«ББС» ВА «ОЗОДЛИК»НИНГ ОЛАМШУМУЛ МАКТАБИ…
Суратда: Журналистлар – Ҳурмат Бобожон, (чапдан биринчи), Меҳрибон, Алишер Сиддиқ, Исмат Хушев, Улуғбек Ҳайдаров, Қудрат Бобожонлар Ўзбекистон Халқ Ҳаракатининг Прага анжуманида…
Исмат ХУШЕВ: «ОЗОДЛИК» ВА «ББС»НИНГ ОЛАМШУМУЛ МАКТАБИ
Ундан бебаҳра қолганлар армонда
ёки Сирожиддин Исломнинг ББСдан Озодликка ишга ўтиши муносабати билан юрагимдан кечган туйғулар
1.
Сирожиддин ҳали ББСининг Тошкент офисида ишлаб юрган кезларидаёқ, у билан танишиб, қадрдонлашиб қолган эдик.
Бугун ўша бедард ва беармон кунларни эсласам, юрагим негадир орзиқиб кетади. Қандай яхши дамлар эди…
ББС нинг Тошкент офиси аввал Ивлева кўчасида жойлашган бўлиб, у ерга трамвай йўлидан ўтиб бориларди. ББСидаги ҳамкасбларимиз кейинчалик Ракатбоши кўчасидаги мўъжаз бир ҳовлини ижарага олиб, офисга айлантиришди. Ўзларининг ҳайдовчилари, овқат қиладиган ошпазлари, сўлим ва файзли ошхоналари бор эди.
Байрам ва турли тадбирлар кўпинча “бир пиёла чой” ва “бир рюмка шампан” атрофида ўтар, Москвада ўқиганим боис, менга ижодий гуруҳ аъзоларининг бу озодлиги, европача эркинлиги жуда ёқарди.
Бундай ўтиришларга Ўзбекистондаги ҳур фикрли журналистлар, ҳуқуқ ҳимоячилари ва мухолифат аъзолари ҳам тез тез таклиф этилар, хусусан Рауф Парфини мен бу ерда жуда кўп учратардим. Бу ердаги ҳур фикрлилик, ўзъаро иноқлик ва демократик руҳ менга ёқарди.
Қолаверса, бу ердан дунёга назар ташлаш ҳам осонроқ эди…
2.
Мен улардан фарқли ўлароқ – ҳукумат нашрида Бош муҳаррир бўлсам ҳам, у ерга тез тез бориб турардим.
ББСининг Тошкент офисида асосан Паҳлавон, Бахтиёр, Сирожиддинлар узоқ муддат муқим ишлашган. Шу билан бирга бу ерда Хайрулло Файз, Гулсевар, Рустам, Феруза, Дилором, Луизалар ҳам фаолият олиб боришган. Қозоқ хизмати вакили Усен Асқаров деган бир йигит ҳам шу ерда ишлар, мен у билан ҳам жуда яқин ва яхши муносабатда эдим.
Суратда: ББС жаҳон хизматининг Тошкент офисида ишлаган ижодий гуруҳ аъзолари…
ББСининг Тошкент офисида ўша йилларда ишлаган Олмос (Бахтиёр) – Термиз, Ўринбой Усмон – (Хўжанд), Мардони Муҳаммад – (Душанбе), Давлат Қудрат (Москва), Матлуба Азаматова – (Фарғона) ва бу ерда бир муддат ишлаб кетган Гулчеҳра Муродалиеваларни ҳам санаб ўтишни истардим.
Гоҳо Сирожиддин, гоҳо Паҳлавон билан шанба – бозор кунлари уларнинг офисидан чиқиб, “Дом кино” орқасида жойлашган корейслар ресторанига бориб, пивохўрлик қилишни яхши кўрардик.
ББСининг Тошкент офисидагилар – маҳаллий журналистларга қараганда яхшироқ маош олишар, Бош муҳаррирлик маоши ҳам менга баъзан улар билан “рақобат” қилишга имкон берарди…
3.
Сирожиддин 1994 йилда Тошкент Давлат Шарқшунослик институтининг халқаро иқтисодий алоқалар факультетини қизил диплом билан битирган. Бир муддат шу ерда ишлаб қолди. Талабаларга турк тили ва халқаро иқтисоддан дарс берди.
Ажабки, худди шу пайтда институтнинг кечки бўлимида Паҳлавон Содиқ ҳам талабаларга дарс берарди.
Бу пайтда Шарқшунослик институти Тошкентда жуда машҳур бўлиб, таниқли арабшунос олим, Олий Кенгаш депутати, профессор Неъматилло Иброҳимов бу олий даргоҳнинг ректори эди.
Сирожиддин ва Паҳлавон ҳам Неъматилло Иброҳимовнинг оламшумул илмий ва сиёсий фаолиятига ҳавас қилиб, унинг изидан боришни ният қилган бўлсалар, не тонг. Лекин кейинчалик бу икки илмли ва истеъдодли йигит илмий изланиш ва илм фан чўққиларидан кўра – журналистика дунёсини афзал кўришди.
Сирожиддин даставвал ББС мониторингида ишлади. Сўнг ББС жаҳон хизматининг ўзбек шуъбасига ишга ўтди. Бир пайтлар у билан бирга Шарқшунослик институтида талабаларга дарс берган Паҳлавон ҳам тақдир тақозоси билан ББС да Сирожиддин билан бирга ишлай бошлади.
