"Дунё ўзбеклари" сайтини энди телефонда, планшетда ва комьпютерда ихчам мобиль версияда кўришингиз мумкин:
  • Асосий
  • Ассалому алайкум!
  • Муаллиф ҳақида
  • МАҚОЛА ВА ФОТОСУРАТЛАР ЖЎНАТИШ

Шоир ва таржимон Фахриёр билан Ойдин Нисо суҳбати

Адабиёт, Суҳбатлар | 06/29/2016 8:11 AM     16836 марта ўқилди

Яхши шеър санъат намунаси бўлиши учун – экспериментал ёки анъанавий бўлишидан қатъи назар – эплаб ёзилиши шарт. Бинобарин, ҳар қандай ижод маҳсули чинакам санъат асари бўлиши учун бадиият талабларига жавоб бера олиши керак. Бор-йўғи шу. Ёстиқдай роман ёзганинг билан у оддий хроника ёки мухбирнинг мақоласидан фарқ қилмаса, ундан ёмони йўқ.
074
ЭПЛАБ ЁЗИШДАН БОШҚА МЕЗОН ЙЎҚ
Шоир ва таржимон Фахриёр билан суҳбат
Ойдин Нисо суҳбатлашди
033
032  Фахриёр (Фахриддин Низомов) 1963 йилда Самарқанд (ҳозирги Навоий) вилояти Хатирчи туманидаги Сангижумон қишлоғида туғилган. Самарқанд давлат университетининг ўзбек филологияси факультетини тугатган (1988). «Дарднинг шакли» (1987), «Аёлғу» (2000), «Геометрик баҳор» (2004) шеърий тўпламлари, «Янгиланиш анъаналари» (1988) публицистик мақолалар тўплами нашр этилган. Унинг таржимасида Т. Уинтер (Абдулҳаким Мурод)нинг «21-асрда ислом: постмодерн дунёда қиблани топиш» (2001) диний-фалсафий китоби нашр этилган.
033
– Сиз адабиёт оламига янги нафас билан кириб келдингиз. Кўплаб шеър шайдоларининг юрагидан жой олдингиз. Бироқ охирги шеърий тўпламингиз “Геометрик баҳор”нинг чоп этилганига, адашмасам, ўн йил бўляпти. Адабий нашрларда ҳам фаол эмассиз. Шоир Фахриёрни соғинган, ундан янги шеърлар кутаётган шеърхонларга бу ҳолатни қандай изоҳлайсиз?
– Тўғри айтасиз, бу ўзим учун ҳам оғриқли масала. Танаффус дарсдан чўзилиб кетса, вақт қимматини йўқотади. Фақат бир таскин бор – бекор ўтирганим йўқ, тинмай ишлаяпман. Таржима билан шуғулланяпман. Катта-катта лойиҳаларда қатнашяпман. Ким билади дейсиз, бугун халққа уларнинг нафи шеърдан кўра кўпроқдир.
– Шоирнинг катта руҳ билан ўзини эркин қўйиб ижод қилиши учун нима керак, деб ўйлайсиз?
– Бунинг учун ботиний эркинлик зарур. Ботиний эркинлик ва руҳий хотиржамлик учун эса ижодкор иқтисодий жиҳатдан муҳтож бўлмаслиги керак. Машраб шусиз ҳам катта шоир бўлган-ку, деган гапни айтишлари мумкин. Лекин катта адабиёт йўл-йўлакай тўқилган шеърлар билан эмас, хотир жам бўлган ҳолатда олд-орқаси пухта ўйланган асарлар ёзиш билан яратилади.
Албатта, замонга боқмай, у билан ҳисоблашмай ижод қилган ва қилаётган ижодкорлар ҳам кўп. Лекин қани Навоий даражасидаги шоирлар, Толстой даражасидаги ёзувчилар?
– Ижодингиз кўплаб баҳсларга сабаб бўлган. Айрим танқидчилар сизни фақат шаклий экспериментлар қилиб юрган ижодкор деб билса, бошқалари ижодингизга юксак баҳо беради. Ўз ижодингиз ҳақида қандай фикрдасиз? Сизнингча, яхши шеър қандай талабларга жавоб бериши керак?
– Ҳар доим такрорлаб келганман: мен шеърни бировнинг қош-қовоғига қараб ёзмайман, кўнглимдаги гапларни ўзимга маъқул йўсинда ифода қилишга интиламан. Аксарият танқидчиларнинг фикри бир вақтлар раҳматли адабиёт ўқитувчим айтган, шеърларингни тушунмадим, деган гапидан нарига ўтмайди ва бундан хафа бўлмайман. Ҳар кимга бир “осилиб” кўрадиган, асли касби фольклоршунос ёки мумтоз адабиёт табдилчиси бўлган танқидчилар ёки биз тенгиларни нигилизмда айблашга уринган марҳум ёзувчи билан пачакилашиб ўтиришга вақтим ҳам, истагим ҳам йўқ.
Бу – адабий жараён. Кимдир танқид қилса, кимдир мақтайди. Мен бундан ҳаволаниб ҳам кетаётганим йўқ – ўзимни босиб олар ёшга аллақачон етганман. Ўз-ўзимга баҳо беришга келсак, мен учун битта мезон бор – ёзганинг аввало ўзингга ёқиши, ундан завқ ола билишинг керак.
Яхши шеър санъат намунаси бўлиши учун – экспериментал ёки анъанавий бўлишидан қатъи назар – эплаб ёзилиши шарт. Бинобарин, ҳар қандай ижод маҳсули чинакам санъат асари бўлиши учун бадиият талабларига жавоб бера олиши керак. Бор-йўғи шу. Ёстиқдай роман ёзганинг билан у оддий хроника ёки мухбирнинг мақоласидан фарқ қилмаса, ундан ёмони йўқ.
– Бадииятнинг юксак талабларини ҳар ким ўз қаричи билан ўлчайди. Сизнинг-ча, бу талаблар нималардан иборат?
– Албатта, ижод моҳияти ва мезонини белгилайдиган ягона талаб ёки қоида ўйлаб топилса, ижод қилиб ўтиришнинг ҳожати қолмас эди, чунки бадиий ижод ҳеч бир қолипларга бўйсунмас эркинлиги билан ҳам қадрлидир. Лекин шу ҳолича ҳам бадиий ижоднинг ўзига яраша талаблари, мезонлари мавжуд. Мен уларни нималарда кўраман?
Ҳар бир асар аввало мен учун янгилик бўлиши, “сунъий” (“санъат” сўзи билан келиб чиқиши бир) эканига қарамай бадиий тўқимаси – образлигига ишонтира олиши, унга ёлғон ва ғараз аралашмаслиги керак.
– Кейинги пайтларда сценарийингиз асосида суратга олинган кинофильм ва сериални томоша қилдик. Кино оламига сизни нима етаклади? Моддий рағбатми ёки қизиқиш?
– Аниқлик киритмоқчиман. Мен сценарийларни таниқли кинорежиссёр ва сценарист Жаҳонгир Қосимов билан ҳамкорликда ёзганман. Бунга туртки бўлган нарса фақатгина моддий рағбат эмас. Кинематография сўз санъатидан қанчалик фарқли бўлмасин, киноарбоблару кинотанқидчилар уни ёзувчилардан қанчалик рашк қилмасин, Ўзбекистонда фақат 3-4 та дипломли киносценарист бор деб бу соҳани рақобатчи ёзувчилардан “иҳоталаш”га уринмасин, бадиий ижод ва кино асарларининг умумий жиҳатлари кўп ва бугунги кунда Мурод Муҳаммад Дўст, Эркин Аъзам, Шомирза Турдимов сингари ёзувчилардан ўтказиб, яхши сценарийлар ёзилмаётган, бошқа тарафдан эса “Ўзбеккино” Миллий агентлиги ёзувчилар билан ҳамкорлик масаласини қайта-қайта кўтараётган экан, нега мен ўзимни бу соҳага бегона деб билишим ёки сценарий ёзмаслигим керак?
Кечирасиз-у, ўзини ўзбекнинг зиёлиси деб билиб, она тилида икки жумлани эплаб қоғозга тушира олмайдиган, аммо буни тан олишни истамай, алмойи-жалмойи сценарийлар ёзиб, улар асосида яна ўзи режиссёрлик қилиб, бир пулга қиммат фильмлар ишлаётган “шоввоз”ларга нега тоқат қилиб ўтиришимиз керак?
Шу маънода бадиий ижод сирларидан – озроқ бўлса-да – хабардор одам сифатида сценарий ёзишга ҳаққим бор деб ҳисоблайман. Ҳамкорлик жараёнида Ж.Қосимовдан кўп нарсаларни ўргандим, бунинг учун у кишига минг раҳмат.
Таржимадан қўлим бир оз бўшаса, бу ишга қайтиш ниятим бор.
– Ижодкор кўп қиррали бўлгани яхшими, ёмонми?
– Кўп қиррали бўлиш ўз ҳолича яхши ҳам, ёмон ҳам эмас. Ҳамма гап қилаётган ишингни қай даражада эплай олишингда. Олимлик билан бадиий ижодни омухта қила олган қанчадан-қанча ижодкорларни биламиз. Навоий ҳазратлари буюк шоир бўлиши баробарида йирик тилшунос олим ва тазкиранавис ҳам бўлган. Ёки Огаҳийнинг форсийдан қилган таржималарини эсланг. Замонавий адабиётда ҳам бунга мисоллар кўп.
– Ижодкорнинг жамиятдаги ўрни қандай бўлиши керак?
– Ижодкорнинг асосий вазифаси замону зулмга маддоҳлик қилмаслик, тама илинжида асар ёзмасликдир. Америкалик ёзувчи Эдвард Пол Эбби (1927 – 1989), “Ватанпарвар киши ватанини ҳукуматдан ҳимоя қилишга тайёр туриши керак”, деб ёзган эди. Албатта, гап бу ерда мавжуд қонунларга, уларга риоя этилишини таъминлайдиган ҳокимият тизимига бўйсунмаслик ҳақида эмас, ҳақиқатни айта олиш, конструктив танқид ҳақида кетяпти.
