Президентнинг Давлат маслаҳатчиси, ёзувчи Хайриддин Султоновга

---

Президентнинг Давлат маслаҳатчиси, ёзувчи

Хайриддин СУЛТОНОВга  

ОЧИҚ ХАТ 

(ВАТАННИ МАҚТОВ БИЛАН СЕВИБ БЎЛМАЙДИ

ЁКИ

ЁЗУВЧИ УЙҒОНМАСА…)

1-қисм

 

Ушбу мулоҳазаларим

жимликни тарк этаётган

уйғоқ ватандошларимга бағишланади.

Муаллиф

 

Дўстим Хайриддин, ушбу мактубимни ҳам дўстона, ҳам расмий хат сифатида ўқишингни истайман.*

“Дўрмон” ижод уйи тасарруфидаги коттежларда юзага келган – ёзувчиларни қийнаётган муаммолар ҳақида сенга маълум қилишни бурчим деб билдим. Хабаринг бор, ижодий ишларим қизғин кетаётган бир пайтда жамият софлиги учун курашиб, умримнинг кучга тўлган даври беҳуда кетди – сувга оқди… Худога шукур, жоним омон қолди, кеч бўлса-да соғлигим тикланиб, ишлашимга яна имкон пайдо бўлгач, бир йилдан бери “Дўрмон” ижод уйининг 15-сонли коттежида яшаб, тўхтаб қолган ижодий ишларимни давом эттиряпман.

Гап шундаки, 15-20 йилдан бери Ижод уйи коттежларини эгаллаб, ўзи яшамай, куёви, ўғлига топшириб қўйганлар ёки ёзувчиликка мутлақо дахли йўқ ижарачилар жабрини мен каби касалманд, ногирон ижодкорлар тортаяпти. Мен коттежга ҳордиқ чиқариш, кўнгил ёзиш учун эмас, қолган умримни беҳуда ўтказмаслик, имконимга қаноат қилиб яшаш учун келганман. Бир йил ўтар-ўтмай коттеждан чиқ деб оёқ тираш, тўловларни асоссиз кўтариш каби жазо усулларини қўллаш инсофданми?

Бу ерда янгидан тартиб жорий этилмас экан, қонун барчага тенг қўлланилмас экан, на ишда унум, на кўнгилда хотиржамлик бўлади. Биз ижодкорлармиз, инсофга асосланган тартибдан ҳеч кимнинг норози бўлишга ҳаққи йўқ.

Айни дамда коттежларда ҳар ким ўз истагича – бошқаларнинг ҳуқуқини суиистеъмол қилиш эвазига яшаяпти. Чора тополмаган маъмурият ижара ҳақини асоссиз равишда кетма-кет ошира бошлади: дастлаб ойида 260.000, кейинчалик 390.720, айни дамда 449.400 сўм этиб белгиланди. Бизнесмен-тадбиркорлар учун балки бу сумма оғирлик қилмас, аммо фақат пенсияга қарам бўлиб қолган ижодкорлар учун бу оғирлик қилади. Бундан ташқари, сув ва электр энергияси учун алоҳида тўлов жорий этилди. Илгари бу каби харажатларнинг ярми “Ижод” фонди маблағи ҳисобидан қопланарди. Энди-чи? Мунтазам оширилаётган нархлар мен каби доимий даволанишга муҳтож киши учун оғирлик қилади.

Хайриддин, билсанг, ҳар жойда ногиронлигимни, нодон раҳбарлар томонидан ҳаётимга, журналистлик фаолиятимга суиқасд уюштирилганини эслатавериш мен учун ёқимсиз, жуда ўнғайсиз ҳолат. Аммо буни унутишнинг ҳам имкони йўқ. Меҳнат фаолияти чекланган, ногиронлик муддатсиз белгиланди деб расман қайд этилган тиббий ҳужжатни ёқиб юборгим келади-ю, аммо иложсизман. Бош мия оғир жароҳатлари билан ҳисоблашмаслик қандай оқибатларга олиб келишини ҳамма ҳам билавермайди-да.

Юнусободдаги 56 кв. метрли уйимда 3 та оила – 11 киши яшайди. Бу уйда на яшаш, на ишлашимга имкон бор. Агар одамдек яшаш имконим бўлганида коттежни аллақачон тарк этган, уйимдан чиқмай, бировнинг башарасини кўрмай, ҳеч нимага аралашмай, фақат ишлаган ва аввало бу “ғурбатхона”га келмас эдим. Шундай бўлди ҳам, 28 йил мобайнида “Дўрмон” ижод уйига қадам босмадим…

Иложсизлик, эҳтиёж, ҳатто бус-бутун, соғлом одамни ҳам эгиб, чора излашга ундаб, бировларга қарам қилиб, ғурурини топтар экан. Бир йил тўлар-тўлмас коттежни бўшатиш ҳақида безовта қила бошлагач, Ижод уйи коттежларида ижарада яшовчи ижодкорлар номидан 10.10.2016 йилда Бош вазирнинг виртуал қабулхонасига мурожаат йўллаб, уларга “Дўрмон” ижод уйи атрофидаги ерлардан банк кредити асосида (дастлабки тўловни тўлаш шарти билан) мамлакатимизда давом этаётган намунавий лойиҳалар асосида уй қуришни сўрадим.

Таклифим амалга ошса, ёзувчилар Ижод уйидаги мавжуд тиббий хизматдан фойдаланиш имконига эга бўлиб, ундаги ижодий муҳит, бир-бири билан фикр алмашиш, ўзаро ижодий мулоқотлардек афзалликлардан баҳраманд бўлиш ва энг муҳими, коттежларда ижарада туриш учун узоқ муддат навбат кутишдек муаммодан халос бўлиши алоҳида таъкидланган эди.