Суратда: “ББС” (Паҳлавон Содиқ) ва “Озодлик” (Фурқат Яквалхўжаев ва ширин табассум қилиб турган Замира Шукур) радиоси мухбирлари дастлаб Тошкентда иш бошлаган пайтда Ўзбекистон Президенти Ислом Каримов ҳузурида…
Сирожиддин Ислом оз эмас, кўп эмас – роппа роса йигирма йил ББС ўзбек хизматида фаолият олиб борди. 20 йил ичида у бутун Ўрта Осиёни, Афғонистон ва Яқин Шарқни бир неча маротаба пиёда кезиб чиқди десам, муболаға бўлмаса керак…
4.
Сирожиддин ББСнинг Тошкент офисида ишлаб, ўзини анча тутиб олган 2000 йиллар бошида Алишер Сиддиқ ҳам шу ерга ишга келган эди. У ББСга аввал таржимон бўлиб ишга кирган, сўнг мухбирликка олинганини билардим.
Бир сўз билан айтганда 2001 – 2005 йиллар Алишер Сиддиқ учун ББС ида ўз ўзини кашф этиб, Ўзбекистонда танилиш йиллари бўлган бўлса , 2010 йилдан эътиборан у энди “Озодлик” радиоси ўзбек хизмати раҳбари сифатида бутун дунёга танилди.
Алишерни бежиз эсламадим. Яқинда Сирожиддиннинг ББС идан “Озодлик”ка ишга ўтганини эшитиб, ўша – Алишер ББСга ишга келган йиллар ёдимга тушди.
Хизмат фаолиятини қачонлардир бирга бошлаган ҳамкасб дўстлар кейинчалик бир бирларини қўллаб қувватлаб юрсалар буни фақат олқишлаш керак…
5.
Сирожиддин билан орамизда эсласа арзирли хотираларимиз ҳам анчагина бор экан.
Бир гал Сирожиддин мен Бош муҳаррир бўлган редакция биносига келиб, кўрган кечирганларидан ҳайратга тушганини эслади. Биз у билан суҳбатлашиб турганда, кабинетимга кириб келган рус тилидаги таҳририят ходимларидан бирини негадир уришган эканман.
Сирожиддин менинг бу одатимдан қаттиқ ранжиган, ўзимдан ҳам ёши катта ходимни ноҳақ ранжитганим учун мени узоқ пайтгача ёмон кўриб, диктаторликда айблаб юрганини кейин билиб қолдим.
Ҳозир ҳам баъзи баъзида ҳазиллашиб: “Сиз Ислом Каримов бош бўлган тоталитар ва автократик тузум раҳбарларининг типик вакили эдингиз” – деб айтиб келади…
6.
Биз Сирожиддин билан Тошкентни тарк этганимиздан сўнг, хорижда ҳам тез тез кўришиб турдик.
Охирги маротаба у билан Прагада – ўзбек мухолифати лидери Муҳаммад Солиҳ ўтказган Қурултойда учрашдик. Ресторандаги кечки овқатдан сўнг мен уни яна олдингидай пивохонага таклиф қилдим.
Лекин Сирожиддин энди намозга ўтиб, ичимлик ичмайдиган бўлганини айтди. Ичимдан нимадир узилгандай бўлди. Йўқ, унинг намозга ўтиб, майхўрликдан воз кечгани учун эмас, аксинча, дўстим учун бундан рости қувондим.
Лекин юрагимдан нимадир узилиб тушгани шу маънодаки, пиво ичиб, Тошкентдаги беармон ва бетакрор дамларимизни эслайдиган, қўмсайдиган дўстим энди биттага камайганига ачинган эдим, холос.
Умуман, сўнгги пайтларда мен бир пайтлар яхши билган ва ҳурмат қилган ББСдаги Ҳамид Исмоил, Паҳлавон, Бахтиёр, Хайрулло, ҳатто “Озодлик”даги Шуҳрат Бобожонлар ҳам ичимлик истеъмол қилишни йиғиштириб, намозхонликка ўтганлари эътиборимни тортди.
Майли, Оллоҳнинг бу хоҳиш иродаси эрта индин бизга ҳам ёр бўлиб қолса, ажаб эмас…
7.
Яқинда Сирожиддин узоқ танаффусдан сўнг менга яна дил ёриб қолди.
ББСида ишлаб юрган маҳали тонг қоронғусида қўнғироқ қилиб, интервью олмоқчи бўлганида, уйқу ширинлик қилиб, рўйхушлик бермагандим. Шундан қаттиқ хафа бўлганини айтди. Салкам олти ой, бир йил мендан узоқлашиб, ранжиб юргани шундан экан.
Узр сўрадим. Ва бундан кейин Прага (“Озодлик”) ва ё Лондон (“ББС”) дан келаётган тонгги қўнғироқларга ҳушёрлик билан, одобли муносабатда бўлиш кераклигини дилимга тугиб қўйдим…
8.
Бундан бир неча йиллар илгари Алишер Сиддиқ ББС ўзбек хизматидан “Озодлик”ка раҳбар бўлиб ишга ўтган эди.
Мана энди Сирожиддин ҳам тақдир тақозоси билан ББСдан Озодликка ишга ўтганини эшитдим. Ростини айтсам, мен бундай ижодий ҳамкорликдан хурсандман.
