сувни йўлакда қўйиб ҳожатга кирадилар! – дея у Ҳуккини мақташдан иш бошлади. – У киши қайтиб чиққанларида, сув қайнаб турган бўлади. Одамларнинг кўзи кўр бўлганми, хожамнинг кароматларини кўра-била туриб, бўлар-бўлмас гапларни тарқатадилар. Юз даража иссиқликда қайнаб турган сувда яна ким таҳорат ололади? Чўғдек қизиб турган вужуд билан мижозларини даволайдиган яна ким бор?..
Анг-танг қолганлар гап тарқата бошладилар. Кўп ўтмай бу миш-миш бутун оромгоҳга тарқади. Дам олувчилар шом кирмасдан қўлларида танқа кўтариб чиқадиган табибни кута бошладилар. Азонда чиққан Ҳукки барчага бирдек кўриниши учун танқани йўлакнинг қоқ ўртасига қўйди. Кейин бир нималар дея, тилини тагига нос ташлаб, пичирилаб, ҳожатхонага кириб кетди. У қайтиб чиққанда танқадаги сув қайнаб, буғи ҳавога кўтарилаётганди. У ўзини кузатаётганлардан хабари йўқ кимса каби танқани кўтариб олиб тоҳаратхонага ўтди. Тоҳарат олгач, чиқиб, бўлинмаси томон букрисини тўмпайтирганча кетиб қолди. Унинг қўлига карбит тутқазган Қиё жинни уни ўзгалар сингари деразадан пойлаб ўтираркан, ичида ўз ролини қойилмақом қилиб ўйнаган Ҳуккига офаринлар айтарди. “Афсус, афсус, Амриқода ёки Исроилда туғилмаганмизда..”, деган сўзларнинг оғзидан чиқиб кетганини унинг ўзи ҳам билмасдан қолди.
Ҳукки ётоқхона эшиги олдида деворга суяниб, истиҳолада турган қорапаранг аёлни кўрди. Ўзига эътироз билдириб юрган аёл шу бўлса керак, деб таваккал қилди.
– Сочи узуннинг ақли калта бўлади! – деди у қўнғироқ сочларини қийган аёлга. – Тилингни сочинг каби калта қилдирганингда, сендан ақллироғи бўлмасди.
Ҳукки ҳаял ўтмай кўрсатган иккинчи кароматидан сухандон ҳушидан кетиб қолгудек бўлди.
– Садағагиналарингиз кетай, хожам! – деди у. – Олган нафасимгача эшитиб, билиб турганингизга шубҳам қолмади. Илоё, сизга тили-тикангиналаримиз тегмасин-ҳей. Мен ақли ноқисни авф этсинлар!
– Йўқ! – деди чўрт кесган Ҳукки. – Ичимни ғазабга, кўзларимни қонга тўлдирдинг!
– Юзи шувут бўлдим, юзи шувут бўлдим. Мени кечира олсангиз, кечиринг, авлиё ота! – дея сухандон кўзларига жиққа ёш олиб, унинг қаршисида тизза ташлади. Қўлларини ўпиб, кўзларига суртди. – Шаккоклик қилдим, тан оламан! Мен сочи узун, ақли калтагина, етти ўлчаб бир кесмайманми?! Етти ўлчаб бир кессам ҳам, керак жойидан кесмайманми?!
– Зиёни йўқ, бўтам. Хом сут эмган бандасан! – деди унинг пешонасини силаган Ҳукки жаҳлидан тушиб. – Ибодат этгач, ҳузуримга кирасан, ўқиб, дам солиб қўяман. Ичинг ғиж-ғиж ажина бозори бўлиб кетипди. Бўлди қил, ёш боладек ҳа деб ҳиқиллаб йиғлайверма. Дам есанг, кўрмагандек бўлиб кетасан.
Ҳукки хонага кириши билан эшик тирқишидан барини эшитиб ўтирган Қиё жинни дарров эшикни ёпди.
– “Худо” бува, бопладингиз, қойил! – деди у қувончини ичига сиғдира олмай бидирлаб. – Мен сизни бекордан-бекор эл-оламга “худо” деб эълон қилмаганман. Бу ёғини она-бола қилсангиз, зафар билан омад йиғлаб кўришади, кўрасиз…
– Кўп вайсама, бўл, кийимларимни ечишимга ёрдамлаш! – деди унинг сўзларига аҳамият бермаган Ҳукки, нима қилишни ўзим биламан, дегандек тўнглик билан.
Қиё жинни уни ечинтириб адёлга ўради. Ўзи сухандон кириб чиққунича даҳлизда пойлаб туришини айтди.
Сарғиш-заҳилбашара Ҳуккининг бит кўзлари йиринг рангида эди. Қоматини букиб турган ўркачи бўлмаганда, унинг бўйи икки ярим қулочдан кам келмасди. Гўвронадек тиришиб ётган бадани одамда унинг бутун вужуди биргина пайдан иборат, деган таассурот қолдирарди. Унинг ичида жони борлигига ишонмайдиган кимса назарида терисини на ўқ теша оларди, на олов куйдира оларди. Аъзойи баданини то кекирдагигача оқ-сариқ дағал жун босганди. Қучоғига кирган аёл чилланинг чарсиллама қаҳратонида ҳам совуқ емасди. Бир сўз билан айтганда, у “Соҳибжамол ва махлуқ” мултфилмидаги қўрқинчли ва баҳайбат махлуқнинг ўзгинаси эди. Фақат бошида шохи йўқ, оёқлари сигиртуйноқ эмасди, холос. Бесанақўйлиги боис унга пойафзал топилмас, оёқ кийимни этикдўзларга буюртма берарди. Қулоқларининг ҳар бири Майк Тайсоннинг иккита шапалоғидан ҳам улкан бўлиб, уларни кўкрагидаги сингари оқ-сариқ мўйлар қоплаб ётарди. Ичида болалаган сичқонларни қувлаган мушук адашиб бурнининг тешигига уриб кирарди. Бурни мўридан кам эмасди. Паканалар қув бўлади деган гапга ишониладиган бўлса, у ўтакетган овсар бўлиши керак эди. Аммо бу ўлгур қувликда шайтонга дарс берарди. Айёрлик ва муғомбирликда Сапар тулки билан Чўтир юртбошини келида туйиб, иккаласидан ўртамиёна битта одам ясарди. Уларнинг ҳар иккисида ҳам унинг ўндан бир ҳунари йўқ эди. Бутун воҳада мана мен деган йигитларни ойнаю жаҳонда туриб сеҳрлаган аёл шунинг учун ҳам осонгина унинг қармоғига илинганди.
У, рухсат теккач, лабида табассум билан Ҳуккининг ҳузурига кирди. Аёл ўз хатоси учун узр сўраш илинжида эди. Унинг табиатида беҳаёлик ва шартакилик яширин эди. Баққолнинг соққаси каби ўйнаб турадиган кўзларини ердан узмасдан, ясама иболар қилди. Уялгандек пастки лабини тишлаб олди. Қилмишидан пушаймон одам каби ўзини хокисор тутди. Унинг томоғига қараб, бодвосилини кўраётган Ҳукки заифадаги сунъийликни бутун вужуди билан ҳис қилиб турарди. Ҳозироқ уни тўшакка типирчилатиб босиб, зуваласини бузиб, хамирини қайта чўзмаса, икки жума бир келса ҳам у аламидан чиқмасди…

Давоми бор

МАҚОЛАНИ ДЎСТЛАР БИЛАН БАҲАМЛАШИНГ