Мурожаатни 20 кун муддатда ҳал этиш учун Тошкент вилояти ҳокимлигига, вилоятдан (ҳали вилоятда ҳоким тайинланмаган эди) Қибрай тумани ҳокимлигига йўллашди. Туман архитектори Отабек исмли боланинг тавсияси билан мутахассислар кўрсатилган ер майдонини суратга олиб, белгилаб кетишди. Шу кетганича ҳеч нима ҳал этилмади. Натижа билан қизиқсак, мурожаатимиз Тошкент вилояти ҳокимига қайта кўриб чиқиш учун йўлланибди. Мурожаат бугунгача ҳал этилмай очиқ қолди…

Хайриддин, агар бу ҳаракатдан натижа чиқмаса, биз ўз имконимиздан фойдаланишимиз мумкин-ку. Ўз имконимиз деганда “Дўрмон” ижод уйидаги мавжуд имконият – ажриқ, бегона ўт босиб, деярли ташландиқ ҳолга келиб қолган бўш ерни назарда тутяпман. А.Ориповнинг уйидан то Иқбол яшаётган коттежгача узунлиги 250 қадам, эни 75 қадам фойдаланилмаётган ер бор. Ҳар йили нимадир экишга ҳаракат қилишади, лекин ҳеч нима битмайди. Агар шу жойни бўлиб беришса, камида 10-15 та ёзувчи ўз ҳисобидан ихчамгина уй қуриб яшаш имконига эга бўлади. Бу, биринчи таклиф.

Иккинчи таклиф: Ижод уйи коттежларига ҳеч ким сабзи-пиёз, қовоқ етиштириш ёки мол боқиш учун келмайди. Деҳқончилик билан шуғулланишга ёзувчининг вақти ҳам, уқуви ҳам йўқ. Буни ҳамма билади. Шунинг учун ҳар йили 2 та эски коттежни бузиб, ўрнига 7 сотихли 4 та коттеж қурилса, мавжуд 19 та коттеж яна шунчага кўпайиб, 38 тага етади. Коттежларда яшаётган баъзи ёзувчилар ер майдони кўплиги, уддалаш қийинлигидан нолишмоқда. Чунки ернинг ярмидан кўпи бўш, ишлатилмайди.

“Ижод” фондига Бош вазир васийлигида тушаётган 6,5 миллиард сўм маблағни иш ҳақи, самарасиз хизмат сафарлари, мукофотлар ёзиш ва шунга ўхшаш харажатларни меъёрга солиб, энг зарур тадбир – Ижод уйи коттежларини йилма-йил кўпайтириш, унинг имконини бойитишга сарфласа бўлмайдими?

Янгича ишлаш, янгича ўйлаш – Президентимиз Шавкат Мирзиёев ҳаммадан кутаётган фаолллик, ташаббус, ғайрат биз ёзувчиларга ҳам тегишли эмасми? Ишларимиз ўлда-жўлда. Берсанг ейман, урсанг ўламан қабилида ишлаш кўникмасидан воз кечиш вақти етмадими?

“Дўрмон” ижод уйидаги мавжуд шароитни тубдан яхшилаш, уни обод қилиш, ижодкорларга қулайликлар яратиш – янгича муҳит, ҳарорат олиб кириш борасида сезиларли ишлар бажарилмаяпти. Қисқаси, бу ерда Ёзувчилар уюшмасининг таъсири сезилмайди. Сен менга тегма, мен сенга тегмайман каби суст, ўлик, эскича анъана давом этмоқда…

Баъзида ҳайрон қоламан: Жамиятнинг барча ҳақсизлиги мен томонга йўналтирилаётгани алам қилади. Ватаннинг бир бурчида кўп қатори яшаётган ногирон ёзувчининг ҳақ-ҳуқуқи наҳотки ҳеч кимни қизиқтирмаса?

Бир пайтлар луғатимизда инсоф деган сўз бўларди. Ҳарҳолда, мен қисматнинг оғир синовига дуч келиб, бир марта бўлса-да инсофнинг кўчасидан ўтдим. Аслида, борига қаноат билан яшаш, дардингни ичингга ютиб, тоқат қилишдан тинчи, осони йўқ. Бироқ инсофнинг ҳам тошу тарозиси борки, бунга амал қилмаганни Худо ҳам кечирмайди. Баъзида ўзимда ҳам айб бор, дея ранжийман. Хайриддиндан узоқлашмай, атрофида айланиб (шунақалар ҳам бор-ку), жамият софлиги, танқид каби сўзларни луғатдан изламай, ҳар қандай муаммони бир четга улоқтириб, ўзимни унвонлару орденлар билан сийлаб-сийлатсам бўлмасмиди? Ўзингдан ўзгага кераксиз, қорин тўйдиришга ярамайдиган “матоҳ” – ғурурнинг ортидан эргашиб нима топдинг, деган пушаймонлик безовта қилади.

Бундай ожиз лаҳзаларда тезда ўзингни қўлга олиб, аслингга қайтмасанг, нафснинг қўл-оёғини боғлаб, тоқатга топширмасанг  – шайтонга елкадош бўлиш ҳеч гапмас…

Бир пайтлар, бундан 74 йил аввал даҳшатли Иккинчи жаҳон уруши кетаётган бир дамда халқимиз руҳини кўтариш, Ватанга муҳаббат уйғотиш ва уни душмандан ҳимоя қилишга чорловчи асарлар яратиш мақсадида сокин Дўрмонда ижодкорлар учун ер ажратилган ва уларга шароит яратилган… Кейинчалик ҳурматли раисимиз Сарвар Азимовнинг ташаббуси билан “Дўрмон”да янгиланишлар жорий этилди. Афсуслар бўлсинки, у Шароф Рашидов раҳбарлигида қизғин ишга киришган бир пайтда хоинлар томонидан номардларча ишдан олинди. Шундан кейин йилма-йил “Дўрмон”дан файз кетди…

Бугун “Дўрмон” ижод уйи яна янгиланишга муҳтож. Бу ердаги тартиб-интизомни, ундаги коттежларни янгилаб, замонавий лойиҳалар асосида ихчамлаштириб қайта қуриш керак. Мавжуд имкониятни кўрмай, муаммо устига муаммо қўшиб, Давлат ва Ҳукумат раҳбарларини безовта қилавергунча ўз имконимиздан фойдалансак яхши эмасми? Мамлакат раҳбарлари узоқ йиллар оқмай кўлмакдек тўпланиб қолган кўпдан-кўп муаммоларни ҳал этишга киришгани ва кечаётган бу жараён шиддати ақлни шоширади.