Умуман ББС, Озодлик ва Америка овози радиолари – бугун Ўзбекистон ҳақида рост сўзни айтувчи кам сонли ахборот воситаларидир. Бу ижодий жамоаларда Ўзбекистоннинг энг сара ва истеъдодли журналистлари фаолият олиб боришмоқда.
Биз уларнинг журналистика мактабидан ҳали жуда кўп нарсаларни ўрганишимиз керак бўлади.
Шу ўринда ББС ва Озодлик радио эшиттиришлари ва уларнинг жаҳон ахборот хизматлари орасида тутган мавқеи ҳусусида ҳам бир оғиз ўз фикр- мулоҳазамни айтиб ўтишни истардим…
9.
ББС – жаҳон оммавий ахборот воситалари орасида ўз ўрни ва мавқеига эга бўлган нуфузли даргоҳ. ББС – биз журналистлар учун – айтиш мумкинки, катта ижод мактаби, сабоқ оладиган яхши бир дарсхона ҳамдир.
ББС – аслида, Озодликка қараганда тоши бир қадар оғирроқ, обрў эътиборли ахборот воситаси. ББС журналистлари бўлар бўлмас воқеа ва ҳодисалар кетидан қувишмайди, чойхона ва маҳалла-куйдаги гап сўзларни катта минбарларга олиб чиқишмайди.
Бу масалада улар ниҳоятда ҳушёр ва эҳтиёткор. Ва энг муҳими – расмий манбалардан ўз тасдиғини топмаган янгилик ва ахборотларни ҳеч қачон эфирга беришмайди. Берганда ҳам, ҳалоллик, ҳаққонийлик ва холислик – ББСнинг бош принципи ва доимий шиори эканини кўрмаслик ва билмаслик, тан олмаслик мумкин эмас.
Бу эса матбуот минбари учун жуда муҳим хусусиятдир.
Воқеа ичидан воқеаларни ахтариб топиш, уларни ажрата билиш, унча бунча кўзи очиқ одамларнинг нигоҳлари илғамаган янгиликларни инжу каби ахтариб топиш маҳорати ББСдагиларнинг касби корига айланган.
Сирожиддин ББСда роппа роса 20 йил ишлади дедик. Бу бор гап ва шу муносабат билан ББСдаги ҳамкасбларимга – Сирожиддинга 20 йил билдирилган ишонч ва садоқат, қувонч ва ҳурмат учун унинг бир дўсти сифатида чин дилдан миннатдорчилик билдириб ўтишни ўз бурчим деб билдим.
Сирожиддин ББСнинг 20 йиллик юбилейини ўтказиб, уни тарк этди.
Шу ўринда яқинда Лондонда нишонланган ББС радиоси ўзбек хизматининг 20 йиллик юбилейи муносабати билан ёзилган шеъримни “Дунё ўзбеклари” ўқувчилари ҳукмига яна бир бор ҳавола этгим келди:
Байрам қутлуғ бўлсин, улуғ дарсхонам,
Муборакбод этай йигит ёшингни.
Ёлғон хабарларга тўла замонам,
Сенинг меҳринг билан силар бошимни.
Дунёда ҳар куни таралар хабар,
Юзи – ёлғон бўлса, биттаси – ростдир.
Йигирма йилдирки, ҳамроҳинг – зафар,
Ростлик ва холислик сенга меросдир.
Хайрулло карвонни бошқарар бедор,
Ёнида – Шоҳида, Луизаларинг.
Сокин сўзлар Марҳабо-ю, Бахтиёр,
Шиддатдир – Рустаму Ферузаларинг…
Ортсанг қирқ туя ҳам камлик қилади,
Йигирма йилдаги кўч кўронларни,
Бугун бутун дунё яхши билади,
Сирожиддин билан Паҳлавонларни.
Йигирма йиллик тўй муборак бўлсин,
Қадаҳни тўлдиринг, олсин дил ором.
Бугун ҳаққи бордир, ўйнасин, кулсин,
Рақсдан чарчамасин, синглим Дилором.
“Жинлар базми”даги зўр хиром билан,
Ҳамид Исмоил ҳам қутласин жўшиб,
Сизга ҳурмат билан, эҳтиром билан,
“Дунё ўзбеклари” ва Исмат Хушев.
10 декабрь, 2014 йил
Торонто шаҳри, Канада
10.
ББС дан энди бевосита Озодлик радиосига ўтсак.
“Дунё ўзбеклари”да кейинги пайтларда Озодлик ҳақида бир қатор танқидий материаллар эълон қилинди.
Мен ҳар гал у ёки бу мавзудаги танқидий мақолани ўқирканман, хаёлимни сокин бир нохушлик эгаллаб олади.
Танқидий мақоладаги фикрларга қўшилмасам ҳам, уни ҳеч бир асоссиз чоп этмасликка ҳаққим йўқлигини ўйлаб, юрагим сиқилиб бўлса-да, эълон қиламан.
Муҳаррирлик нони жуда аччиқ бўлишини – қўлида ҳар куни ўн минглаб одам кирадиган оммабоп нашри бўлганлар яхши билишади.
Бу билан мен “Дунё ўзбеклари”да эълон қилинаётган ҳар бир мақола муҳаррир Исмат Хушев нуқтаи назари эмаслигини, “Дунё ўзбеклари” фикри – ўз муаллифлари фикридан тамомила фарқ қилиши мумкинлигини ҳам танқид объектига айланган у ёки бу томонларга, хусусан Озодликдагиларга билдириб қўйгим келди.
