Дадахон Ёқубов: Касбга садоқат (Исмат Хушевга табрик ўрнида) (2-мақола)
Суратда: Таниқли ўзбек журналистлари – чапдан биринчи – Ўзбекистон халқ депутати Дадахон Ёқубов, “Ҳаёт ва Иқтисод” – “Жизнь и Экономика” журналлари Бош муҳаррири Исмат Хушев, Ўзбекистон халқ депутати Карим Баҳриев Олий Мажлис сессияси залларида
ДАДАХОН ЁҚУБОВ: КАСБГА САДОҚАТ
Исм қисмат, дерлар бул кўҳна ҳикмат,
Бир кун бирлашади барча исматлар.
Лекин, унутилмас чекилган заҳмат,
Ватан олдидаги буюк хизматлар…
Ҳамроқул Асқар
Ассалому алайкум, Исматжон дўстим!
20–ИЮНЬ–мамлакатимизда қўшалоқ байрам. Биринчиси Ўзбекистон Республикасида ”Мустақиллик декларацияси” қабул қилинган кун. Иккинчиси эса ўзбек халқининг асл фарзанди, журналист, шоир ва тарихчи, иқтисодчи олим, йилнинг энг фаол сиёсий арбоби, ўз касбининг садоқатли мутахассиси Исмат Ҳушев таваллуд топган кун.
Бу муборак айёмлар билан бутун халқимизни, мустақиллик ва адолат учун курашган замонамиз қаҳрамонларини ва “Дунё ўзбеклари” мухлисларини чин дилдан қутлаймиз. Уларнинг мамлакатимиз равнақи, халқимиз бахт-саодати, тинчлиги ва фаровонлиги йўлидаги улкан ишларига муваффақият ёр бўлсин.
Сизга эса Исматжон, соғлиқ ва узоқ умрлар тилаймиз. Оила аъзоларингиз бахтига, халқимиз бахтига доимо омон бўлинг! Эзгу ишларингиз ҳаётингиз йўлини ёритиб турсин!
Мақоламиз учун шиор сифатида эрксевар шоир Ҳамроқул Асқарнинг Сизга бағишлаб ёзган достонидан лавҳа келтирдик. Таниқли ижодкор таъкидлаганидек, Сизнинг ҳизматларингизни халқимиз хеч қачон унутмайди, доимо шарафлайверади.
Дарҳақиқат, Исмат Ҳушевнинг шахс сифатида яхши фазилатлари бисёр. Уларнинг ҳаммасини санаб ўтиш мушкул, аниқроғи электрон саҳифалар камлик қилади. Образингизни чизишга ҳам бир оз қийинчилик сезилади. Ахир, олмос-забаржад ранго ранг нур сочади. Унинг тўйинган ёрқин нурлари инсон руҳиятига кўтаринкилик бағишлайди.
Шоир дўстингиз ҳақиқатни ёзган. Сиз Дон Кихот каби ёвқур қаҳрамон, Муқанна сингари ватанпарвар, бир сўз билан мард инсонсиз. Тўғри, баъзи камчиликларингиз ҳам йўқ эмасдир. Мен унинг ижобий, фойда келтирувчи томонларинигина биламан. Баъзан эҳтиросга берилиб, қизишиб кетишингизни, кўнгилчанглигингизни, соддадиллигингизни ҳисобга олмаса нуқсонларингиз йўқ ҳисоб.
Яна бир нуқсонингиз эсимга тушди, бошқа одамга яхшилик қилиб, унинг ҳаётдаги мушкулларини ечишга кўмаклашиб, руҳан ҳузур топиш, шу тариқа ўзингизни ва касбингизни намоён қилиш, ўзингизни бу йўлда аямаслик, унинг оқибатида азоб-уқубатларга тез-тез дучор бўлиш кабилардир. Камина бу хусусиятни касбга садоқат дея тушунаман.
Сизнинг юзлаб яхши фазилатингиз ичидан фақат биттасини, журналистлик касбига бўлган содиқлигингизни бир оз ифода этишга уриниб кўрамиз (қўлимиздан келганича) ҳамда мазкур мақолага шу мавзуни танлаймиз.
1.
Муқаддима.
Журналистика,умуман ижодкорлик инсон шахсининг ўзидан, унинг руҳиятидан бошланади дейишади. Унинг дунёга келиши, оиласи, ота-оналари, олган тарбияси, билимлари, тажриба ва маҳорати. Яна Яратган томонидан инсонга ато этилган иқтидор. Меҳнат ва изланиш.Омад ва кураш. Ота– оналаримиз бизларга ном қўяр эканлар, тақдиримиз учун уни тилак, эзгу ният эканлигини ёшимиз олмишга яқинлашганда англай бошлаймиз.