Президент Шавкат Мирзиёевнинг бу борадаги ғайрати, ташаббуси ҳаммани уйғотиб, лоқайдликдан халос қилмоқда. Ҳеч қачон битмайдигандек туюлган муаммоларнинг ҳал этилаётгани кўпчиликни адолатга бўлган ишончини қайта тиклади ва энг муҳими, одамлар фикрлай бошлади…

Назаримда, бугун имони бут, виждонли фуқаро юрт ташвишидан ўзини четга олмай, мамлакатимиз Раҳбарига қилча бўлса-да ёрдам беришга шошилиши, ҳеч бўлмаганда тўғри сўзни айта олиши, алдовдан йироқ туриши керак. Дастлаб Бош вазир Шавкат Мирзиёев (айни пайтда Абдулла Арипов) васийлигида фаолият кўрсатаётган “Ижод” фонди имкониятлари жуда кенг. Биз ижод аҳли бундай имкондан тўғри ва самарали фойдалана билишни уддалашимиз керак. Аввало, “Ижод” жамоат фондида очиқлик ва ошкоралик муҳитини шакллантириш шарт. Бунинг учун кимдир масъулиятни ўз бўйнига олиб, ташаббус кўрсатиб, янгича ишлаш, масъулиятни ҳис қилиш борасида ҳурматли Президентга эргашмас экан, мавжуд шароит ўзгармайди. Президент айтаётган ҳар бир сўз – даъват, таклифлар катта-кичик барчани ишлашга, фикрлашга ундаяпти. Бундай ғанимат фурсатни бой бериб, қадрига етмаган киши (раҳбарми у ё оддий ишчи) нафақат ўз имконини бой беради, балки қалби пушаймонларга тўлади.

Президент Шавкат Мирзиёев халқни уйғотди. Ҳақ-ҳуқуқи камситилган, сўзини ҳеч ким эшитмаган, эртасига ишончи сўнган халқ яна фикрлай бошлади. Буюклик дегани шу бўлса керак! Ниҳоят халқ узоқ кутган, орзусидаги Раҳбарга етди. Ишлашни, яшашни истаган ва орзу-умидлари, ишончи тикланаётган эл ҳар эрта “Президентимизни Ўзинг асра”, деб дуо қилмоқда…

Хайриддин, эгаллаб тўймас ва сотиб тўймас шоир Аканинг ўпқондек нафсини вақтида жиловламаганингда бугун ёзувчиларнинг ҳоли  бундан ҳам баттар, илиниб турган жойидан айрилиб, чекланган имкони янада чекланган, “Дўрмон” ижод уйи коттежлари пулдорларга сотилиб кетарди. Шунда ҳам йўқотилгани кам эмас. Ҳаддини унутган нафси билан қолади. Бундай киши ўзидан бошқани кўрмайди, бировга зиғирча яхшилик қилолмайди…

Сендан ёрдам кутамиз, бошланган эзгу ишларни давом эттириб, “Дўрмон” ижод уйида юзага келган муаммоларни ҳал этиш, Ижод уйи имкониятларини янада бойитиш, эски коттежлар ўрнига янги, ихчамлаштирилган – Таун хаус шаклида замонавий уйлар қуриб,  коттежлар сонини кўпайтириш, “Дўрмон”даги фойдаланилмай, деярли бўш ётган ерни уй-жойга муҳтож, зарурдан-зарур ижодкорларга 6 сотихдан бўлиб бериш, Ижод уйи ишини янгича ташкил этиш, ҳеч бўлмаганда қўлига бир марта кетмон тутган, хўжалик юритишни эплайдиган кишига раҳбарликни топшириш каби юмушлар қаторлашиб турибди. “Дўрмон” ижод уйи ихтиёридаги 1 қаватли эски бино, 3 қаватли янги бино, кириб-чиқиш майдончаси, тиббий хизмат кўрсатиш биноси, йўлкалар, ошхона, ўртадаги чорбоғ, чўмилиш ҳавзаси, ўнг томондаги ўрикзор ва орқа томонидаги бўш ер ҳам етиб ортади. Улар шуларни эплашса ҳам катта гап. 6-7 ой давомида деярли бўш – 4-5 та ижодкор, баъзида шулар ҳам йўқ: вилоятлардан келадиган спортчилар ва яҳудий гуруҳлари ҳисобига фаолият юритаётган унитар корхонани коттежлар сонини кўпайтириш эвазига жонлантириш лозим. Бу ҳар икки томон учун ҳам фойдали, қўллаш мумкин бўлган таклиф.

Хайриддин, бажарилиши зарур ва муҳим ҳисобланган тадбирлар назоратини қўлга олсанг, астойдил бош бўлсанг деган ниятда ушбу мактубни йўллаяпман. Бугун Президентимиз ҳар бир мансабдордан раҳбарликнинг биринчи шартини эслатиб, талаб қиляптики, раҳбар аввало тенгликни, қонунга амал қилишни таъминлаши, моддий ва маънавий жиҳатдан ўзига қарам бўлган аъзолар манфаатини ёддан чиқармай, асосий вазифа этиб белгилаши лозимлигини қайта-қайта уқтиряпти.

1987 йил Ёзувчилар уюшмасига аъзо бўлганимдан буён фақат бир марта – 2016 йили Уюшмадан моддий ёрдам сўрадим. Сўрамасдим, бош мия жароҳатлари етмагандай, 2-тур қандли диабетга йўлиқдим. 1-2 ой эмас, узлуксиз дори қабул қилишга тўғри келаркан. Дори воситалари эса ниҳоятда қиммат эди.

“Харажатлар кўпайди, иложи йўқ”, – деб рад этишгач, Уюшмадан моддий ёрдам сўраб мурожаат қилганимга минг бор пушаймон бўлдим. Танқидий мақола ёзганим учун фаолиятимга суиқасд уюштирилганда ҳам Ёзувчилар уюшмаси мени унутган эди. Бу ҳақда ижодий ҳисоботимда ёзганман…

Жамиятимизда ҳар жиҳатдан қолоқ, бозор шароитида нима қиларини билмай гангиб қолган, моддий томондан ночор, оиласи, болалари олдида мулзам ва айни шу ночорлик сабабми ё каттароқ мансаб илинжидами замонасозликка оғиб, мақтовга зўр бераётган алоҳида ижодкорлар қавми вужудга келди. Айниқса, бундай ҳолат шоирлар ўртасида авж олди. Мақтов талаш бўлди. Бир-бирини кўксидан итариб, ким ўзарга мусобақа бошлашди. Баъзан ўйланиб қоламан, хайриятки, Давлатимиз раҳбарлари тор эмас, кенгфеъл, қанча мақтасанг мақтайвер, қўлингни биров тутмайди. Йўқса, бугун ўзбек шеъриятининг ҳоли не кечарди?

Аслида, мамлакат Президенти ҳар қандай мақтовдан баланд туради. Янглишмасам, Президент шу кунгача урчиб, кўпайган иллатларни йўқотишга киришди ва шулар қаторида унинг ортиқча мақтовга ҳам чек қўйишига ишонаман. Ватанни мақтов билан севиб бўлмайди, ватанни, унинг раҳбарини жимгина, керагида қон ютиб, жон фидо қилиб севишни, ҳимоя қилишни ўрганишимиз керак.  