Биз ҳамма томонга – ҳукуматга ҳам, мухолифатга ҳам, дўстга ҳам, душманга ҳам минбар беришга тайёрмиз. “Дунё ўзбеклари”ни ўқиб бораётган мухлис ва муштарийларимиз буни яхши билишади.
Яқинда тугаган президентлик сайлови арафасида “Дунё ўзбеклари” Ислом Каримов ҳақида икки хил мазмундаги мақолани эълон қилди. Улардан бири академик Рустамжон Абдуллаевники бўлиб, “Ислам Каримов – ўзбек давлатининг аосчиси” деб номланган эди.
Иккинчи мақола эса мухолифат аъзоси Толиб Ёқубов қаламига мансуб бўлиб, “Ислом Каримов – ўзбек халқининг душмани” деб аталган.
Рус тилида ёзилган бу мақолаларни ўқиган мухлисларимиздан бири Исмат Хушевни ҳукумат тарафини олганликда айбласа, иккинчиси мухолифатга ён босиб, Президентни ҳақорат қилишда айблади.
Ҳар бир нашрнинг вазифаси, муҳаррирга ёқадими ё йўқ, бир мавзу ҳақида турлича фикрларни ўқувчилар ҳукмига ҳавола қилишдан иборат.
Демократия ва сўз эркинлигига, фикрлар хилма хиллигига риоя қилиш муҳаррирдан шуни талаб қилади.
Модомики, бугунга қадар биз “Дунё ўзбеклари”да Озодлик ҳақида асосан танқидий мақолалар эълон қилиб келган бўлсак, бугун энди ўқувчиларни бу хизмат ҳақида Бош муҳаррир Исмат Хушевнинг ўз шахсий нуқтаи назари билан таништиришни ният қилдик.
Демак, энди бевосита мавзуга ўтсак…
11.
Бир пайтлар истеъдодли шоиримиз Абдулла Орипов: “Агар хафа қилса кимнидир биров, Дарҳол ББСга айтаман дейди” деб шеър ёзган бўлса, бугун энди давр ўзгарди. Бугун энди Ўзбекистондаги амалдорлар ББС дан эмас, балки “Озодлик” радиосида танқид қилинишдан қўрқиб қолишган.
Бунинг сабаби, менинг назаримда, қуйидагилардан иборат бўлса керак:
Биринчидан, ББС даги ўта ҳушёрлик ва ўрта йўлни тутиш қоидаси бугун маълум маънода эскирди. Бугун, шоир таъбири билан айтсак: “замон шитоби – тез, парвози – тикка”. Қолаверса, дунёдаги бўлаётган воқеа ва ҳодисаларга ўз вақтида муносабат билдириш давр талаби бўлиб қолди.
Иккинчидан, ББС эшиттиришларида Ўзбекистондаги сиёсий тузумга нисбатан маълум маънода тоқали муносабат ҳукмронлиги яққол сезилиб туради.
“Озодлик” эса бу борада ББСдан кескин ва принципиал фарқ қилади: “Озодлик” – Ўзбекистондаги мавжуд сиёсий тузумни ўз номи билан атайди – тоталитар ва автократик эканини очиқ ойдин эътироф этади, ўзининг асосий мухолифи – танқид нишони деб билади.
Ажабки, республикадаги турли социалогик ва ижтимоий сўров натижаларига кўра Ислом Каримов тузумини қўллаб қуватлаб келаётган Ўзбекистонда, бугун ББС эмас, балки “Озодлик” кўпроқ обрў-эътибор ва нуфузга эга эканлиги ҳам бизнинг бу фикримизни тасдиқлаб турибди.
ББС билан солиштирганда Озодликдагиларни ҳам тўғри тушунса бўлади. ББС га қараганда эфир вақти ниҳоят кўп бўлгани учунми, билмадим, улар эшитган гап сўз ва шов шувни, у ўз тасдиғини топадими ё йўқ, бундан қатъий назар ўша заҳотиёқ эфирга узатишга ҳаракат қилишади.
Назаримда, уларнинг бу ижодий фаолияти ҳам ўзини оқлаяпти.
Шунинг учун ҳам бугун Ўзбекистонда ББС дан кўра кўпроқ “Озодлик”ни орзиқиб кутишади, мириқиб тинглашади. Чунки бугун “Озодлик”дан айтилган гап, ўша заҳотиёқ бутун Ўзбекистонга ёйилади. Уни юртимизнинг энг олис қишлоқларигача, энг чекка ҳудудларигача – тоғу қирларигача, яйлову адирларигача диққат билан эшитишади.
Озодликдаги дўстларимизни қўллаб қувватлаган ҳолда, яхшилаб ўйлаб кўрсак, ахборот тарқатувчи хизмат – энг аввало эшитган хабарни ўша заҳотиёқ оммага маълум қилиши лозим. Эл оғзига тушган неки воқеа ва ҳодиса борки, уларни одамлар билиши керак. Мулоҳаза ва мушоҳада қилиш эса ҳар кимнинг ўзига, доно фикрига ҳавола.
Шу маънода бугун “Озодлик” – эски шаблонлардан қутулиб улгурмаган ББС дан бир қадар олдинда эканлигини пайқамаслик ва сезмаслик мумкин эмас…
12.
ББС ва Озодлик – совет замонида журналистик маълумот олган ва сиёсатга қадам қўйган бизнинг авлод учун узоқ вақтга қадар ёвуз ва маккор душман “плацдарми” бўлиб келди.