Биз кўпинча Ватанга ниҳоятда тор тушунча сифатида қараймиз. Бундай ёндашув бир қўшиқчи шоирнинг совет замонида Московга бориб, “биз ўзбеклар образ-побразни тушунмаймиз, прямо ёзамиз», деган гапидан фарқ қилмайди. Бу ҳам етмагандай, баъзан адабий нашрларга, мустақиллик ёки Наврўз байрамига, Ватан ҳимоячилари кунига бағишлаб шеър ёзинг, деган буюртма бериб турилади. Оқибатда ҳукуматнинг қарорига қараб, пьеса ёки шеър ёзадиган ижодкорлар тоифаси пайдо бўлди. Муҳими – шакл, муҳими, бу – санаш, ҳисоботларга тиркаш учун қулай. Лекин баъзан кимларнидир қарғашга айланиб кетаётган, катта саҳналарда буюртма билан айтилаётган қўшиқларни бирор шинаванда хиргойи қилиб юрганини эшитганмисиз? Умуман, ҳадеб “ватан”лайвериш ўзини қанчалик оқлайди, тингловчи унга қанчалик эргашади? Бу унинг ғашига тегмайдими?
– Сиз таржима қилган “Сарой жавоҳири” сериали томошабинлар юрагидан жой олди. “Америка ҳикоялари” китобида ҳам бир неча ҳикояни таржимангизда ўқидик. Ўзбек китобхонини дунё шеъриятининг нодир намуналаридан баҳраманд этиш имкониятингиз бор. Нега шеърий таржималар қилмайсиз?
– Кейинги 10-15 йил ичида фақат бошқа турдаги таржима билан банд бўлиб қолаётганим учун бадиий таржимага қўлим тегмаяпти. Лекин шунга қарамай, яқинда рус адабиётшунос олими Михаил Эпштейннинг “Юксак поэзия ва алподам” мақоласини таржима қилиб, “Жаҳон адабиёти” журналига бердим – чиқиб қолса керак. Ўша мақолада эпланган ҳар бир нарса поэзиядир, деган фикр илгари сурилади. Мақола мантиғидан келиб чиқилса, ёзга сценарийингу техник таржиманг ёки Пуанкаре теоремасини исботлашинг ҳам қайсидир маънода поэзиядир.
Бадиий таржима билан жиддий шуғулланиш ниятим бор. Ҳеч нарса ижодкорга таржимачалик кўп нарса, сабоқ бермайди. Г.Гарсиа Маркес, таржима – ўқишнинг энг теран усули, деб бекорга айтмаган.
– Сиз жуда самимий, ҳаётда ҳам, ижодда ҳам ўз қатъий принципига эга инсонсиз. Бу яхши, албатта. Лекин негадир ҳаёт илмилиқликни, бошқача айтганда, меъёрни яхши кўради. Ўта самимийлик оёғингиздан чалмайдими?
– Киноянгизни тушундим. Тўғри, ҳаёт оқ ёки қора эмас, ўрта ранглардан иборат, деган гап бор. Инсоний муносабатларда бировнинг дилини оғритмаслик учун қаттиқ гапирмаслик маъносида уни қабул қилса бўлади. Лекин у барибир – ҳеч кимга ёмон гапирмай қулай яшашга ўрганиб қолган конформист одамнинг ақидаси. Ҳаёт ҳақида ўз қарашлари, принципларига эга бўлган ижодкор оқим бўйлаб сузмаслиги керак. Толстойнинг ҳатто диннинг қотиб қолган, схоластик қарашларига қарши исёнини эсланг. Ижодкор қандай қилиб ўзи кўриб, билиб турган бемаъни нарсалар билан муроса қилиши мумкин?
Тўғрисўзлик ҳар кимга ҳам ёқмайди, лекин иллатларни кўриб кўрмасликка олиб яшаш қанчалик тўғри? Ҳаммамиз ҳам фарзандларимизга, тўғри гапир, тўғри юр, деб ўргатамиз. Лекин қуруқ гапириш билан иш битганида баримиз фаришта бўлиб кетар эдик. Улар тарбиясига ҳеч нарса гапираётган гапимизга ўзимиз риоя қилмаётганимизчалик салбий таъсир кўрсатмайди.
Адабиёт иккиюзламачиликни мутлақо кечирмайди.
– Ўн йил олдинги Фахриёр билан бугунгиси ўртасида фарқ борми?
– Албатта, фарқ бор. Вақт ўтган сайин тажриба ортиб, ёшлиқда йўл қўйилган хатоларни англайсан, ҳаётга бошқача кўз билан қарай бошлайсан. Бу – табиий. Вақт ўтиши билан қўлимдан келадиган, энг муҳими, истаган нарсаларимни у ёки бу нарса баҳона бўлиб, ёза олмаётганим учун афсусларим ортди. Ўн йил бошқа нарсаларга ем бўлиб кетди: китобларим ёзилмай қолди. Мана шуниси ёмон.
– «Мен 60 ёшли гудакман», деган эди раҳматли мусаввиримиз Рўзи Чориев. Вақт ўтган сайин ёшликда йўл қўйилган хатоларни англаш, ҳаётга бошқача кўз билан қарашдай табиий жараён ижодкор учун топишми ёки йўқотиш? Қайсидир маънода улуғ ёшнинг ақли билан ёшликдаги айрим хатоларни такрорлашга журъат топа олмаслик, ҳаётни аввалгидек сирли, мўъжизали кўра билмаслик оғриқли ҳолат эмасми?
– Вақт ўтиши билан юракнинг ҳовури пасая бориши бор гап. Лекин йўл қўйилган хатоларни англай бориш оқибатида юзага келадиган пушаймонга тўла кечинмалар – изтироб ёзилажак асарлар учун яхши хамиртуруш бўлиши мумкинлигини ҳам эсдан чиқармаслигимиз керак.
Адабиётимиз изтиробдан, қалбни тозартирадиган мунгдан узоқлашиб қолгандай. Миллатнинг дардини ифода қиладиган буюк изтироб етишмаётгандай. Эҳтимол, аксарият ижодкорлар ёшлик хатоларини англашни, кўнглидаги гапларни айта олмасликни йўқотиш деб англаётгани учун ҳам ўша изтиробни шеър ёки роман қилиш ўрнига ичкилик билан ювиб ташлашга уринаётгандир.
Агар саволингизнинг иккинчи қисмида ижодкорларда вақт ўтиши билан журъатнинг сўна боришини айтаётган бўлсангиз, бунга бир мисол келтирмоқчи эдим: америкалик ёзувчи ва шоир Эдвард О’Брайендан сўнг узоқ йиллар АҚШдаги ёзувчиларнинг энг яхши ҳикояларини топиб, тўплам ҳолида чоп этиб юрган Марта Фолей 20-асрнинг 50-йиллари охирларига келиб, Америка адабиётига кириб кела бошлаган консерватизмга қуйидагича норозилик билдирган эди: “Етакчи мутафаккирлари фақат яшил чироқ ёнганда йўлни кесиб ўтадиган мамлакатда уч-тўрт нафар қизил чироқни писанд қилмайдиган пиёда бўлса яхши эди”. Афсуски, бизда ҳам умрини яшил чироқни кутиб, сарфлаб қўяётган ижодкорлар кўп.
– Нималарни, кимларни ўқияпсиз? Бугунги адабий жараёндан кўнглингиз тўладими?
– Ўқиш борасидаги қизиқишларим бошқаларга маъқул келмаслиги мумкин, чунки бу индивидуал, ҳатто айтиш мумкинки, интим ҳодиса ва фақат бадиий адабиёт билан чекланмайди. Дейлик, таниқли таржимон Нора Галнинг “Тирик ва ўлик тил”, бир вақтлар Хрушчёв билан Брежневга таржимонлик қилган Виктор Суходревнинг “Тилим менинг – дўстим менинг” ёки таржима назариясига оид китоблар ҳамманинг ҳам эътиборини тортмаслиги табиий. Бундан ташқари, тил амалиёти талабидан келиб чиқиб, Ўрхун Памуқ романлари, асли келиб чиқиши ҳиндистонлик бўлган, Лондонда туғилиб, АҚШда яшаётган бенгал ёзувчиси Жумпа Лаҳирийнинг ҳикоя ва қиссаларини инглизча ўқияпман. Ушбу ёзувчини менга кашф қилиб берган дўстим, шоир Баҳодир Аҳмедовга раҳмат.
Яна адабий жараённи ҳам баҳоли қудрат кузатаман. Яқинда ёзувчи Шодиқул Ҳамронинг “Исмсиз” деган қиссаси қўлёзмасини ўқиб чиқдим. Мистика билан йўғрилган бу қисса жаҳон адабиёти тажрибаларини миллий адабий тафаккур анъаналари билан синтез қилишнинг яхши намунаси бўлибди. Яқин кунларда нашр бўлиб, ўқувчиларини топишига ишонаман.
Янги-янги номлар ҳам пайдо бўлаётганини кўряпман. Вақт ўтиб, уларнинг саъй-ҳаракатлари йирик асарларга айланиши ва ўқувчисини топишидан умидим бор.
– Бир пайтлар адабиётга жамиятни – албатта яхши томонга – ўзгартира оладиган куч сифатида қаралар эди. Ҳозир-чи?
– Миллий тафаккур тараққиётининг муайян босқичларида адабиётга қизиқиш ниҳоятда ортиб кетганини, у қайсидир маънода таъсирга эга моддий куч бўлганини кўриш мумкин. У санъатнинг бошқа турлари қатори ҳамиша инсон тафаккурига, унинг эстетик қарашлари шаклланишига таъсир этиб келган ва шундай бўлиб қолади, аммо унинг жамиятни ўзгартира оладиган даражадаги куч экани ҳақидаги гаплар, назаримда, муболағадан бошқа нарса эмас. Буюк ёзувчи бизни, дунёни гўзаллик қутқаради, деб қанчалик ишонтиришга уринмасин, бу фикр жуда ишонгимиз келган орзулигича қолмоқда.