Одамдек яшаш, рўзғор тебратишга қийналган ижодкор муросага, замонасозликка суяндими – тамом, унинг ижоди ҳам ўзига яраша, журъати сўниб, ҳақ сўздан узоқлашаверади…

Хайриддин, “Дўрмон” ижод уйида юзага келган ва кун сайин норозилик уйғотиб, катта жанжалга айланаётган ҳолатни мамлакат Президентига тўғри, асосли етказиш, оқилона ечим белгилаш каби ҳаётий талабни уддалаш сенинг зиммангда. Чунки умрида бир марта Президент билан учрашиб, ўз сўзи, таклифларини очиқ-ошкора айтиш, ўз шахсини намоён этиш имконидан четга сурилган ёзувчи жамиятда жадаллик билан кечаётган янгиланиш жараёнларида қандай қилиб фаол иштирок этсин? Ҳушомадга, ялтоқланишга, сохталикка мойиллар, ёлғонни маъқуллаб, йўқни бор деювчи ижодкорлар ҳамиша сафнинг олдинги қаторидан жой олиб эътибор топади. Ҳақни айтиб, ҳақни сўзлаганларга эса сафнинг охирги қаторидан жой тегади ёки бутунлай суриб ташлашади.

Ёзишга шароити йўқ, уй-жойга муҳтож ёзувчини мажбуран коттеждан чиқариш, бу адолатли қарор эмас, сўнгги чора ҳам эмас. Аввало, “Дўрмон” ижод уйида янги тизим ўрнатиш, коттежларда ижарада яшаш тартиби аниқ белгиланган меъёрий ҳужжат ишлаб чиқилиши шарт. Шундагина катта-кичик барча ижарачилар тартиб-қоидага амал қилади: биров  15 йил, биров 20 йил яшашдек ўзбошимчаликларга чек қўйилади:

– Мен Хайриддиннинг тавсияси билан келганман…

– Мени раис жойлаштирган…

– Мен йўлини топдим-да, жойлашдим, – каби тутуриқсиз гап-сўз – баҳоналар барҳам топади. Агар янгидан тартиб жорий этилса, коттежларга милицияни резина таёқ (дубинка) билан бошлаб келишга зарурат қолмайди…

Яна бир жиддий ҳолат: коттежларнинг ҳар бирига катта миқдорда пул сарфлаб, таъмирлангани ҳақида қоғоз қораланган, яъни расмийлаштирилган. Бунинг қанчалик рост-ёлғонлигини аниқлаш қийин эмас. Мутахассис қурувчилар ҳамда ёзувчилар вакиллари иштирокида комиссия тузиб, текширилса, коттежларнинг бугунги ҳолати, кўплаб ноаниқликларга ойдинлик киритади. Омонат, юзаки, мендан кетгунча – эгасига етгунча қабилида таъмирланган коттежларнинг чала ишларини эпақага келтириш Ижарачилар зиммасига тушди. (Молиявий ҳолатлар ҳақида истаганча далил келтириш мумкин…)

Жимлик, борига қаноат қилиб, шукрона келтириб яшаш кўникмаси яхши. Бироқ адолатни менсимай, устидан тепкилаб ўтиш, бундан кўз юмиш инсофдан эмас. Биз ўзимизни ўзимиз алдаш, рост турганда ёлғонни дўндиришга, сўнгра “Мен ҳатто Фалончини ҳам алдадим, билмади”, – деб мақтанишга устамиз. Бундай иллат кўпчиликнинг ҳаққига хиёнат бошлаган ва буни ҳеч ким билмайди деб алдовга ружу қўйган ношукур бандаларнигина эмас, бутун мамлакатни орқага тортади, виждонан ишлаш ва яшашни истаётган пок одамларнинг йўлига тўсиқ қўяди.

…Ижодий режаларим эндигина силжий бошлаганда менга узил-кесил шарт қўйиб, бир ҳафта ичида коттежни бўшат, акс ҳолда ушбу масала юзасидан ҳуқуқни муҳофаза қилиш идораларига мурожаат этилади, дея қўрқитишга асосланган галдаги хат келди. Маъмуриятнинг бундай ҳаракати, аввало, ҳуқуқ илми, қонунни билмасликдан келиб чиққан гумроҳликдан бошқа нарса эмас. Ҳуқуқни муҳофаза этувчи идораларнинг ёзувчиларни коттеждан ҳайдаб чиқаришдан бошқа шуғулланадиган иши йўқми?

Коттежлардан кимни ва кимларни қачон чиқаришни Ёзувчилар уюшмаси ҳал қилмайдими? Буни тартиб бўйича осонгина ҳал этса бўлади-ку. Мен бу ҳақида “Дўрмон” ижод уйи коттежларидан фойдаланиш тартибини ўрганиш комиссияси” (Ғофир Эшмуродов)га ўз таклифларимни ёзма равишда топширганман.

Энди ижодий ҳолатим ҳақида: йил давомида “Кишанли” номли янги қисса ёздим, баъзи ҳикояларимни жиддий таҳрир қилдим. Нашриётларга қиссалар ва ҳикоялардан иборат тўпламлар тайёрладим. Хуллас, ижодий режаларимни секин-аста амалга ошираётганимга шукур қилиб ишлаяпман.

Хайриддин, сен бу хатни нега Президентга эмас, шахсан менга йўлладинг, деб сўрашинг мумкин. Олий даргоҳда ёзувчиларнинг ишончли вакили сифатида Хайриддин Султонов турганида арзимас иш (тўғри-да, ёзганларимнинг бари биргина журъатли қадам, тўғри қарор, эзгу тадбир ила битади), ўзимизнинг саъй-ҳаракатимиз орқали амалга оширса бўладиган енгил юмушлар билан Президентимизни безовта қилгим келмади. Бунингсиз ҳам қалам аҳлига бўлган эътибор муҳтарам Президентимизнинг диққат марказида турибди.