Биз ана шу бемаъни совет пропагандаси боис – ББС ва Озодликка – душманга қарагандай ҳадиксираб, чўчиб қараган замонларимизни ҳозир уялиб, ийманиб эслаймиз.
Мустақилликнинг дастлабки йилларида Озодлик ва ББС Тошкентда ўз корпунктларини очиб, эшиттиришларини бошлаган кезларда – биз уларнинг ҳақиқий журналистик мактабини бор бўй басти билан кўра бошладик: Бизнинг кўз ўнгимизда Ўзбекистондагидан тамомила фарқ қиладиган – янги журналистика мактаби бўй кўрсатди.
Бу – жаҳон журналистикаси мактаби эди.
Ҳолбуки, бизга ҳам жаҳон журналистикаси ўқитилган эди. Хусусан, ўзим ҳам олдин Тошкент Давлат университетида, сўнг Москва Давлат университетининг журналистика факультетларида таҳсил олганман.
Жаҳон журналистикаси ҳақида биз ўқиган ва билган амалий ва назарий билимлар аслида Комфирқанинг жаҳон бўйлаб тарқалган тутуриқсиз сафсатаси, кезиб юрган шарпаси экан.
Адолат билан айтганда, бизга жаҳон матбуотининг ҳақиқий ва умидбахш нафасини – ББС ва Озодликнинг ўзбек хизматлари етказди.
Шуни ҳам алоҳида таъкидлаш керакки, ББС ва Озодлик радиоэшиттиришлари дунёнинг саксондан зиёд тилларида олиб борилади. Улар орасида ўзбек тилидаги хизматларнинг алоҳида ўрни бор. Шу боис ҳам Озодлик ва ББС – Ўзбекистонни бутун дунё билан боғловчи қудратли кўприкка айланиб улгурди.
Бу ерда меҳнат қилаётган Ҳамид Исмоил, Паҳлавон Содиқ ва Сирожиддин Ислом, Гулсевар Замон ва Хайрулло Файз, Марҳабо Мусахон ва Бахтиёр Имомов, Феруза Раҳмон ва Рустам Қобил, Дилором Иброҳим ва Луиза Искандар (ББС), Шуҳрат Бобожон, Садриддин Ашур, Замира Шукур, Сарвар Усмон, Барно Анвар, Алишер Сиддиқ, Меҳрибон, Фаррух Юсуфий, Ҳурмат Бобожон, Хасанжон, Умидбек, Элмурод, Хондамир, Тўлқинбек (Озодлик) каби жаҳон журналистика мактабида тобланган ҳамкасбларимиз ўзбек журналистикасига тоза ва умидбахш насимлар билан бирга – янгича журналистика нафасни ҳам олиб киришди.
ББС ва Озодликнинг юқорида номлари келтирилган ижодий гуруҳ аъзолари – Рустам Шоғуломов ва Хайриддин Султонов раҳбарлигида чала ўлик ҳолига келтирилган ўзбек журналистикасини қайтадан тирилтирдилар.
На чора, Ўзбекистон матбуотининг собиқ ҳукмдори, раҳматли Рустам Шоғуломов ўзбек журналисткасини у дунёга жўнатган арбоб эди. Халқимиз маънавиятига етказилган зарар ва инқироз кўламини билгач, орқасидан ўзи ҳам кетворди.
Президентнинг матбуотни назорат қилувчи давлат маслаҳатчиси Хайриддин Султонов йигирма йилдирки ҳануз от устида. Лекин Шоғуломовнинг нурсиз ва обрўсиз тугаган умридан сабоқ чиқаришга у негадир шошилмаяпти. Афсус, Шоғуломов ва Султонов каби каби “арбоб”лар ўткинчи шахслардир.
Бироқ ўзбек журналистикаси улар боис тубсиз жарликка қулади.
Ўзбекистон ҳукумати ва давлатига журналистикани бу тубсиз жарликдан чиқариш учун жуда кўп вақт ва сайъи ҳаракат керак. Йиллар, балки ўн йиллар керак бўлиши мумкин.
Ўшанда ҳам Озодлик ва ББС каби жаҳон журналистика мактаблари кучига таянсаккина, улар тутган муқаддас байроқ ўзбек журналистикаси узра баланд порлаб, мағрур ҳилпирасагина – ўзбек журналистикасини қайтадан тирилтириш мумкин.
Бу тирилишни бизнинг авлод мудом соғиниб яшайди…
13.
Озодлик ва ББС – Ўзбекистонни бутун дунё билан боғловчи қудратли кўприкка айланиб улгурди дедик. Бу бор гап.
Сирожиддиннинг асосий ютуғи шундаки, у йигирма йилдан бўён ана шу муқаддас кўприкдагилар сафида. У бугун ББСдан Озодликка ўтгани билан бу кўприкни тарк этгани йўқ, аксинча, унинг янада янги ва забт этилмаган уфқлари томон кўз ташламоқда.
Биз Сирожиддин ҳам Озодликда энг кўп ўқиладиган ва тингланадиган эшиттиришлар қилишига ишонамиз. Бунинг учун унда тажриба ва билим, истеъдод ва маҳорат етарли. Фақат ижодий шароит ва яхши кайфият бўлса, бас.
Озодликда эса бундай шароит доим бўлган ва бундан кейин ҳам бўлади деб умид қиламиз…
14.