Каминанинг номи Дадахон бўлгани учун, шунга муносиб бўлиш учун интилиб яшадим. Сизнинг номингиз ҳам бугунги кунингизга, қисматингизга туғилган пайтингиздаёқ асос солинганлигини кўрсатиб турибди.
Ўзбек тилининг изоҳли луғатини варақлаймиз. ИСМАТ (а) 1.Номус, иффат,поклик. Гули: Тирикчилик битди–ю,сақланди исмат. Алишер найлайин, шу бўлди қисмат. Уйғун ва Иззат Султон. Навоий драмаси. 2.ИСМАТ–эркаклар исми. Ҳа, бу ном эгаси ўз ор-номусини пок сақлайдиган хақиқий эр йигит фазилатини акс эттирувчи, халқ ўғлонига муносиб исм. Ундай инсоннинг жисми оловда куйиб кетса ҳам, Муқанна каби сирин бой бермайди. Орини сақлайди.
Журналист Исмат Ҳушевнинг тақдирида ана шу воқеалар силсиласини кўриш мумкин. Энди Ҳушев –Ҳуш атамасига келсак, у яхшилик, эзгулик хабари сифатида ўзбек тилидан ўрин олган. Камина ҳам, бошқа мухлислар ҳам ҳар сафар бу сайтга кириш олдидан яхши ният, яхшилик илинжида компьютер муруватини босамиз. Ва ҳар бир мухлис мамнуният хислари билан уни қабул қилади.
Бу Сизнинг ҳаётингиз ва у орқали дунёга нигоҳ ташлаш демакдир.Сиз олис Канадада туриб, ўзингизни, оилангизни ва нисор кўнгиллар исматини сақлаб келмоқдасиз. Шоир айтганидек, исмингиз қисматингиз эканлигига энди ишонгандирсиз?
Исматжон, дўстим! Сиз ҳам энг аввало инсон, кейин журналистсиз. Лекин исм ҳам, касб ва аҳлоқий фазилатларимиз ҳам тақдиримизни белгилаши аниқ. Аммо одам боласининг ўз шахсий ҳаёти, қувончу ташвишлари, армону орзулари бўлади. Журналист бўлса ҳам, ижодкор бўлса ҳам, унинг ҳам ширин жони, руҳи, азобларга дош бериб келаётган қалби бор.
Айниқса, муҳожиротда яшашга мажбур этилган ижодкор учун яқинлар, Ватан соғинчи унинг армони ва интилган буюк орзуси эканлигини тасаввур этиш қийин эмас. Ота–оналар, катталар дардига шерик бўлаётган болаларнинг дунё ҳақидаги тасаввурларини ширин эртак деб аташ қийин.
Шундай бўлса ҳам, ҳавф –хатар, ҳақоратлани енгиб ўтиб, Исмат Ҳушев ўз мустақил “Дунё ўзбеклари” интернет газетасини яратди. Энг замонавий электрон ахборот воситасига эга бўлди. Бу уринишни новаторлик, яъни ўз касбий фаолиятида янги услуб ва имкониятлардан фойдалана билиш, иҳтиро яратиш, кашф этишга тенглаштириш мумкин.
2.
Новаторлик.
Бундай хусусият барча ижодкорларда мавжуд. Аммо Сизда у тажриба оширишдан, мўлжаллаб қўйилган лойиҳалардан, дунёда юз бераётган турли жараёнларга зийраклик билан ёндашувдан бошлагансиз. Ахир, янгиликни хис этмаган ижодкор ҳаётдан орқада қолади. Яратувчилик ҳақида ўйламаган киши эса одамларга бенаф бўлади.
2012 йилда ташкил этилган “Дунё ўзбеклари” мустақил интернет газетаси бошқа сайтларга ўхшамаган, ўз таркибида ОАВ, матнли адабиётлар, хужжатлар, фото, видео ва аудио турларини бирлаштирган архивли, почта аълоқаси, боғланиш тармоқларига эга манбаа сифатида намоён бўлди. Унинг турли интернет тармоқлари орқали узатилиши изчиллигини, мавзулар ранг-баранглиги, жанр хусусиятлари бойлиги, энг муҳими, ўта тезкорлиги оммалашиб кетишини таъминлади.
Бу электрон нашрга юборилган матнлар узоғи билан бир-икки соат ичида чоп этилади. Мухлислар муносабати эса очиқ. Қарама–қарши фикрларга ҳам йўл берилади. “Дунё ўзбеклари” интернет тармоғидаги ўзбек тилида нашр қилинадиган энг нуфузли матбуот воситасига айланди. Уни дунёнинг 160 мамлакатида ўқилади, рус ва ингилиз тилларидаги таржима нусхалари ҳамда лотин алифбосидаги матнлари ҳам мавжуд.