Дўстим, сен ёрдам бермасанг-да, бир муддат (вақтинча) Ёзувчилар уюшмаси раиси лавозимини “эгаллаганим” ҳақида айтай. Коттежларда ижара муддатини изга солиш, янгидан тартиб ўрнатиш тўғрисида самарасиз йиғилишлар ўтказиб, жойни бўшатиш ҳақида тез-тез хатлар ола бошлашгач, Ижарачи ёзувчилар қуйидагича қарорга келди, яъни банк кредитидан фойдаланган ҳолда намунавий лойиҳалар бўйича уй-жой қуриш таклифини илгари суришди. Мен уларнинг таклифини жисмоний шахс сифатида қоғозга кўчириб, Бош вазирнинг виртуал қабулхонасига йўлладим.

Бош вазир (айни дамда Президент) нинг виртуал қабулхонасидан жавоб келгач, Қибрай туман ҳокимлиги ходимлари мурожаатни расман ўрганишга киришди. Бундан огоҳ бўлган ҳамкасблар яшин тезлигида гап тарқатишди:

– Ражаббой ёзувчиларга уй тақсимлаётган эмиш…

– Эшитдингми, Ражаббой ёзувчиларга кредит асосида уйлар қуришга рухсат олибди…

Хуллас, уй-жойга эҳтиёжи борлар ҳам, йўқлар ҳам – чўнтаги бўш ёки тўкислар ҳам отни қамчилаб, мени излашга тушди. Кўпдан бери исмимни унутган ҳамкасбларим, ўзини адабиётга дахлдор ҳисоблаган катта-кичик эшигимдан йўқлаб, айримлари телефон орқали боғланиб:

– Укам Ражаббойжон, саломатмисиз, “Китоб дунёси”дан “Ўнг қўл”ни ўқидим. Ажойиб, ажойиб! Шундай давом этсангиз, сиз билан беллашадиган ҳикоянавис топилмайди…, – каби узундан-узоқ таърифу тавсиф, ҳол сўрашни ўрнига қўйиб, сўнгра муддаога ўтади. Ёши мендан катта бўлса, “Укажон”, кичик бўлса, “Акажон”, тенгдош бўлса, “Дўстим”, деб меҳр кўрсатиб, охирида ийманиброқ, баъзилари илтижо билан мақсадини қуйидагича баён қилади:

– Шароитимни биласиз, ёрдамингиз керак, эшитдим, хайрли иш бошлабсиз, мени ҳам рўйхатга ёзиб қўйсангиз… – бундай вазиятда нима дейишни ҳам билмай қоларкансан. Потни қўлдан бермай, яъни сирни ошкор этишдан уялиб:

– Албатта-да, сизни рўйхатга қўшмай кимни қўшаман! – дейман.

Кўзимга илинж билан термилиб, янги уйнинг калитини деярли чўнтагида ҳис қилиб, қувониб турган кишига бошқа нима ҳам дейиш мумкин?

Бирисини жўнатиб, иккинчисини қабул қилиб, энди гап бошлаганда телефон жиринглайди:

– Алло, ўзингизмисиз, Ражаббойжон? (ўзи исмимга “бой” қўшиб, узайтиришган, яна бунга “жон” қўшилса, жуда ғалати эшитиларкан) – гўшакнинг нариги томонидан аввалига қизғин ҳол сўраб (аслида юзаки), сўнгра уй сўраш ниятида қўнғироқ қилаётган “эҳтиёжманд”ни бироз куттиришга тўғри келади. Рост-да, раҳбарликнинг завқидан узоқроқ баҳраманд бўлиш учун одамларни куттириш керак. Бу кунларга етгунимча сочим оқарди, олтмиш иккига кирдим ахир. Бундай имконни бой беришни ким ҳам хоҳлайди дейсан. Ҳар эрта дарвоза тақиллашидан уйғонаман. Эшикни очсам, бир ажойиб, гўзал шоиралар қошларини чимириб, жилмайиб туришади. Қўлидаги бир парча қоғозга кўз  ташлаб дарров сезаман: уй сўраб ёзилган ариза ва паспорт нусхаси. Қўлни кўксига қўйиб, хиёл эгилиб ифор таратиб туришларини кўрсанг эди. Қиёфамга ҳарчанд жиддий тус беришга уринмай эплаёлмайман.

Тўғрисини айтайми, бундай пайтда ўзимни вақтинчалик эмас, Уюшманинг ҳақиқий раисидек сезаман. Гўзаллик, ёшлик ўз найзасини нақ юрагимга санчади. Шу топда уларнинг ҳар қандай истагини бажаришга тайёр тураман, бироқ… Шоир-ёзувчилардан нега каттароқ раҳбар, арбоболар кам десам, бунинг сабаби бор экан-да. Ҳис-ҳаяжонни босиб, ўзини тута билгани арбоб, буни эплаёлмагани шоир, ўртачаси мендек қўли калта ёзувчи бўларкан-да.

Хайриддин, камбағални туянинг устида ҳам ит қопади деган гап рост чиқди. Шугина ҳолимни “кўролмайдиганлар” ҳам топилди. Аёлимга “Эрингиз ҳар куни гуруҳ-гуруҳ шоира қизларни қабул қиляпти, ҳушёр бўлинг”, – деб юрагига чўғ ташлашибди. Бир эрта у ҳеч кимга ҳеч нима демай, башанг кийиниб 15-коттеж дарвозасини тўлдириб ёнимга бостириб келса бўладими.

– Тинчликми, нима гап? – деб сўрасам у қўлларини “нозиккина” белига қўйиб зуғум бошлади. – Мен сизни ишлаяпсиз деб юрсам, сиз шоираларга уй ваъда қилиб, сочини силашга келганмисиз? Эшитишимча, ҳар эрта гуруҳ-гуруҳ…

Ана томоша, чидаймиз-да энди. Рашкчи аёл билан яшаганга тўзим берсин. Қул боладек бош эгиб индамай туриш – дунёдаги бор айбни бўйнингга олиш дегани. Шартта қилич яланғочлаб, ёлғоннинг қаршисига чиқдим:

– Агар сен ўйлаганча бўлса, шоираларни гуруҳ-гуруҳ эмас, битта-битта қабул қилмасмидим? Бу ҳақда ўйламадингми? Бир этак неваранинг бувиси бўла туриб ҳалигача рашк қиласан-а! Ҳар гапга ишонавермай менга ишонсанг бўларди…

Талабалигимизда домлалар “Сўзингда далил бўлсин, асос бўлсин, шунда ёзганинг ишончли чиқади, биров инкор этолмайди”, деб айтарди-ёв. Улар биларкан-да, билмаса бўлажак журналистларга дарс берармиди.