Озодлик қўлга киритаётган бу ижодий ютуқларда унинг раҳбари Алишер Сиддиқнинг сўзсиз катта хизмати бор.
Озодлик сўнгги йилларда мавзу географиясини ранг баранг қилишга, дунёнинг барча ҳудудлари ва айниқса Ўзбекистоннинг энг нозик ва ҳаётий муаммоларини қамраб олишга алоҳида эътибор қаратмоқда.
Шуҳрат Бобожон олиб борадиган “Қурултой” ва “Чодирхаёл”, Садриддиннинг адабий ва маърифий лойиҳалари, Замира ва Алишернинг узукка кўз қўйгандай ажиб топқирлик ва зукколик билан олиб борадиган эшиттиришлари, Меҳрибон ва Ҳурмат, Барно ва Фаррух Юсуфий, Хасанжон, Элмурод ва Хондамирларнинг ўзига хос дастурлари, Тўлқиннинг технология ва спорт шарҳлари, Озодликка расм бўлган Сарвар Усмон фелъетонлари бугунги ўзбек журналистикаси учун бебаҳо ва нодир намуна мактаби десак, муболаға бўлмас.
Алишер Сиддиқ бошчилигида Озодлик ижодкорлари бугун новаторлик йўлидан боришяпти.
Озодликнинг бурилиш нуқтаси – Алишернинг Озодликка раҳбар бўлиши билан бевосита боғлиқ эканини ҳам аниқ ва тиниқ айтиб ўтишни истардим…
15.
Раҳбарлик қобилияти билан бирга Алишердаги журналистик топқирлик ва истеъдод ҳам таҳсинга лойиқ.
Мен Алишер Сиддиқ ва Замира Шукур биргаликда олиб борадиган эшиттиришларини – бетакрор ва ажиб бир журналистик қўшиққа, дуэтга ўхшатаман.
Дилкаш суҳбат, ундаги ўзъаро ҳурмат ва эҳтиром, журналистларнинг дикция ва мимикаси, паузаларига эътибор қилинг.
Замиранинг – керакли нуқталарини жой жойига қўйиб, паузалар билан олиб борувчи ширин ва эрка суҳбати, баъзида зеболаниб савол бериши ва баъзан нозланиб жавоб қилиши, Алишернинг бунга жавобан меҳр ва иштиёқ , шўх қаҳқаҳа билан шарақлаб кулиши буларнинг бари катта бир санъат.
Ижодий мулоқотдаги бу узвийлик ва табиийлик – буларнинг бари бўлажак журналистлар учун сабоқ олса арзирли катта ва ибратли ижод мактабидир.
Сирожиддин ва Замиранинг микрафон олдида ўзларини тутиш қоидалари ва юз мимикаси, ўқиш дикцияси санъатини ҳам улардан ўрганишимиз керак.
Биз ҳам журналистикасида ўқиганмиз. Лекин бизда дикция ва мимика ўқитилмаган. Паузалар ҳақида гапирилмаган. Бу эҳтимол радио ва телевидения кафедрасига оид терминлар бўлиб, улар одатда шу соҳа йўналишида ўқишга кирган талабаларга ўргатилган бўлиши мумкин.
Лекин мандаги маълумотларга қараганда Алишер ҳам, Замира ҳам телерадио журналистикада ўқишмаган. Лекин шунга қарамай, ҳаммамиз учун ҳам ўрнак бўладиган журналистик маҳорат сирларини яхши эгаллашган.
Ўзбек журналистикаси – профессионалликнинг бу сир асрорларини улардан ўрганиши керак…
16.
Шу ўринда Сарвар Усмон асос солган Озод Назар эшиттириши ҳақида икки оғиз сўз айтмоқчи эдим.
Сарвар бу эшиттириши билан кейинги пайтда жуда кўп кишиларни кашф этди, уларни дунёга танитди. Тошпўлат Йўлдошев, Камолиддин Раббимов, Маҳмуд Йўлдошев, Абдураҳмон Ташановлар Озод Овоз боис ўзларининг биз шу пайтгача билмаган янги қирраларини намоён этишди.
Ҳатто таниқли журналист Шароф Убайдуллаевни ҳам “Озод Назар” бизга қайтадан кашф этиб берди.
Жумладан, мен ҳам Озодликкада айтадиган ҳар бир сўзимни қайта қайта тарозига тортиб кўраман.
Негаки, Озодлик бугун заргарнинг тарозисидай ниҳоятда сўзга талабчанлик ва масъулликни талаб қилади. Муаллифларни танлаш, рукнларни кенгайтириш, мавзуларни бойитиш жиҳатдан Озордлик катта ижодий мактабга айланди.
Афсус ва надоматлар бўлсинки, ҳали ҳануз Ўзбекистон ҳукумати унинг йўлини тўсаман деб овора.
Ажаб, Қуёшнинг йўлини тўсиш мумкинмикан?
Эй жаноблар! Ватан ва халқ равнақи учун “Озодлик”нинг ҳақиқат жарчисига айланган куч қудрати ва нуфузидан фойдаланиш вақти келиб етмадимикан?
17.
Сарвар Усмон овозининг момоқалдироқдек гулдураши бир олам бўлса, унинг салобати ўзи бир олам. Ҳар бир эшиттириш сўнггида “Озодликдан айрилманг!” деб қўшиб қўйишининг ўзи қандай гўзал.