Афсуски, кейинги 10-15 йил ичида дунёнинг турли мамлакатларида рўй берган воқеалар инсон боласи ўтмиш хатоларидан тегишли хулоса чиқаришга қобил эмаслигини кўрсатди: тамаддуннинг олди деб қараладиган Европада фашизм, миллатчилик сингари бошқаларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини тан олмай, камситувчи мафкуралар қайта бош кўтармоқда. Сиёсатчилар мультикултурализм – бирор мамлакатда маданий хилма-хилликни сақлаб қолишга йўналтирилган сиёсат – ғояси Ғарб жамиятларига сингмаганидан таассуф билдиряпти.
Қонунларга амал қилинишини таъминлашга қаратилган давлат тизимлари бундай экстремистик ҳаракатларни жиловлашга қийналаётган чоғда адабиёт ёки маданиятнинг таъсири ҳақида гапириш ортиқча эмасми?
Замонавий жамият тамойиллари ҳақида сўз кетганда бир чети омма маданиятига улашиб кетган олди-қочди адабиёт маргиналлашиб, аксарият ҳолларда истеъмолчининг талаблари даражасига тушиб бораётган эрмак воситаси бўлиб қолмаяптими, деган ҳақли савол туғилади.
– Бу билан маданият ва санъат, жумладан, адабиёт умуман четга чиқиб қоляпти, демоқчимисиз?
– Йўқ, модернизмнинг универсал ғоялар мавжуд ва улар устувор бўлиши керак, деган қарашлари даврида ўсганимиз учун ҳам адабиётдан керагидан ортиқ нарсалар кутишга ўрганиб қолганимизни айтмоқчиман. Совет идеологияси санъатнинг бошқа турлари қаторида адабиётни ҳам тарбия гавронига айлантириб олган ва синфий кураш ғояларини омма онгига сингдириш учун ундан восита сифатида фойдаланар эди. Бугун эса бундай воситалар (ТВ, радио, газета, Интернет, мобил алоқа воситалари ва ҳк.) кўп ва мафкура адабиётнинг “бўйнига миниб олмаётгани”ни шу билан изоҳлаш мумкин. Бу албатта яхши – ижодкорга эркинлик беради. Лекин бу унинг мейнстримдан (асосий оқим деймизми, билмадим) четга чиқиб қолишига олиб келмаслиги керак.
Шу ўринда дунёга машҳур физик олим, аниқ фанларнинг толмас тарғиботчиси Сергей Капицанинг бир газетага берган интервьюсида “Маданиятни, керак бўлса, зўрлаб сингдириш керак”, деган фикрини келтиришни жоиз деб биламан. Бу адабиётга ҳам тегишли.
– Адабиёт нима учун керак? У инсонга нимадир беришга мажбурми?
– Адабиёт воқеликни бадиий тўқима – образлилик орқали идрок қилишга асосланган фикрлаш тарзи, инсон тафаккурини ривожлантирувчи, юксак идеалларни куйловчи ва тарғиб қилувчи восита сифатида ҳар доим керак. У инсоннинг орзу-умидларини, интилишларини ифода этувчи санъат тури ўлароқ, жамият тараққиётида ҳар доим катализатор вазифасини ўтайди. Бугунги кунда ҳаётимизга дадил кириб келаётган ахборот-коммуникация воситаларини оласизми ёки космик кемаларнинг олис сайёралар парвоз қилишини оласизми – барчаси бир замонлар фольклорда, мумтоз адабиётда ва фантастик ёзувчиларнинг асарларида ғоя сифатида кўриниш берган эди. Адабиётшунослар бугунги Ғарб жамиятнинг юксак тараққиётга эришишида модерн адабиётнинг таъсири катта бўлганини таъкидламоқда.
Шу ўринда бир нарсани алоҳида қайд этмоқчиман: адабиёт мавжуд жараёнларга бевосита эмас, билвосита таъсир кўрсатади, яъни у “ойнайи жаҳон”, “учар гиламлар” ҳақида ғоя беради, уларни телевизор ёки учоққа айлантириш – бошқа аниқ фанлар вакилларининг иши.
– Раҳмат.
“Ёшлик” журналининг  2015 йил 3-сонида босилган суҳбатнинг тўлиқ матни
07
074
EPLAB YOZISHDAN BOSHQA MEZON YO’Q
Shoir va tarjimon Faxriyor bilan suhbat
Oydin Niso suhbatlashdi
033
 Faxriyor (Faxriddin Nizomov) 1963 yilda Samarqand (hozirgi Navoiy) viloyati Xatirchi tumanidagi Sangijumon qishlog’ida tug’ilgan. Samarqand davlat universitetining o’zbek filologiyasi fakul`tetini tugatgan (1988). «Dardning shakli» (1987), «Ayolg’u» (2000), «Geometrik bahor» (2004) she’riy to’plamlari, «Yangilanish an’analari» (1988) publitsistik maqolalar to’plami nashr etilgan. Uning tarjimasida T. Uinter (Abdulhakim Murod)ning «21-asrda islom: postmodern dunyoda qiblani topish» (2001) diniy-falsafiy kitobi nashr etilgan.
033
– Siz adabiyot olamiga yangi nafas bilan kirib keldingiz. Ko’plab she’r shaydolarining yuragidan joy oldingiz. Biroq oxirgi she’riy to’plamingiz “Geometrik bahor”ning chop etilganiga, adashmasam, o’n yil bo’lyapti. Adabiy nashrlarda ham faol emassiz. Shoir Faxriyorni sog’ingan, undan yangi she’rlar kutayotgan she’rxonlarga bu holatni qanday izohlaysiz?
– To’g’ri aytasiz, bu o’zim uchun ham og’riqli masala. Tanaffus darsdan cho’zilib ketsa, vaqt qimmatini yo’qotadi. Faqat bir taskin bor – bekor o’tirganim yo’q, tinmay ishlayapman. Tarjima bilan shug’ullanyapman. Katta-katta loyihalarda qatnashyapman. Kim biladi deysiz, bugun xalqqa ularning nafi she’rdan ko’ra ko’proqdir.
– Shoirning katta ruh bilan o’zini erkin qo’yib ijod qilishi uchun nima kerak, deb o’ylaysiz?
– Buning uchun botiniy erkinlik zarur. Botiniy erkinlik va ruhiy xotirjamlik uchun esa ijodkor iqtisodiy jihatdan muhtoj bo’lmasligi kerak. Mashrab shusiz ham katta shoir bo’lgan-ku, degan gapni aytishlari mumkin. Lekin katta adabiyot yo’l-yo’lakay to’qilgan she’rlar bilan emas, xotir jam bo’lgan holatda old-orqasi puxta o’ylangan asarlar yozish bilan yaratiladi.
Albatta, zamonga boqmay, u bilan hisoblashmay ijod qilgan va qilayotgan ijodkorlar ham ko’p. Lekin qani Navoiy darajasidagi shoirlar, Tolstoy darajasidagi yozuvchilar?
– Ijodingiz ko’plab bahslarga sabab bo’lgan. Ayrim tanqidchilar sizni faqat shakliy eksperimentlar qilib yurgan ijodkor deb bilsa, boshqalari ijodingizga yuksak baho beradi. O’z ijodingiz haqida qanday fikrdasiz? Sizningcha, yaxshi she’r qanday talablarga javob berishi kerak?
– Har doim takrorlab kelganman: men she’rni birovning qosh-qovog’iga qarab yozmayman, ko’nglimdagi gaplarni o’zimga ma’qul yo’sinda ifoda qilishga intilaman. Aksariyat tanqidchilarning fikri bir vaqtlar rahmatli adabiyot o’qituvchim aytgan, she’rlaringni tushunmadim, degan gapidan nariga o’tmaydi va bundan xafa bo’lmayman. Har kimga bir “osilib” ko’radigan, asli kasbi fol`klorshunos yoki mumtoz adabiyot tabdilchisi bo’lgan tanqidchilar yoki biz tengilarni nigilizmda ayblashga uringan marhum yozuvchi bilan pachakilashib o’tirishga vaqtim ham, istagim ham yo’q.
Bu – adabiy jarayon. Kimdir tanqid qilsa, kimdir maqtaydi. Men bundan havolanib ham ketayotganim yo’q – o’zimni bosib olar yoshga allaqachon yetganman. O’z-o’zimga baho berishga kelsak, men uchun bitta mezon bor – yozganing avvalo o’zingga yoqishi, undan zavq ola bilishing kerak.
Yaxshi she’r san’at namunasi bo’lishi uchun – eksperimental yoki an’anaviy bo’lishidan qat’i nazar – eplab yozilishi shart. Binobarin, har qanday ijod mahsuli chinakam san’at asari bo’lishi uchun badiiyat talablariga javob bera olishi kerak. Bor-yo’g’i shu. Yostiqday roman yozganing bilan u oddiy xronika yoki muxbirning maqolasidan farq qilmasa, undan yomoni yo’q.
– Badiiyatning yuksak talablarini har kim o’z qarichi bilan o’lchaydi. Sizning-cha, bu talablar nimalardan iborat?