Барибир аёл киши ишонмас экан, ишонмай тўғри қилади: шоир-ёзувчиларга ишониб бўладими, уларнинг ёшу қариси борми. Иши тушганда тил учида бўлса-да “акажон”лаб турса, тамом-да, хотинингга сўз берганмисан, бошқагами, бари бир зумда эсдан чиқади…

Яқиндан бери ёш-ялангларнинг қадами сийраклашиб, эшигимни унвондору ордендорлар, ҳатто Халқ ёзувчилари тақиллата бошлади:

– Ражаббой, биз келдик, – деб кириб келишади улар. Сир бой бермай ичимда тавалло қиламан: “Жоним тасаддуқ, устозлар-ей, аслида-ку, сизларнинг пойингизга поёндоз тўшаб кутиб олса арзийдику-я, бироқ бунинг иложи йўқ-да. Мен бор-йўғи ёзувчиларнинг таклифини Бош вазирнинг виртуал қабулхонасига йўллаган ижарачи-ёзувчи, “Дўрмон” ижод уйининг 15-коттежида омонатгина яшаётган уйга муҳтож, ногирон ижодкорман. Уй сўраб мени хижолатга қўйманглар…”

Гапимга ким ишонарди? Ўзимга ишонмаган хаёлимдан кечаётган ўйга ишонармиди? Ёшларни-ку иш битди, ҳужжатлар тайёр, фақат имзолаш қолди, деб алдаб-сулдаб вақтни ортга суриш мумкин. Лекин устозларни чалғитиш қийин, улар бироз қув, бир гапни думидан тутдими, қўйвормайди: ё ишини битиради, ё гап думсиз қолади. Ёши улуғ, эл таниган устозлар-да улар. Номини эшитган, қиёфасини узоқ-яқиндан кўрган мухлисларига мабодо фалончи-фалончилар катта бошини кичик қилиб ҳузуримга уй сўраб, ариза кўтариб келди, десам биров ишонмайди…

Кечаётган воқеалар худди эртакка ўхшайди, аммо ҳақиқат шуки, ёзилган мурожаатга ҳанузгача тайинли жавоб йўқ. Бош вазирнинг виртуал қабулхонасига ёзувчилар учун “Дўрмон” ижод уйи атрофидан намунавий лойиҳалар асосида уй қуришни сўраб хато қилдимми деган ўй безовта қила бошлади. Аввалига кўпчиликни тўлқинлантириб, хурсандчилик улашган ҳаракат кун ўтган сайин ҳафсаламни пир қилиб, ишончсизлик уйғотмоқда. Бугун иккиланишдек ожиз ҳолат билан юзлашиб турибман.

Хайриддин, намунавий лойиҳалар бўйича уй қуришнинг имкони бўлмаса, Ижод уйи ҳудудидаги мавжуд шароит ва таклифларни ўрганиб, сўнгра якуний хулоса чиқариш мумкин-ку. Ижод уйини жанжалхонага айлантирмай, норозилик сочмай, тўғри қарор қабул қилиш, оқилона тадбирлар қўллаш ўз қўлимизда-ку. Бунинг учун Давлат раҳбарларини безовта қилишга на ҳожат?

Ижод уйининг ажриқ босиб, қароқсиз ётган ерларини Фарғона деҳқонлари ижарага олиб тўғри қилишди. Чунки экилмай бўш ётган ерларнинг бир қисмини улар эпақага келтиришмаса ер ишдан чиқади. Агар “Дўрмон” ижод уйининг қаровсиз ерларига Президентнинг кўзи тушса, дарҳол бошқаларга олиб бериши тайин. Чунки ерга, имкониятга бўлган муносабат ўзгармаса, ислоҳотлар ривожи суст кечади. Мамлакатимизда янги жараён бошланди: кимки ердан унумли фойдаланмаса, бошқаларга топширади…

Ёзувчиларга берилган тенгсиз имкондан эплаб фойдаланишни билишмаса бунинг учун ким жавоб беради?

Жамият янгиланиши фақат қишлоқ хўжалиги, чорвачилик, саноатда эмас, халқ маънавияти, адабиётда ҳам акс этиши учун Президент Шавкат Мирзиёев имзолаётган янги Қарор ва фармойишлар кўлами ортиб бормоқда. Бунинг моҳияти, улардан келиб чиқадиган мақсад ва вазифаларни ҳалигача англаёлмай, ишни нимадан бошлашни билмай бировлар томонидан буйруқ кутиб, ислоҳатлар жараёнида иштирок этолмай судралиб, ғудраниб турибмиз.

Лоқайдлик, қўрқув, ён босиш бизни жимлик қаърига улоқтирди. Чалажон ҳолда чўкиб ётганимизда Оллоҳнинг раҳми келиб бизга нажот, Нажоткор ато этди. Ана шу Шери мард қўл узатиб:

– Чиқ, ўпкангни шўр сувдан бўшат, соф ҳаводан тўйиб нафас ол, – деб турса-ю, қўл узатганга қўл узатишга ҳолимиз етмаса. Мудроқ босган кўзимизни очолмай, гавдамизни тик тутолмасак, ҳамон уйғонмасак, уйғонолмасак…

Хайриддин, ёши 60 дан ошганда Ражаббойнинг юрагида раҳбарлик ишқи уйғонибди деб ўйлама тағин. Йўқ! Адабиёт газетасига ишга таклиф этишгунча мен академик Иброҳим Мўминов номидаги жамоа хўжалигида раис ўринбосари вазифасида ишлаганман. Озми-кўпми хўжалик юритишни ўрганиб, орадан 33 йил ўтганда “Дўрмон”га қайтгач, кўзим биринчи бўлиб бўш ва қаровсиз, қуёшда сарғайиб қолган ўт-ўланларга тушиб ачинганман. Ёзувчиларнинг умумий мулки бир кишининг маҳрига тушиб харобага айлантирилган эди. Яхши ҳамки бундай эгасизлик ва худбинликка чек қўйилди. Ижод уйида оз бўлса-да жонланиш сезилди. Аммо юзага келган бугунги ҳолат иш юритишни тубдан ўзгартириб, ижод уйи имкониятлари эшигини кенг очишни талаб қилмоқда.