Мен ҳар гал бошловчининг “Озодликдан гапирамиз!” деган шиддатли ва маҳоватли овозини эшитганимда, этим бир жунжикиб, юрагимга титроқ киради. Худди Левитаннинг уруш йилларидаги қудратли ва умидбахш овозини эшитгандай бўламан…
“Озодликдан гапирамиз!” Мен бу мунис ва ёқимли овозни Ўзбекистонда эшитганимда – бундай эмас эди. Чунки мен унда Ўзбекистонда яшар, ўзбекча товуш ва гап сўзлар менга заррача ҳам таъсир қилмасди.
Озодлик ва ББС журналистларининг ўзбекча жарангловчи мунис ва қадрдон овозлари қадрини хорижда яшайдиганлар, хусусан муҳожирликнинг аччиқ нонини еб юрганлар яхши билишади.
Тележурналистикада одатда бошловчининг ташқи кўриниши, манераси рол ўйнайди. Лекин радиожурналистикада дикция катта рол ўйнашини Озодлик яққол кўрсатиб берди.
Шуҳрат Бобожон олиб борадиган эшиттиришларнинг ҳар бири – ўзи бир дунё. Жаҳон журналистикасининг гўзал ва бетакрор намунасидир.
Шуҳратсиз мен бугун Озодликни умуман тасаввур қилолмайман.
Садриддиннинг Ашурнинг ҳам радио тингловчилар билан мулоқот олиб бориш санъати жуда гўзал. Уни меҳр билан эшитгингиз келади.
Садриддин ўз суҳбатдошини агар бўлиш керак бўлса, “Пахта қўйиб” шунақа мулойимлик билан бўладики, унинг юксак маданият ва истеъдодига қойил қоласиз.
Лекин, афсуски, бу ташбеҳни Сарвар Усмонга нисбатан айтолмаймиз.
Масалан, Сарвар Шароф Убайдуллаев энг нозик гап сўзларни айтмоқчи бўлганида уни бўлиб, тўхтатиб қўйган пайтлар баъзан жуда жаҳлим чиққан.
Сарварнинг бу одати унинг касбидан келиб чиққанини, вақт ва мавзу нуқтаи назаридан у ўз суҳбатдошини бошқариб туриши лозимлигини яхши биламан.
Лекин барибир Сарвар бу одатини бошқаларга қилганида ҳам, Шароф Убайдуллаев, Тошпўлат Йўлдошев ва Камолиддин Раббимов каби ўз соҳасининг профессионалларига нисбатан қилмаслиги керак.
Бундан қатъий назар Сарвар барибир истеъдодли ва ажойиб журналист.
Озодлик ва ББСдагиларнинг ҳар бири – радио журналистикасининг устоз ва донишмандларидир.
Минг афсуски, ўзбек журналистикаси ўқув жараёни – Озодлик ва ББСдай жаҳоншумул мактабдан атайлаб узиб қўйилган.
Совет даврида бу ишлар совет идеологиясидан келиб чиқиб, ғаразгўйлик билан қилинарди. Бугун нима мақсадда қилинаётганини ақли расо одам тушунолмайди.
Етмиш йиллик совет тузуми даврида Озодлик ва ББС билан олишув қандай чилпарчин бўлган бўлса, бугун ҳам Озодлик билан ББСга ғов қўяётганларни худди ўша мағлубият ва ўша зарба муқаррар кутиб турибди.
Шуни улар унутмаслиги лозим.
Ҳақиқат жарчилари бўлмиш Озодлик ва ББСнинг момоқалдироқдай овозини тўсиб бўлмайди. Агар у ёки бу эшиттиришларга вақтинчалик ғов қўйилган тақдирда ҳам бу вақтинчалик бўлади.
Шуни ўзбек мулозимлари қачондир тушуниб етишлари керак…
18.
Хуллас, ижодий рақобат ҳамма соҳада бўлгани каби ББС ва Озодлик учун ҳам дўстлик алоқаларига айланиб кетган дейиш мумкин. Конструктив рақобатнинг бўлгани яхши.
Менинг назаримда улар ўзъаро кадрлар айира бошлашда ҳам ана шу талабни ўз кредоларига айлантирган кўринадилар.
Одатда, ижод сарҳадлари тенгсиз бўлган ва куч қувватга тўлган истиқболи порлоқ ходимларга “тез тез” тузоқ ташлаб туришади. Сирожиддиннинг ББСдан Озодликка ўтишини шу маънода – “тузоқчи”нинг ўзига хос ғалабаси дейиш мумкин.
Алишер Сиддиқнинг ўзи ҳам аслида шу “омадли тузоқ”қа илинган бўкай кадрлардан бири эди.
Ҳар қандай ижодий соҳада бўлгани каби, кадрлар ҳам муваффақақият гаровидир.
Бугун Озодликда муайян ютуқлар кўзга ташланар экан, буни биринчи навбатда кадрларнинг ижодий салоҳияти билан боғлиқ эканлигини сезмаслик мумкин эмас.
Шу маънода мен Озодликка яқинда ишга ўтган Сирожиддинни чин юракдан табриклагим келади.