– Albatta, ijod mohiyati va mezonini belgilaydigan yagona talab yoki qoida o’ylab topilsa, ijod qilib o’tirishning hojati qolmas edi, chunki badiiy ijod hech bir qoliplarga bo’ysunmas erkinligi bilan ham qadrlidir. Lekin shu holicha ham badiiy ijodning o’ziga yarasha talablari, mezonlari mavjud. Men ularni nimalarda ko’raman?
Har bir asar avvalo men uchun yangilik bo’lishi, “sun’iy” (“san’at” so’zi bilan kelib chiqishi bir) ekaniga qaramay badiiy to’qimasi – obrazligiga ishontira olishi, unga yolg’on va g’araz aralashmasligi kerak.
– Keyingi paytlarda stsenariyingiz asosida suratga olingan kinofil`m va serialni tomosha qildik. Kino olamiga sizni nima yetakladi? Moddiy rag’batmi yoki qiziqish?
– Aniqlik kiritmoqchiman. Men stsenariylarni taniqli kinorejissyor va stsenarist Jahongir Qosimov bilan hamkorlikda yozganman. Bunga turtki bo’lgan narsa faqatgina moddiy rag’bat emas. Kinematografiya so’z san’atidan qanchalik farqli bo’lmasin, kinoarboblaru kinotanqidchilar uni yozuvchilardan qanchalik rashk qilmasin, O’zbekistonda faqat 3-4 ta diplomli kinostsenarist bor deb bu sohani raqobatchi yozuvchilardan “ihotalash”ga urinmasin, badiiy ijod va kino asarlarining umumiy jihatlari ko’p va bugungi kunda Murod Muhammad Do’st, Erkin A’zam, Shomirza Turdimov singari yozuvchilardan o’tkazib, yaxshi stsenariylar yozilmayotgan, boshqa tarafdan esa “O’zbekkino” Milliy agentligi yozuvchilar bilan hamkorlik masalasini qayta-qayta ko’tarayotgan ekan, nega men o’zimni bu sohaga begona deb bilishim yoki stsenariy yozmasligim kerak?
Kechirasiz-u, o’zini o’zbekning ziyolisi deb bilib, ona tilida ikki jumlani eplab qog’ozga tushira olmaydigan, ammo buni tan olishni istamay, almoyi-jalmoyi stsenariylar yozib, ular asosida yana o’zi rejissyorlik qilib, bir pulga qimmat fil`mlar ishlayotgan “shovvoz”larga nega toqat qilib o’tirishimiz kerak?
Shu ma’noda badiiy ijod sirlaridan – ozroq bo’lsa-da – xabardor odam sifatida stsenariy yozishga haqqim bor deb hisoblayman. Hamkorlik jarayonida J.Qosimovdan ko’p narsalarni o’rgandim, buning uchun u kishiga ming rahmat.
Tarjimadan qo’lim bir oz bo’shasa, bu ishga qaytish niyatim bor.
– Ijodkor ko’p qirrali bo’lgani yaxshimi, yomonmi?
– Ko’p qirrali bo’lish o’z holicha yaxshi ham, yomon ham emas. Hamma gap qilayotgan ishingni qay darajada  eplay olishingda. Olimlik bilan badiiy ijodni omuxta qila olgan qanchadan-qancha ijodkorlarni bilamiz. Navoiy hazratlari buyuk shoir bo’lishi barobarida yirik tilshunos olim va tazkiranavis ham bo’lgan. Yoki Ogahiyning forsiydan qilgan tarjimalarini eslang. Zamonaviy adabiyotda ham bunga misollar ko’p.
– Ijodkorning jamiyatdagi o’rni qanday bo’lishi kerak?
– Ijodkorning asosiy vazifasi zamonu zulmga maddohlik qilmaslik, tama ilinjida asar yozmaslikdir. Amerikalik yozuvchi Edvard Pol Ebbi (1927 – 1989), “Vatanparvar kishi vatanini hukumatdan himoya qilishga tayyor turishi kerak”, deb yozgan edi. Albatta, gap bu yerda mavjud qonunlarga, ularga rioya etilishini ta’minlaydigan hokimiyat tizimiga bo’ysunmaslik haqida emas, haqiqatni ayta olish, konstruktiv tanqid haqida ketyapti.
Biz ko’pincha Vatanga nihoyatda tor tushuncha sifatida qaraymiz. Bunday yondashuv bir qo’shiqchi shoirning sovet zamonida Moskovga borib, “biz o’zbeklar obraz-pobrazni tushunmaymiz, pryamo yozamiz», degan gapidan farq qilmaydi. Bu ham yetmaganday, ba’zan adabiy nashrlarga, mustaqillik yoki Navro’z bayramiga, Vatan himoyachilari kuniga bag’ishlab she’r yozing, degan buyurtma berib turiladi. Oqibatda hukumatning qaroriga qarab, p`esa yoki she’r yozadigan ijodkorlar toifasi paydo bo’ldi. Muhimi – shakl, muhimi, bu – sanash, hisobotlarga tirkash uchun qulay. Lekin ba’zan kimlarnidir qarg’ashga aylanib ketayotgan, katta sahnalarda buyurtma bilan aytilayotgan qo’shiqlarni biror shinavanda xirgoyi qilib yurganini eshitganmisiz? Umuman, hadeb “vatan”layverish o’zini qanchalik oqlaydi, tinglovchi unga qanchalik ergashadi? Bu uning g’ashiga tegmaydimi?
– Siz tarjima qilgan “Saroy javohiri” seriali tomoshabinlar yuragidan joy oldi. “Amerika hikoyalari” kitobida ham bir necha hikoyani tarjimangizda o’qidik. O’zbek kitobxonini dunyo she’riyatining nodir namunalaridan bahramand etish imkoniyatingiz bor. Nega she’riy tarjimalar qilmaysiz?
– Keyingi 10-15 yil ichida faqat boshqa turdagi tarjima bilan band bo’lib qolayotganim uchun badiiy tarjimaga qo’lim tegmayapti. Lekin shunga qaramay, yaqinda rus adabiyotshunos olimi Mixail Epshteynning “Yuksak poeziya va alpodam” maqolasini tarjima qilib, “Jahon adabiyoti” jurnaliga berdim – chiqib qolsa kerak. O’sha maqolada eplangan har bir narsa poeziyadir, degan fikr ilgari suriladi. Maqola mantig’idan kelib chiqilsa, yozga stsenariyingu texnik tarjimang yoki Puankare teoremasini isbotlashing ham qaysidir ma’noda poeziyadir.
Badiiy tarjima bilan jiddiy shug’ullanish niyatim bor. Hech narsa ijodkorga tarjimachalik ko’p narsa, saboq bermaydi. G.Garsia Markes, tarjima – o’qishning eng teran usuli, deb bekorga aytmagan.
– Siz juda samimiy, hayotda ham, ijodda ham o’z qat’iy printsipiga ega insonsiz. Bu yaxshi, albatta. Lekin negadir hayot ilmiliqlikni, boshqacha aytganda, me’yorni yaxshi ko’radi. O’ta samimiylik oyog’ingizdan chalmaydimi?
– Kinoyangizni tushundim. To’g’ri, hayot oq yoki qora emas, o’rta ranglardan iborat, degan gap bor. Insoniy munosabatlarda birovning dilini og’ritmaslik uchun qattiq gapirmaslik ma’nosida uni qabul qilsa bo’ladi. Lekin u baribir – hech kimga yomon gapirmay qulay yashashga o’rganib qolgan konformist odamning aqidasi. Hayot haqida o’z qarashlari, printsiplariga ega bo’lgan ijodkor oqim bo’ylab suzmasligi kerak. Tolstoyning hatto dinning qotib qolgan, sxolastik qarashlariga qarshi isyonini eslang. Ijodkor qanday qilib o’zi ko’rib, bilib turgan bema’ni narsalar bilan murosa qilishi mumkin?
To’g’riso’zlik har kimga ham yoqmaydi, lekin illatlarni ko’rib ko’rmaslikka olib yashash qanchalik to’g’ri? Hammamiz ham farzandlarimizga, to’g’ri gapir, to’g’ri yur, deb o’rgatamiz. Lekin quruq gapirish bilan ish bitganida barimiz farishta bo’lib ketar edik. Ular tarbiyasiga hech narsa gapirayotgan gapimizga o’zimiz rioya qilmayotganimizchalik salbiy ta’sir ko’rsatmaydi.
Adabiyot ikkiyuzlamachilikni mutlaqo kechirmaydi.
– O’n yil oldingi Faxriyor bilan bugungisi o’rtasida farq bormi?
– Albatta, farq bor. Vaqt o’tgan sayin tajriba ortib, yoshliqda yo’l qo’yilgan xatolarni anglaysan, hayotga boshqacha ko’z bilan qaray boshlaysan. Bu – tabiiy. Vaqt o’tishi bilan qo’limdan keladigan, eng muhimi, istagan narsalarimni u yoki bu narsa bahona bo’lib, yoza olmayotganim uchun afsuslarim ortdi. O’n yil boshqa narsalarga yem bo’lib ketdi: kitoblarim yozilmay qoldi. Mana shunisi yomon.
– «Men 60 yoshli gudakman», degan edi rahmatli musavvirimiz Ro’zi Choriev. Vaqt o’tgan sayin yoshlikda yo’l qo’yilgan xatolarni anglash, hayotga boshqacha ko’z bilan qarashday tabiiy jarayon ijodkor uchun topishmi yoki yo’qotish? Qaysidir ma’noda ulug’ yoshning aqli bilan yoshlikdagi ayrim xatolarni takrorlashga jur’at topa olmaslik, hayotni avvalgidek sirli, mo»jizali ko’ra bilmaslik og’riqli holat emasmi?