Интернет газетасини очганингиздан буён, беш йил давомида катта ўзгаришлар юз берди. Машиналар нейронлар сари кириб боряпти. Америкалик фантастика ёзувчиси (айтишларича, у ҳам сизнинг аждодларингиздан бири) Айзек Азимов башорат қилган кунлар ҳам етиб келди. Бизга дунё бир қадам. Олам эса электрон саҳифаларга жойлашган.
Бугунги кунда электрон кутубхоналарда барча мумтоз ва янги адабиётлар тўпланган. Деярли барча ўқув материаллари тарқатувчи машиналар ёрдамида тайёрланмоқда. Интернет орқали мазкур адабиёт ва ахборотлардан фойдаланиш янада қулайлашиб боряпти. Университетлар, ҳукумат ташкилотлари, радиостанциялар ва видео ишлаб чиқарувчилар ўз маҳсулотларини Жаҳон компьютер тармоқлари орқали тарқатмоқдалар.
”Дунё ўзбеклари” сайтида Сизнинг қаламингизга мансуб, бевосита эълон қилинаётган “Оқланмаган ишонч қиссаси” ёки “Президент эркатойининг саргузаштлари” туркумлари бу роман ва публицистиканинг уйғунлигида яратилган электрон жанр. Ҳақиқий кашфиёт саналади. Бадиий публицистиканинг интернет нусҳаси дейилса, ҳато бўлмайди. Ундаги воқеалар баёни одамни зериктирмайди, аксинча унинг қатнашчиси ва гувоҳига айлантиради. Унинг қаҳрамонлари тўқима образлар ёки қиёфалар эмас, балки ҳақиқий шахслар,турли одамлардир. Уларнинг ижобий ва салбий хислатлари қандай бўлса шундайлигича ифода қилинади.
Демак, бадиийлаштирилган мамлакат ва одамлар тарихи, архиви десак тўғри бўлади. Асар матнларига ўзбекона руҳ берилиши унинг дунёда ягона адабий бадиий жанр хусусиятини инъом этади. Бу ҳар бир ўқувчи учун ибрат ва сабоқ бўлади. Ҳар бир одамнинг тақдири бир боб, замонамиз тарихининг бир бўлаги, реалистик талқинидир. Тарихий воқеалар, ҳаётий жараёнлар мунтазам кетма–кетлик ва изчилликка эга.
Исмат Ҳушев ижодий фаолиятига тақриз ёзиш бизнинг қўлимиздан келмайди. Аммо келажакда турли соҳа олимлари, тарихчилар,адабиётшунослар, сиёсатчи, қўйингки, бир қатор мутахассис–экспертлар Сизнинг ижодингизга илмий, бадиий, тарихий баҳо излашларига ишонаман.
Интернет газетада таниқли ёзувчи Абдулқосим Мамарасуловнинг қайноқ мақолалари, Ҳамроқул Асқарнинг шеърлари, Муҳаммад Исмоилнинг бадиа, илм-фан, адабиёт,китобсеварликни улуғловчи, Бердиёр Жумаевнинг ёшларни иҳтиро ва кашфиётларга, келажак сари чорловчи илмий мақолалари, дунё ижтимоий тармоқларида берилаётган энг яхши ва қизиқарли мавзулар кенг ёритилмоқда.
Аҳмадхожи Ҳоразмий каби олим, Отабек Тошев каби сиёсатчи, Матёқуб Ҳамроевдек ватанпарварлар чиқишларини мухлислар орзиқиб кутишади. Айниқса, Эврил Турон билан боғлиқ воқеалар, уни даволаш учун моддий ва маънавий ёрдамнинг ташкил этилиши, ҳавфлардан асралиши интернет сайти мухаррирининг катта ташкилотчи менежер эканлигидан далолат беради.
Газетани молиявий жиҳатдан таъминлашдек оғир масала ҳам Сизнинг зиммангизда. Интернет ҳам хазина, ҳам қурол, ундан эзгу ишларда фойдаланиш Сиз каби мутахассисларга боғлиқ.Телевидение эса ўтган асрнинг мўъжизаси сифатида кексайиб қолди. Аммо Сиз бугунги кунларни ўтган асрда лойиҳалаштирганингизга амин бўла бошладим.
(Давоми эртага эълон қилинади)
Дадахон Ёқубов,
Ўзбекистон санъат арбоби, тележурналист.