Вақтида узоқни ўйлаган раҳбарларимиз коттежлар қурилишига кенг-мўл – бирига 20-22, бирига 16-18, энг ками 14-15 сотихдан ер ажратган. Ўша пайтда бундай тадбир, биринчидан, юқорига, айниқса, Москвага ҳисоб берганда Республика ёзувчиларига бор-йўғи 20 та далаҳовли қурилди деган ҳисобот тақдим этиш учун асқатган. Иккинчидан, келажакни ўйлаб, жуда усталик билан қўлланган тадбир бугун ёзувчилар ҳолига яраб туришидан ташқари ҳар бири ўрнига икки-учтадан янги, ихчам – 6-7 сотихли замонавий коттежлар қуриш имконини беради. Оёқ остимизда турган имконни кўрмаяпмиз. Кўпчилик кўзи тушиб турган эски, йил сайин нураб бораётган коттежларга кўз тикиб, уни ўзиники қилишни хоҳлайди. Ҳеч кимга бергиси келмайди. Балки, уларнинг бундай истагини тушуниш мумкиндир. Аммо столга бир мушт уриб:

– Тўхта, биродар, мулк ўзимизники, бунинг имкони бор, коттежлар сонини яна кўпайтириш мумкин, – деб раҳматли устозларимиз Шароф Рашидов, Ҳамид Олимжон ва Сарвар Азимов каби масъулиятни ўз зиммасига олиб, бош бўлиб, улар бошлаган эзгу ишларни янги мезонда давом эттириш ҳақида ўйламайди. Жамият ҳар томонлама янгиланаётган, Президент ҳар биримиздан фикрлашни, янгича ишлаш, тадбиркорликни талаб қилаётган ўта масъулиятли, ғанимат дамларда ёзувчилар учун қайғурадиганларнинг хаёлида ўзи, ўз манфаатидан бўлак ҳеч вақо йўқ.

Хайриддин, сен Президентнинг Давлат маслаҳатчиси, ёзувчисан. Мухлисларинг сени унутганича йўқ. Улар сени қўлтиғингда арбоблик портфели билан эмас, қўлингда қаламинг билан адабиётга қайтишингни кутишмоқда… Давлат юмушлари билан қанчалик банд бўлма, бир муддат барчасини тўхтатиб, нигоҳингни менга қарат. Маслаҳат бер, мен нима қилай?

Бор бисотим – бир қоп қўлёзмамни кўтариб шўр босган Шофирконга қайтайми? Бу билан нима ўзгаради, пешонаси шўр, ногирон ёзувчи ҳисобига туман аҳолиси биттага кўпайишини айтмаганда ҳеч нима ўзгармайди.

“Дўрмон” ижод уйида яшаётганимга эндигина бир йил тўлди. Бу жойда қойиллатиб ишлаётганлар ҳам, эрмакка коттеж олиб банд қилиб турганлар ҳам бор… Президентимиз Ургутда бўлганида “Катта ишларга қадам қўйяпмиз, хато қилишга ҳаққимиз йўқ. муаммони билмай, ўрганмай туриб уни ечиш мумкин эмас” деган оқилона фикр билдирдилар.

Ижод уйи коттежларида ким қанча харажат қилганлигини аниқлаш лозим. Баъзи ижарачилар қўлида бу ҳақида тузилган далолатномалар мавжуд. Ҳар бир коттеж учун ким қанча – Ижод фонди томонидан қанча, ижарачилар томонидан қанча маблағ сарфланди? Буларга ойдинлик киритиш зарур. Нега деганда, “Дўрмон” ижод уйи кимларнингдир маблағ ўзлаштирадиган манбасига айланмасин. Бу ҳақда турли эътирозлар пайдо бўлмоқда… “Ижод” жамоат фондининг маблағлари кимларга, нималарга ва қай йўсинда сарфланяпти, деган саволлар жавобсиз қолмасин. Уюшма аъзоларининг барчасида (моддий манфаатдор бўлаётганларидан ташқари) бу каби саволлар туғилиши табиий. Ўз ҳақ-ҳуқуқини талаб қилиш, тегишли ҳужжатлар, маълумотлар, “Дўрмон” ижод уйининг молиявий ҳолати билан танишиш, билишга ҳар бир ёзувчи ҳақли.

Айни дамда ёзувчилар анча ювош тортиб, кўпгина масалаларга қўл силтаб, фаолликдан узоқлашди. Албатта, бунинг етарлича сабаблари бор. Бунинг зарарли таъсири бугун нафақат бизни, эртага биздан кейинги авлодларни ҳам фалаж қилиб қўяди. Фикрий фаолликдан тўхтатади. Ва оқибатда Президентимиз бор вужуди, куч-ғайратини сарфлаб амалга оширишга киришган ислоҳотлар жараёнини  ортга тортади.

Беморнинг тузалгиси келса, табиб ўз оёғи билан келаркан. Ижод уйи маъмуриятининг ижарачиларга йўллаган навбатдаги қўрқитиш хати (нусхаси илова қилинди) ижодий муҳитни бузади, осонлик билан ҳал этиш мумкин бўлган муаммоларни чувалаштиради. Уқувсизлик, қонунни қай йўсинда қўллашни билмаслик оқибатида келиб чиқаётган муаммоларни бу тарзда ҳал этиш ҳеч бир қонунга тўғри келмайди. Коттежларда яшаш тартиби одилона ишлаб чиқилмаган. Аксарият ижодкорлар бир йилда арзирли натижаларга эришолмайди. Муддат белгилашда ҳар томонлама ўйлаб, сўнгра бир қарорга келиш керак. Юқорида эслатганимдек, ёзувчиларни катта-кичикка ажратмай – бировга бир йил, бировга ўн беш, ҳатто йигирма йил имкон бермай, тартибни барчага тенг қўллашганида бугунгидек ноаниқ, мужмал ҳолат юз бермас эди.

“Боғдодда нима гаплар” деган бир қўшиқ бўларди. Яқинда шу қўшиқни тасодифан эшитиб туриб хаёлимдан шундай ўй кечди:

– Боғдодда-ку тинчлик, лекин бизнинг “Дўрмон”да сал нотинчлик, ҳамма ўзи билан ўзи бўлиб, қаламини қаёққа қўйгани ёдидан кўтарилиб, излашга тушди…

Ҳозирча шунақа гаплар, дўстим. Назаримда, муваққат раислик тугаганга ўхшайди. Ёзувчиларни уй-жойли қиламан деб бошлаган ҳаракатим якунланмади. Хуллас, уй-жой порталда қолди. Буни давом эттиришга ҳолим ҳам, имконим ҳам йўқ, имконлилар эса ҳамон жим…

Аслида-ку, ижодкорларга амалий ёрдам кўрсатиш шартмас. Уларга умидлантирувчи ёлғон улашса ҳам бўлаверади. Чунки улар сўз кишиси – сўзга ишониб, яна беш-ўн йилни қандай ўтганини билмай қолишади. Улар-ку бир амаллаб кун ўтказишар, лекин мен, мен таскин излаб маъюсланиб қолдим. Ҳа, майли, ҳозирча беш-ўн кун кутиб турай-чи, раислик насиб этмаса, фахрий раислик бўшаб қолди-ку.