– Vaqt o’tishi bilan yurakning hovuri pasaya borishi bor gap. Lekin yo’l qo’yilgan xatolarni anglay borish oqibatida yuzaga keladigan pushaymonga to’la kechinmalar – iztirob yozilajak asarlar uchun yaxshi xamirturush bo’lishi mumkinligini ham esdan chiqarmasligimiz kerak.
Adabiyotimiz iztirobdan, qalbni tozartiradigan mungdan uzoqlashib qolganday. Millatning dardini ifoda qiladigan buyuk iztirob yetishmayotganday. Ehtimol, aksariyat ijodkorlar yoshlik xatolarini anglashni, ko’nglidagi gaplarni ayta olmaslikni yo’qotish deb anglayotgani uchun ham o’sha iztirobni she’r yoki roman qilish o’rniga ichkilik bilan yuvib tashlashga urinayotgandir.
Agar savolingizning ikkinchi qismida ijodkorlarda vaqt o’tishi bilan jur’atning so’na borishini aytayotgan bo’lsangiz, bunga bir misol keltirmoqchi edim: amerikalik yozuvchi va shoir Edvard O’Brayendan so’ng uzoq yillar AQShdagi yozuvchilarning eng yaxshi hikoyalarini topib, to’plam holida chop etib yurgan Marta Foley 20-asrning 50-yillari oxirlariga kelib, Amerika adabiyotiga kirib kela boshlagan konservatizmga quyidagicha norozilik bildirgan edi: “Etakchi mutafakkirlari faqat yashil chiroq yonganda yo’lni kesib o’tadigan mamlakatda uch-to’rt nafar qizil chiroqni pisand qilmaydigan piyoda bo’lsa yaxshi edi”. Afsuski, bizda ham umrini yashil chiroqni kutib, sarflab qo’yayotgan ijodkorlar ko’p.
– Nimalarni, kimlarni o’qiyapsiz? Bugungi adabiy jarayondan ko’nglingiz to’ladimi?
– O’qish borasidagi qiziqishlarim boshqalarga ma’qul kelmasligi mumkin, chunki bu individual, hatto aytish mumkinki, intim hodisa va faqat badiiy adabiyot bilan cheklanmaydi. Deylik, taniqli tarjimon Nora Galning “Tirik va o’lik til”, bir vaqtlar Xrushchyov bilan Brejnevga tarjimonlik qilgan Viktor Suxodrevning “Tilim mening – do’stim mening” yoki tarjima nazariyasiga oid kitoblar hammaning ham e’tiborini tortmasligi tabiiy. Bundan tashqari, til amaliyoti talabidan kelib chiqib, O’rxun Pamuq romanlari, asli kelib chiqishi hindistonlik bo’lgan, Londonda tug’ilib, AQShda yashayotgan bengal yozuvchisi Jumpa Lahiriyning hikoya va qissalarini inglizcha o’qiyapman. Ushbu yozuvchini menga kashf qilib bergan do’stim, shoir Bahodir Ahmedovga rahmat.
Yana adabiy jarayonni ham baholi qudrat kuzataman. Yaqinda yozuvchi Shodiqul Hamroning “Ismsiz” degan qissasi qo’lyozmasini o’qib chiqdim. Mistika bilan yo’g’rilgan bu qissa jahon adabiyoti tajribalarini milliy adabiy tafakkur an’analari bilan sintez qilishning yaxshi namunasi bo’libdi. Yaqin kunlarda nashr bo’lib, o’quvchilarini topishiga ishonaman.
Yangi-yangi nomlar ham paydo bo’layotganini ko’ryapman. Vaqt o’tib, ularning sa’y-harakatlari yirik asarlarga aylanishi va o’quvchisini topishidan umidim bor.
– Bir paytlar adabiyotga jamiyatni – albatta yaxshi tomonga – o’zgartira oladigan kuch sifatida qaralar edi. Hozirchi?
– Milliy tafakkur taraqqiyotining muayyan bosqichlarida adabiyotga qiziqish nihoyatda ortib ketganini, u qaysidir ma’noda ta’sirga ega moddiy kuch bo’lganini ko’rish mumkin. U san’atning boshqa turlari qatori hamisha inson tafakkuriga, uning estetik qarashlari shakllanishiga ta’sir etib kelgan va shunday bo’lib qoladi, ammo uning jamiyatni o’zgartira oladigan darajadagi kuch ekani haqidagi gaplar, nazarimda, mubolag’adan boshqa narsa emas. Buyuk yozuvchi bizni, dunyoni go’zallik qutqaradi, deb qanchalik ishontirishga urinmasin, bu fikr juda ishongimiz kelgan orzuligicha qolmoqda.
Afsuski, keyingi 10-15 yil ichida dunyoning turli mamlakatlarida ro’y bergan voqealar inson bolasi o’tmish xatolaridan tegishli xulosa chiqarishga qobil emasligini ko’rsatdi: tamaddunning oldi deb qaraladigan Yevropada fashizm, millatchilik singari boshqalarning huquq va erkinliklarini tan olmay, kamsituvchi mafkuralar qayta bosh ko’tarmoqda. Siyosatchilar mul`tikulturalizm – biror mamlakatda madaniy xilma-xillikni saqlab qolishga yo’naltirilgan siyosat – g’oyasi G’arb jamiyatlariga singmaganidan taassuf bildiryapti.
Qonunlarga amal qilinishini ta’minlashga qaratilgan davlat tizimlari bunday ekstremistik harakatlarni jilovlashga qiynalayotgan chog’da adabiyot yoki madaniyatning ta’siri haqida gapirish ortiqcha emasmi?
Zamonaviy jamiyat tamoyillari haqida so’z ketganda bir cheti omma madaniyatiga ulashib ketgan oldi-qochdi adabiyot marginallashib, aksariyat hollarda iste’molchining talablari darajasiga tushib borayotgan ermak vositasi bo’lib qolmayaptimi, degan haqli savol tug’iladi.
– Bu bilan madaniyat va san’at, jumladan, adabiyot umuman chetga chiqib qolyapti, demoqchimisiz?
– Yo’q, modernizmning universal g’oyalar mavjud va ular ustuvor bo’lishi kerak, degan qarashlari davrida o’sganimiz uchun ham adabiyotdan keragidan ortiq narsalar kutishga o’rganib qolganimizni aytmoqchiman. Sovet ideologiyasi san’atning boshqa turlari qatorida adabiyotni ham tarbiya gavroniga aylantirib olgan va sinfiy kurash g’oyalarini omma ongiga singdirish uchun undan vosita sifatida foydalanar edi. Bugun esa bunday vositalar (TV, radio, gazeta, Internet, mobil aloqa vositalari va hk.) ko’p va mafkura adabiyotning “bo’yniga minib olmayotgani”ni shu bilan izohlash mumkin. Bu albatta yaxshi – ijodkorga erkinlik beradi. Lekin bu uning meynstrimdan (asosiy oqim deymizmi, bilmadim) chetga chiqib qolishiga olib kelmasligi kerak.
Shu o’rinda dunyoga mashhur fizik olim, aniq fanlarning tolmas targ’ibotchisi Sergey Kapitsaning bir gazetaga bergan interv`yusida “Madaniyatni, kerak bo’lsa, zo’rlab singdirish kerak”, degan fikrini keltirishni joiz deb bilaman. Bu adabiyotga ham tegishli.
– Adabiyot nima uchun kerak? U insonga nimadir berishga majburmi?
– Adabiyot voqelikni badiiy to’qima – obrazlilik orqali idrok qilishga asoslangan fikrlash tarzi, inson tafakkurini rivojlantiruvchi, yuksak ideallarni kuylovchi va targ’ib qiluvchi vosita sifatida har doim kerak. U insonning orzu-umidlarini, intilishlarini ifoda etuvchi san’at turi o’laroq, jamiyat taraqqiyotida har doim katalizator vazifasini o’taydi. Bugungi kunda hayotimizga dadil kirib kelayotgan axborot-kommunikatsiya vositalarini olasizmi yoki kosmik kemalarning olis sayyoralar parvoz qilishini olasizmi – barchasi bir zamonlar fol`klorda, mumtoz adabiyotda va fantastik yozuvchilarning asarlarida g’oya sifatida ko’rinish bergan edi. Adabiyotshunoslar bugungi G’arb jamiyatning yuksak taraqqiyotga erishishida modern adabiyotning ta’siri katta bo’lganini ta’kidlamoqda.
Shu o’rinda bir narsani alohida qayd etmoqchiman: adabiyot mavjud jarayonlarga bevosita emas, bilvosita ta’sir ko’rsatadi, ya’ni u “oynayi jahon”, “uchar gilamlar” haqida g’oya beradi, ularni televizor yoki uchoqqa aylantirish – boshqa aniq fanlar vakillarining ishi.
– Rahmat.
“Yoshlik” jurnalining 2015 yil 3-sonida bosilgan suhbatning to’liq matni
07
(Tashriflar: umumiy 222, bugungi 1)