Назаримда, Озодлик ўзининг келгусидаги истиқбол программасини ғоятда аниқ ва тиниқ белгилаб олган. Унинг сўнгги йилларда янги ишга тушган рукн ва лойиҳаларина назар ташласангиз, буни ўзингиз ҳам сезиб оласиз:
“Муҳожир овози”, “Интернет олами”, “Жамият ва Қонун”, “Қурултой”, “Чодирхаёл”, “Давр менинг тақдиримда”, “Ислом ва мусулмонлар”, “7 кун – Ўзбекистон”, “7 кун – Дунё”, “Ozodlik ONLINE”, “Ozod Navigator”, “Ozod Nazar”, “Ozod Mikrofon”, “Ozod Javob”, “Муҳожиратдаги ўзбеклар”, “Ozod Bozor”, “Туркистон рассомлари” шулар жумласидандир.
Озодликнинг мана шу лойиҳа ва рукнлари аллақачон ўқувчилари орзиқиб кутадиган миллион- миллион ўз аудиториясига эга…
19.
Ана шундай обрў эътиборли журналистика даргоҳига энди Сирожиддин ҳам келиб қўшилди.
Сирожиддин аслида Тожикистоннинг Хўжанд тарафларида туғилган. Унинг бу дунёга келиб топган тутган икки нафар қўчқордек, ширин шакар ўғиллари бор. Каттаси – Лондон университети талабаси, йигирма ёшда.
Кенжаси ҳам шу йил, насиб этса, акасининг изидан бориб, Буюк Британиядаги нуфузли университетларнинг бирига ўқишга киришни астойдил дилига туккан, ўн саккиз ёшда.
Биз бу йигитларнинг оталарига муносиб фарзанд бўлишлари тилакдошимиз.
Сирожиддин Шарқшунослик институтида бежиз ўқимаган. У бугун Инглиз , Турк, Рус, Араб, Курд, Урду ва Тожик (форс) тилларини ҳам ўзбек тили каби мукаммал билади.
Бунга қуйидаги видеони кўриб, ўзингиз ҳам ишонч ҳосил қилишингиз мумкин:
20.
Хўш, бугун нега Ўзбекистоннинг энг олис ҳудудлари ва қишлоқларида, тоғу тошлари ва қир-адирларида, ям-яшил яйловларида “Озодлик”ни муштоқлик билан кутишади ва тинглашади?
Бунга жавоб битта: Чунки Озодлик – оддий одамлар қалбининг энг тўрида ётган дардларини ўз тўлқинларида олиб учади.
Қалбингиз тўрида яшириниб ётган дардингизни айтган ҳар бир дардкаш, табиийки, қалбингизнинг энг тўридан жой олиши ҳам аниқ.
Озодлик аллақачон оддий одамлар қалбида чуқур ўрнашиб, абадул абад жой олганининг боиси ва сабаби ҳам мана шунда.
Шу боис биз ҳам бугун Озодлик фидойиларига янгидан янги ижодий парвозлар тилаймиз.
Ана шу фидойилар сафида дўстим Сирожиддин ҳам борлигидан мен ниҳоятда бахтиёрман…
Исмат Хушев,
“Дунё ўзбеклари” Бош муҳаррири,
Торонто шаҳри, Канада
5 апрель, 2015 йил.
Суратда: Журналистлар – Ҳурмат Бобожон, (чапдан биринчи), Меҳрибон, Алишер Сиддиқ, Исмат Хушев, Улуғбек Ҳайдаров, Қудрат Бобожонлар Ўзбекистон Халқ Ҳаракатининг Прага анжуманида…
Суратда: Чапдан ўнгда /ўтирганлар/ Сарвар Усмон, Меҳрибон Бакиева /”Озодлик”/, Сирожиддин Ислом /ББС/, /Тик турганлар/ Исмат Хушев /”Дунё ўзбеклари”/, Ҳайитбой Қўзиев /Ўзбекистон, “Нажот”/,
Прага, 29 июнь, 2012 йил.
3 шарҳ
1 шарҳ
-
Санжарбек says:
Инсонни энг ёмон одати…бир гунохни килади ва Аллох уша гунохни беркитади…Нодон инсон булса…уша гунохини (сахарлаб уйкудан турибок)хаммага ошкор килади..зероки беркилган гунохни очмаса яхши булар эди чунки холикини бандасига мехрибончилиги сабабли беркитилган гунох..балки кечириб хам юборилса керак..
Шарҳ қолдириш
Фақат 500 белгигача рухсат этилади. Мақола ёки хабарларни МАҚОЛА ВА ФОТОСУРАТЛАР ЖЎНАТИШ ёки Биз билан алоқа шакли орқали жўнатинг.
“Майли, Оллоҳнинг бу хоҳиш иродаси эрта индин бизга ҳам ёр бўлиб қолса, ажаб эмас…”
Хурматли Исмат ака, Илохим хамкасбларингиз топган саодатга Сизни хам етиштирсин Оллох, зеро амаллар ниятга караб берилади.
Malik,
Olloh sizni hajga borib arablarni boyitishni va arablarni himoya qilib jihod qilib o’lib ketishizni istaydi.
Undan ko’ra Tangrimga sig’insangiz topgan puliz o’z yurtimizga ishlatimiladi va erta o’lib ketmaysiz.
1 шарҳ
Мана шу икки қатор жумла билан Ўзбек матбуотига ҳақийқий баҳо берилган “Афсус, Шоғуломов ва Султонов каби каби “арбоб”лар ўткинчи шахслардир.
Бироқ ўзбек журналистикаси улар боис тубсиз жарликка қулади”. Лекин, “Озодлик”нинг Америкапарастлиги ҳақида ҳеч нарса айтилмаган. Уларда ҳам ҳолислик етишмагандай.