Дўстим, сен бу ҳақда ўйлаб кўргунингча менинг ёшим ҳам анча улғайиб, бўйим шу лавозимга етай деб қолади. Худо умр берса, келаси йил баҳорда 63 га кираман. Фахрий раисликни қўлга киритгач, ҳурматли Президентимиз Шавкат Мирзиёев ва Бош вазиримиз Абдулла Арипов билан учрашиш насиб этса, ҳеч тортинмай “Дўрмон” ижод уйида тартиб ўрнатиш, имкониятини бойитиш, улар васийлигида “Ижод” жамоат фондига тушаётган 6 миллиард сўмдан зиёд маблағни нималарга сарфлаш ҳақидаги аниқ таклифларимни ўртага ташлайман. Чунки Президентимизнинг ижод аҳлига бўлган қизғин муносабати, эътиборини суиистеъмол қилмай, “Дўрмон” ижод уйида юзага келган ички тартибсизликларни зудлик билан ўзимиз изга солмасак, муаммо устига муаммо қўшилаверади…

 

Муаллиф шарҳи:

– Хорижда яшаётган ватандошларимизнинг аксарияти Ўзбекистонда бошланган янгиланиш жараёнларини қизғин кутиб олиб, бу ҳақда холис фикрлар билдирмоқдалар. Маълум сабабларга кўра улар вақтинчалик ватандан узилган бўлсалар-да, аммо юрагида ватан ишқи, соғинчи гупириб турган кўплаб ватандошларимизнинг фикр-ёди, қизиқиш ва интилишлари Ўзбекистон билан боғланган.

Ватаннинг хиёнатга эш фарзандлари бўлиши мумкин, лекин ватаннинг бегона, ёт фарзанди йўқ. Шунинг учун ҳам у ватан-да, бағрикенг, меҳрибон Она ватан!

Хориждами ё ватандами яшаётган барчамизнинг тилагимиз шундай: Ўзбекистонда очиқлик, ошкоралик, ёлғон чекинаётган янги давр бошлангани рост бўлсин!

Кўкдан тоза ёмғир ёғиб, бир жойда тўпланиб, оқмай тўхтаб қолган кўлмаклар жилға-ю сойлар, ариқларга қўшилиб яна оқа бошлади. Президентнинг Давлат маслаҳатчиси Хайриддин Султоновга ёзган ушбу очиқ хатимнинг иккинчи қисми Ўзбекистон матбуотида ҳамда юртимизда рўйхатдан ўтган интернет сайтларида эълон қилинишидан умидворман. Бугунчалик улар раъйимни синдириб, очиқ хатни ҳатто ўқиб кўришдан чўчишган бўлишса-да, ишонаманки, эртага бу янглиш фурсат тезда ўтади. Тўғри сўз, тўғри маслаҳат ва тўғри муносабатни Президентимиз шак-шубҳасиз қадрлайди. У ёлғондан ҳазар қилади, уни ҳар қандай ҳолатда чалғитиш, ишчанликдан, халққа бўлган самимий муносабатдан қайтариш осон эмас. Лекин шунга қарамай Президентни алдашга бўлган уриниш бир зум бўлса-да тўхтамайди. Бу одатдаги ҳол бўлса-да, аммо Шавкат Мирзиёевни алдовга кўниктириш ҳам осон эмас.

Ишончим комилки,”Дунё ўзбеклари” сайтида эълон қилинган ушбу очиқ хатга Президентнинг кўзи тушса, нега бу мулоҳазалар ўзимизнинг матбуотда чоп этилмади, деб ажабланиши тайин. 

Оллоҳ бизга Ердан эмас, Кўкдан нажот – Нажоткор йўллади. Шавкат Мирзиёевнинг сиёсий майдонга келиши ва у дарҳол халқ манфаати, мамлакат тараққиёти учун ҳар соҳада шиддат билан иш бошлаганига баъзиларнинг ҳалигача ишонгиси келмаяпти. Аллақачон бошланган янгича жараён гўё тушда кечаётган каби кўпчилик ҳали-ҳануз карахт: эски тизимнинг соясида мудраганча уйғонолмаяпти. Айниқса, матбуот бу борада ҳамон жимликни қўлдан бермай, қизғин кечаётган янгиланиш жараёнларига қўшилолмай, жимликни бузишга қодир: ислоҳотларга ижобий таъсир ўтказишга йўналтирилган эркин фикрдан четда турибди. Хуллас, “Ватанни мақтов билан севиб бўлмайди ёки ёзувчи уйғонмаса…” номли очиқ хатим одатдагидек бу гал ҳам бирорта газетада чоп этилмади ва интернет сайтларида эълон қилишнинг имкони топилмади. Чорасиз Сўз (одам) зулматдан паноҳ излайди, ўзга эшикларни илинж билан тақиллатишга мажбур бўлади. Уйнинг гапини кўчага олиб чиқиш жуда ўнғайсизлигини яхши англайман, лекин уйнинг гапи уйда қолаверса, муаммолар йиғилиб яна кўпаяверса, матбуотимиз қачон ва қай тарзда ўз бурчи, вазифасини бажаришга киришади?

Изоҳ: ушбу очиқ хат тааллуқлилиги бўйича Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг ҳамда Ўзбекистон Республикаси Бош вазири Абдулла Ариповнинг виртуал қабулхонасига йўлланди.

 

* * *

“Олтин қалам” (XIII Миллий мукофоти) танловига. 100011, Тошкент шаҳри, Навоий кўчаси 30-уй, Ўзбекистон Журналистлари ижодий уюшмаси 3-қават.

Ражаббой РАУПОВ,

Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси ва

Ўзбекистон Журналистлари

ижодий уюшмаси аъзоси.

11.05.2017 йил

* Президентнинг Давлат маслаҳатчиси, ёзувчи Хайриддин Султонов билан курсдошмиз, бир-биримизга сенсираб мурожаат этамиз – муаллиф изоҳи.

“Дунё ўзбеклари” учун махсус

МАҚОЛАНИ ДЎСТЛАР БИЛАН БАҲАМЛАШИНГ