Dunyouzbeklari.Com сайтининг  Telegram даги каналига қўшилинг ва энг сўнгги воқеалар шарҳидан хабардор бўлинг.


Facebooktwittergoogle_plusredditpinterestlinkedinmail

Ўхшаш мақолалар:

  1. “Сен фикрни шахс билгил…” Адабиётшунос олим Иброҳим Ҳаққул билан шоир Фахриёр суҳбати
  2. Тасаввурнинг синиқ кўзгуси (Шоир Фахриёр билан олим Жаббор Эшонқул суҳбати)
  3. Самарқанднинг ўзи бир туш… (Ёзувчи Аҳмад Аъзам билан шоир Нодир Жонузоқ суҳбати)
  4. ИСТЕЪДОДЛИ ШОИР ВА ТАРЖИМОН КАРИМ БАҲРИЕВ ИЖОДИДАН НАМУНАЛАР
  5. 5 октябрь — шоир Фахриёр таваллуд топган кун
  6. Бугун истеъдодли шоир ва таржимон Аъзам Обид туғилган кун!
  7. 5 август — таниқли шоир, олим ва таржимон Абдулла Шер таваллуд топган кун
  8. 15 июль — Таниқли шоир ва таржимон Усмон Қўчқор таваллуд топган кун.
  9. Таниқли шоир ва журналист, истеъдодли таржимон Карим Баҳриев – 55 ёшда!
  10. Шароф Бошбеков: Шоир ва таржимон Ҳамид Исмоиловнинг қишлоғида бир бекорхўжа бўлар экан…
  11. Шоир Муҳаммад Исмоил ва журналист Рўзибой Азимий суҳбати
  12. Фахриёр (Фахриддин Низом) Хатирчининг Сангижумон қишлоғида туғилган шоир…

Шарҳ қолдириш

Фақат 500 белгигача рухсат этилади. Мақола ёки хабарларни МАҚОЛА ВА ФОТОСУРАТЛАР ЖЎНАТИШ ёки Биз билан алоқа шакли орқали жўнатинг.

Click here to cancel reply.

 characters available

    ЕР ЮЗИ БЎЙЛАБ ТАШРИФЛАР

    Количество уникальных посетителей
    Flag Counter

    Энг кўп ўқилганлар

    • БАЙРОҚСИЗ МИЛЛАТ ёхуд XXI АСРДА МАЪНАВИЯТНИНГ НАРХИ ХУСУСИДА  - 596362 марта ўқилган
    • ИСМАТ ХУШЕВ: ЎЗБЕК ЭМИГРАНТЛАРИНИНГ УЧ ТОИФАСИ  - 592350 марта ўқилган
    • НАЦИЯ БЕЗ ФЛАГА или О ЦЕНЕ ДУХОВНОСТИ В XXI ВЕКЕ  - 591183 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Президент командасининг аччиқ қисмати (Бир сурат тарихи)  - 590585 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: 9-май Ғалаба куни, мотам куни эмас!!! (“Президентга мактублар”)  - 573821 марта ўқилган
    • ИСМАТ ХУШЕВ: МУСТАҚИЛЛИК САБОҚЛАРИ (Сталинча бошқариш сиёсати)  - 565428 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Усмонхўжаевнинг Жорж Бушдан нимаси кам?  - 564268 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Рашидовнинг сирли ўлими ва унинг аччиқ сабоқлари ҳақида…  - 558007 марта ўқилган
    • Исмат ХУШЕВ: БИЗ БИЛГАН ВА БИЛМАГАН ЗОКИРЖОН АЛМАТОВ (Сиёсий портрет)  - 557091 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Шоҳга яқин бўлиш – қиличнинг домига яқин туриш демакдир!  - 556540 марта ўқилган
    • ИСЛАМ КАРИМОВ И ЕГО КОМАНДА: КТО КОГО? (Ч-1)  - 554378 марта ўқилган
    • ИСЛАМ КАРИМОВ И ЕГО КОМАНДА: КТО КОГО? (2)  - 553860 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Президент билан юзма юз ёки юракка кўчган учрашувлар (2-34)  - 553753 марта ўқилган
    • Америка Қўшма Штатлари Президенти Барак Обама навқирон 55 ёшга тўлди!  - 551342 марта ўқилган
    • Исмат ХУШЕВ: ПРЕЗИДЕНТНИНГ МАТБУОТ КОТИБЛАРИ  - 550111 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Ўзбек матбуотига отилган ўқ…  - 540636 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Қирғизларга мактуб (Фожеанинг етти йиллиги муносабати билан)  - 540097 марта ўқилган
    • Ўзбекистоннинг собиқ биринчи раҳбари Рафиқ Нишонов 90 ёшда!  - 537615 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Ёнаётган олий даргоҳ – “Президентга мактублар” туркумидан  - 536813 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Ургутлик ёлғиз бўри (Карим Баҳриевнинг сиёсий портретига чизгилар)  - 536284 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Ўзбек ирригаторларининг отаси – 80 ёшда!  - 533920 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Қўшчинорлар (Ўзбекистон ва Қозоғистон муносабатларига бир назар)  - 533789 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Президент Девони раҳбари Зелемхон Ҳайдаров портретига шарҳ (2)  - 533381 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Президент соқчисининг жиноятлари…  - 530054 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Ўзбекистоннинг биринчи ва энг сўнгги Давлат котиби…  - 526061 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: “Ўзбекистон Президентига мактублар” туркумидан (2-мақола)  - 525632 марта ўқилган
    • Исмат Хушев “Озодлик”да Алишер Азизхўжаев ҳақида (“Ўтганлар ёди” туркумидан)  - 523864 марта ўқилган
    • Исмат Хушев “Озодлик”да: Мирзиёев оиласи билан Хитойни забт этди… (Видео)  - 523546 марта ўқилган
    • Исмат Хушев “Озодлик”да Солижон Мамарасулов ҳақида (“Ўтганлар ёди” туркумидан)  - 523013 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Давлат Мадҳияси муаллифи Ориповми ёки “Қурбонов”?  - 522867 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Президент Девони раҳбари Зелемхон Ҳайдаров портретига шарҳ (1)  - 522522 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Собиқ вазирнинг икки ўлими (“Ўтганлар ёди” туркумидан)  - 521619 марта ўқилган
    • Журналист Исмат Хушевдан Ўзбекистон Президенти Ислом Каримовга шеърий мактуб  - 519472 марта ўқилган
    • Исмат ХУШЕВ: ШОҲ БИЛАН ШАЙХ ТЎҚНАШУВИ ҚАНДАЙ ЮЗ БЕРГАН ЭДИ? (“Ёднома”)  - 518838 марта ўқилган
    • Исмат ХУШЕВ: ХУФИЯ ИДОРА (МХХ) ДА БИРИНЧИ МИЛЛИЙ РАҲБАР  - 516038 марта ўқилган
    • Исмат ХУШЕВ: ШАМСИ ОДИЛНИНГ КУЁВИ (1-99) (Йигирманчи – якуний қисм)  - 512860 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Рустам Шоғуломовнинг ўлими – парвоз ва инқироз…  - 512079 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: У.Юсуповнинг шогирди, Ш.Рашидовнинг сафдоши, И.Каримовнинг дўсти  - 511890 марта ўқилган
    • Исмат ХУШЕВ: ЎЗБЕКИСТОНДА БУГУН ТАЪЗИЯНИНГ НАРХИ ҚАНЧА?  - 511449 марта ўқилган
    • Ислом Каримов билан илк учрашув (Биринчи китобнинг энг сўнгги боби)  - 510694 марта ўқилган
    • Журналист Исмат Хушев Алишер Азизхўжаев ҳақида (“Ўтганлар ёди” туркумидан)  - 509397 марта ўқилган
    • Ш.Р.МИРСАИДОВ: “ТИЗ ЧЎКИБ ЯШАГАНДАН КЎРА, ТИК ТУРИБ ЎЛМОҚ АФЗАЛ!”  - 507851 марта ўқилган
    • “Адабиёт ва санъат” газетаси – муҳаррирлар инкубатори (Биринчи китоб, 21 боб)  - 507562 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Россия Федерацияси Президенти Владимир Путинга  - 507551 марта ўқилган
    • МОҚ вице-президенти Салим Абдувалиевнинг сирли салтанатига сафар…  - 505961 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: “Қора бозор”нинг қироли ким? (Муллажонов фаолиятига назар)  - 504502 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: 1 китоб, 20 боб ИЖОДКОРЛАР ЁТОҚХОНАСИ  - 504427 марта ўқилган
    • Исмат ХУШЕВ: ШАЙТОНДАН ЧИҚҚАН “ФАРИШТА”  - 504369 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Қўними йўқ вазирлар (Бош вазир ўринбосари Б.Ҳодиев диққатига)  - 504086 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: ОТИБ ТАШЛАНГАНДА ШЎРЛИК АНДИЖОН (2005 йилги шеър)  - 503899 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Х. Султонов ҳақида МХХда сир сақланаётган маълумотлар  - 503494 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Давлат маслаҳатчиси Умрзоқовнинг саройдаги сўнгги кунлари…  - 502615 марта ўқилган
    • Устоз Абдулла Орипов: “МЕНИ ОЛИБ КЕТИНГ ЎЗБЕКИСТОНГА!”  - 501995 марта ўқилган
    • Исмат Хушев “Озодлик”да: Мирзиёев оиласи билан Хитойни забт этди… (Видео)  - 464007 марта ўқилган
    • Исмат ХУШЕВ: “ЭР БОШИГА ИШ ТУШСА” (2-КИТОБ, 43-БОБ) 2-Якуний қисм  - 421202 марта ўқилган
    • Исмат ХУШЕВ: ТЎҚҚИЗИНЧИ МАЙ – “КУЗАТУВ”НИНГ БОШЛАНИШИ (2-КИТОБ, 41-БОБ)  - 415566 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Шимолий вокзалдаги Темир йўл милицияси ҳибсхонасида (3-3)  - 415023 марта ўқилган
    • Исмат ХУШЕВ: МАЙДА ЧУЙДА ИНТРИГАЛАР ЁКИ ИХТИЛОФ САБАБЛАРИ (40-боб)  - 407304 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Тинч океан ҳавзасидаги нотинч Дадахон (Бир сурат тарихи)  - 405905 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Тошкент шаҳар милицияси (ГУВД) ҳибсхонасида (3-китоб, 4-боб)  - 386667 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Миллий Хавфсизлик Хизмати (МХХ) ҳибсхонасида (3-китоб, 5-боб)  - 383957 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Жиззах – Исёнкор облисполком раиси вафот этди… (Ёднома)  - 369142 марта ўқилган
    • Супруга нового президента Узбекистана – Ойхон…  - 352537 марта ўқилган
    • Ҳалима ХУДОЙБЕРДИЕВА – Сиз барибир муқаддассиз!!! (Шоира билан суҳбат)  - 348517 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Абдулла Орипов Америка тупроғида – Сафар таассуротлари (5-қисм)  - 340207 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Сокин яшаб ўтган Бош вазир… (“Ўтганлар ёди” туркумидан)  - 326428 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: МХХ ҳақидаги гапириш мумкин бўлмаган гаплар…  - 323861 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Мирзиёев халқ билан мулоқотни давлат сиёсати даражасига кўтарди!  - 322929 марта ўқилган
    • Буюк Абдулла Орипов барҳаётлигида Торонто оқшомида ўқилган шеър (Видео)  - 322823 марта ўқилган
    • Сирли Салимбойваччанинг Сеҳрли Салтанатига Сафар…  - 321670 марта ўқилган
    • Турсунхон Худойберганов Президентнинг Давлат маслаҳатчиси этиб тайинланди  - 302523 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Амнистия энг аввало Президентнинг қалбида бўлиши керак…  - 302009 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Ички Ишлар Вазирлиги (МВД) ҳибсхонасида (3-китоб, 6-боб)  - 282074 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Рустам Азимовга тош отиш кимга керак бўлиб қолди?  - 275624 марта ўқилган
    • Ўзбекистонда Шавкат Мирзиёевнинг биринчи амнистияси эълон қилинди…  - 261651 марта ўқилган
    • Шухрат Нусратов: «Демократия или диктатура. Нужно сделать выбор сейчас!»  - 261648 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Қодиржон Ботиров билан учрашув – “Истанбулга саёҳат” рукнидан  - 252317 марта ўқилган
    • Одил Ёқубовнинг издоши, Муҳаммад Али сафдоши, Исмат Хушевнинг устози  - 250000 марта ўқилган
    • Юсуф Жума: Нега чорак асрдан буён бир жоҳилга сиғиняпмиз?! (5-қисм)  - 229103 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” тақдим этади Аъзам Обид: Европа бўйлаб автобусда саёҳат  - 226397 марта ўқилган
    • Исмат Хушев “Озодлик”да: “Шавкат Мирзиёевга суиқасд уюштиришлари мумкин…”  - 224172 марта ўқилган
    • Абдулла Ориповнинг “Америка дафтари” – Исмат Хушевнинг АҚШ сафари (6-қисм)  - 207067 марта ўқилган
    • В Чарваке снесли знаменитую чайхану «Бочка» (11 фото)  - 203517 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Қодиржон Ботиров билан учрашув (“Истанбулга саёҳат”)  - 202537 марта ўқилган
    • Тошпўлат Йўлдошев Ўзбекистонда давлат тўнтариши эҳтимоллари ҳақида  - 202271 марта ўқилган
    • Расследования – Корпорация убийц… (Радио Свобода)  - 197552 марта ўқилган
    • Ўзбек Ван Гоги: Қишда ҳам қуëш суратини чизаман  - 194951 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Бўритош Мустафоевнинг сиёсий портретига шарҳ…  - 184701 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Уйланишим тарихи 1-китоб, 15-боб  - 183565 марта ўқилган
    • Абдуллоҳ Нусрат: Ёзувчи ва адвокат Исфандиёрнинг мақоласини ўқиб…  - 173135 марта ўқилган
    • Дўстназар Худойназаров: Украина – менинг иккинчи Ватаним…  - 172489 марта ўқилган
    • Шавкат Мирзиёев Би-би-си мухбири Паҳлавон Содиққа: “Одам урмаганман…”  - 172175 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Башорат опанинг изтироблари…  - 162770 марта ўқилган
    • Каримов бошқарувидаги ҳукумат қонунчилари бунчалар қаллоб?  - 158126 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Номус ўғрилари (Суд очерки)  - 158046 марта ўқилган
    • Мирзиёевнинг Виртуал қабулхонасига ЎзТВ даги кўзбўямачиликлар ҳақида  - 157207 марта ўқилган
    • Оқибат деворлари (Ҳалима Худойбердиева ва Набижон Боқий суҳбати)  - 155208 марта ўқилган
    • Исмат Хушев – Туркияда (Анталияга саёҳат” туркумидан) 3-қисм  - 155095 марта ўқилган
    • МХХ раиси Рустам Иноятовнинг сиёсий портретига шарҳ (4 мақола)  - 154895 марта ўқилган
    • Бобур Маликов: Ўзбекистондаги ҳозирги аҳвол – шармандалик…  - 154487 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Шукрулло бобонинг тўқсон бешинчи баҳори…  - 153743 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” меҳмони – Новосибирск университети профессори Неъматжон Раҳимов!  - 152664 марта ўқилган
    • Шароф Убайдуллаев: “Озодлик”нинг донг таратган Шуҳрати (Абдулла Искандар)  - 152506 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Олмахон Ҳайитованинг бемавруд ўлими… (“Ёднома”)  - 152334 марта ўқилган
    • Ўзбекистон миллий Телерадиоармиясининг пинҳона тузумига ошкора назар  - 151846 марта ўқилган
    • Dilmurod Jumaboyev: CLINTON CAN EASILY TRUMP TRUMP…  - 151797 марта ўқилган
    • Исмат ХУШЕВ: УЧ КЕЧА-Ю, УЧ КУНДУЗ (3-КИТОБ, 2-БОБ)  - 149657 марта ўқилган
    • Эврил Турон: Мен “ББС”, “Озодлик”, “Дунё Ўзбеклари” ходимларини тўғри тушунаман…  - 148666 марта ўқилган
    • Шоира Нуржаҳон Авазова ёруғ оламни тарк этди. Ундан яхши шеърлар қолди…  - 146722 марта ўқилган
    • ЎзМТРК раиси Алишер Хаджаевнинг кирдикорлари ёки саккизинчи ўринбосар  - 146657 марта ўқилган
    • “Ака ука оқпадарлар” номли танқидий мақола ва унга “Дунё ўзбеклари” ёзган шарҳ…  - 145861 марта ўқилган
    • Бош прокурор диққатига: “Водий Президенти” ва унинг прокурор ўғли ҳақида  - 145805 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” Бош муҳарририга Сайрамдан юборилган муборакнома!  - 144335 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Бир ярим йиллик ҳарбий хизмат (Биринчи китоб, 11-боб)  - 144003 марта ўқилган
    • Беҳзод Фазлиддин: Бир монолог, икки қўшиқ можароси…  - 143929 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” меҳмони – Юсуф Жума: Мустабид мени бадарға қилди… (1-қисм)  - 143807 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Дафтарлар янги – “битиклар” ўша ўша…  - 142556 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Абдулла Орипов Америка тупроғида – Сафар таассуротлари (8-қисм)  - 139100 марта ўқилган
    • Анвар САЙРАМИЙ: НЕВА САРИ САЁҲАТ (Йўл очерки)  - 138083 марта ўқилган
    • Ўзбекистон Қаҳрамони, халқ шоири Абдулла Ориповнинг янги ёзган гўзал шеърлари  - 138082 марта ўқилган
    • Хасанбой боксни Ислом акадан, Руслан штангани Мирзиёевдан ўрганган демайлик  - 135804 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” тақдим этади – Анвар Сайрамий ижодидан: Антиқа учрашув…  - 135193 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Ҳукмдорга таслим бўлмаган ўзбек олигархи…  - 133391 марта ўқилган
    • 1-январь – Каримовнинг йигирма йиллик вазири Элёр Ғаниев туғилган кун…  - 132969 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: “Ўз газини Русга бериб, тезак ёққан ўзбегим!”  - 132950 марта ўқилган
    • Исмат Хушевнинг Сирожиддин Саййид ҳақидаги мақоласини ўқиб…  - 132658 марта ўқилган
    • Исмат Хушев “YouTube”да: “Мирзиёевга қарши жуда катта кучлар турибди…”  - 130994 марта ўқилган
    • Ислом ака учун ҳукумат ва ҳокимлар ўзини танк тагига ташласин, оддий халқ эмас…  - 130297 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Шукрилла Раҳматович Мирсаидов хотирасига  - 128354 марта ўқилган
    • Ғанижон Холматов: “Ҳаёт ташвишларидан озод инсонни кўргим келади”  - 127399 марта ўқилган
    • Исмат Хушев “Озодлик”да: Мирзиёев оиласи билан Хитойни забт этди…  - 126900 марта ўқилган
    • Муаззам Иброҳимова: Синглимдай суюкли кимим бор маним…  - 126900 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: МХХ ҳақидаги гапириш мумкин бўлмаган гаплар (Биринчи мақола)  - 126806 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Бугун қанотимга ўқ келиб тегди – Ёднома (1-мақола)  - 126715 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Ўзбекистондаги сирли ўлимлар анатомияси…  - 124925 марта ўқилган
    • Аҳмадбой хазиначиси уйидан икки мошина пул мусодара қилинди  - 124591 марта ўқилган
    • Ўзбекистон Қаҳрамони, халқ шоири, улуғ устоз Абдулла Ориповнинг энг янги шеърлари  - 123613 марта ўқилган
    • Юсуф Жума: “Мен ҳамон маҳкумлар вагонидаман” – (2-қисм)  - 122620 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари”нинг махсус мухбири Фарғонада – Усмонхўжаев хонадонида…  - 122332 марта ўқилган
    • Карим БАҲРИЕВ: ЧАРОС МАРСИЯСИ (“Ўтганлар ёди” туркумидан)  - 122273 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Торонто оқшомида ўқилган А.Орипов шеъри… (Видео)  - 121970 марта ўқилган
    • Абдулла Орипов ҳақидаги изоҳ ва унга ёзилган шарҳ…  - 121414 марта ўқилган
    • Maine 2016 FULL SPEECH DONALD TRUMP Portland, Maine  - 119847 марта ўқилган
    • Академик Рустам Абдуллаев – журналист Исмат Хушевни “дуэл”га чорлайди…  - 119678 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Шеър ва қўшиқ қанотида Оттавага оилавий сафар… (Видео)  - 119667 марта ўқилган
    • Чем закончатся эрдогановские «чистки»?  - 115854 марта ўқилган
    • Хамроқул Асқар: МУБОРАК НАВРЎЗ АЙЁМИ ТАБРИГИ (Дўстим Исмат Хушевга)  - 115766 марта ўқилган
    • Ўзбекистон Ватаним маним – Андижонда Фарид Усмон юбилейи кенг нишонланди…  - 114670 марта ўқилган
    • Анвар САЙРАМИЙ: ОЛТИНЧИ ҚАБР (Ҳаётий-фожеий ҳикоя)  - 114554 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Прекратите лить грязь на головы людей  - 114460 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” Бош муҳарририга танқидий хат (Таҳрирсиз босилди)  - 113441 марта ўқилган
    • ЧЕЛОВЕК ЛЮБИТ МИР И ЖИЗНЬ, ПОТОМУ ОН ОБРЕЧЕН, ЖИТЬ ДАЛЬШЕ  - 113155 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Қодиржон Ботиров билан учрашув (“Истанбулга саёҳат”)  - 113085 марта ўқилган
    • Шароф Убайдуллаев МХХ билан Прокуратура ўртасидаги кураш ҳақида…  - 112254 марта ўқилган
    • Она была возмущена поведением мужа и ждала от него объяснений…  - 112053 марта ўқилган
    • Абулқосим Мамарасулов: Шавкат Мирзиёев Жиззахда нималар қилган эди?  - 112044 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: “Талаблик ётоқлари – соғинч Ватани” (Москва билан хайрлашув)  - 111905 марта ўқилган
    • Исмат ХУШЕВ: БОЛАЛАР УЙИДА УЛҒАЙГАН ШОИР (“Ўтганлар ёди” туркумидан)  - 111670 марта ўқилган
    • ЎРТА ТУРК ТИЛИ ва АЛИФБЕСИ тўғрисида ФИКР ва ТАВСИЯЛАР  - 111419 марта ўқилган
    • Сиз билган Муғанний… (“Ўтганлар ёди” туркумидан)  - 110410 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” тақдим этади – Анвар Шукуров: Четда юрган жиянларга (2)  - 109075 марта ўқилган
    • Матназар АБДУЛҲАКИМ: ДАРСДАН СЎНГ (“Ўтганлар ёди” туркумидан  - 108537 марта ўқилган
    • Талант АЛЕКСАНДЕРОВ: ҲИБСГА ОЛИНГАН “ТАРАҚҚИЁТ”  - 106454 марта ўқилган
    • Борис Немцов Кремльнинг ёнида ўлдириб кетилганига роппа роса икки йил бўлди!  - 106449 марта ўқилган
    • Буюк ўзбек шоири Абдулла Орипов вафот этганига роппа роса беш ой бўлди  - 106406 марта ўқилган
    • Ўзбекистон Матбуот ва ахборот агентлиги раҳбари ҳибсга олинди  - 105760 марта ўқилган
    • Светлана Абдурахманова: ГОРЬКАЯ СУДЬБА УКРАИНСКИХ СИРОТ…  - 105698 марта ўқилган
    • Married Team Perform Dangerous Tightrope Tricks  - 105230 марта ўқилган
    • «ББС» ВА «ОЗОДЛИК»НИНГ ОЛАМШУМУЛ МАКТАБИ…  - 103799 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: БЕГОНА (ёки беш ой давом этган раҳбарлик) (1-китоб, 10-боб)  - 103764 марта ўқилган
    • Шавкат Мирзиёевга “Гулистон экстракт-ёғ” АЖ ишчи хизматчиларидан  - 103666 марта ўқилган
    • Д.А.Кунаев: Рашидов ўз ажали билан ўлган эмас – Шароф Убайдуллаев (1-2)  - 103533 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Шолохов Ватанида 1-китоб, 12-боб.  - 103521 марта ўқилган
    • Абдулла Орипов: “Мени олиб кетинг, Ўзбекистонга!” (Биринчи китоб, 7-боб)  - 103459 марта ўқилган
    • “Президент эркатойининг саргузаштлари” муаллифига мактублар туркумидан  - 103118 марта ўқилган
    • ДУНЁ ЎЗБЕКЛАРИ – МИЛЛАТ МИНБАРИ (Журналист Исмат Хушев фаолиятига бир назар)  - 102745 марта ўқилган
    • Абдулла Орипов барҳаётлигида Торонто оқшомида ўқилган шеър (Видео)  - 102442 марта ўқилган
    • Бизнес иммиграция для желающих жить и трудиться в Новой Шотлании. (Канада)  - 102098 марта ўқилган
    • АҚШЛИК ТРЕНЕРЛАРГА: ЭРКАК БЎЛИБ, МАҒЛУБЛИКНИ ТАН ОЛИНГ!  - 102014 марта ўқилган
    • Карим Баҳриев: Агар Чарос қизим ҳаёт бўлганда 6 апрелда 20 ёшга кирарди…  - 101879 марта ўқилган
    • Юсуф Жума: “Каримов тахтдан кетса мен учун Ватанга йўл очилади” (6)  - 101634 марта ўқилган
    • Талант АЛЕКСАНДЕРОВ: ОБЕЩАНИЕ ЕГО ВЕРЕН…  - 101399 марта ўқилган
    • 2010 йилнинг 21 ноябрь куни Абдуманноп Пўлатов вафот этган эди…  - 101398 марта ўқилган
    • Повторное обращение к Министру МВД Узбекистана генералу А.А.Ахмедбаеву!!!  - 101353 марта ўқилган
    • Эврил Турон: Эркин матбуот – эл озиғи (“Дунё ўзбеклари” нашри мисолида)  - 101159 марта ўқилган
    • В Китае открыли самый длинный и самый высокий стеклянный мост  - 100885 марта ўқилган
    • Самарқандда куёв ўғриси 3,5 йилга қамалди  - 100372 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: “Президент, Мухолифат ва Махсус хизматлар” (2-китоб, 38-боб)  - 100370 марта ўқилган
    • “Ўзбекистон овози” хабари: Ҳеч кимдан кам бўлмайдиган демократик давлат  - 100018 марта ўқилган
    • Сергей Ежков ва Исмат Хушевга миннатдорчилик!  - 99367 марта ўқилган
    • Самая богатая невеста на планете выходит замуж за простого человека  - 98701 марта ўқилган
    • Толиб Ёқубов: Сарафроз айтгани келдик (Исмат Хушевни “кашф” этаётганларга)  - 97860 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Ислом Каримовнинг 25 йиллик бошқаруви якун топдими?  - 97750 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” тақдим этади – Abdurehim Heyit – Leylim Ley  - 97615 марта ўқилган
    • Ташпулат Юлдашев: Откуда растут ноги? Часть – 8  - 97581 марта ўқилган
    • Ўзбекистон Қаҳрамони, Ўзбекистон халқ шоири Эркин Воҳидовга  - 97359 марта ўқилган
    • “Дунё ўзбеклари” тақдим этади – Abdurehim Heyit – Nazugum  - 96800 марта ўқилган
    • Исмат Хушев “Озодлик”да: Раҳбарни мақташ керакми?  - 95583 марта ўқилган
    • Шароф Убайдуллаев: МХХнинг янги раиси – палаги тоза одам…  - 95530 марта ўқилган
    • Башар Алим: Тарихдан ҳикоя (1932) – Бугунга киноя (2016)  - 94376 марта ўқилган
    • Дилобар Эркинзода: Жазога лойиқ нима қилди Бобомурод Абдуллаев?  - 94211 марта ўқилган
    • Ўзбекистон Қаҳрамони, халқ шоири Абдулла Ориповнинг энг янги шеъри: НАСИБА…  - 94141 марта ўқилган
    • Шавкат Мирзиëев “Болалар” гуруҳи асосчисини ҳоким ўринбосари қилиб тайинлади  - 93964 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: “МХХ ҳақидаги гапириш мумкин бўлмаган гаплар” туркумидан  - 93520 марта ўқилган
    • Evril Turon (Mamadali Mahmud) White Flower (A true story) – 1  - 93408 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Амир Темур юртидан яна бир ўғлон чиқди!  - 93168 марта ўқилган
    • ДУНЁ ЎЗБЕКЛАРИ – МИЛЛАТ МИНБАРИ (Исмат Хушев ижоди ва фаолиятига бир назар)  - 92855 марта ўқилган
    • Шароф Убайдуллаев. Осмонни ким суяб турибди? Ўзбек журналистика мактаби  - 92269 марта ўқилган
    • ДУНЁ ЎЗБЕКЛАРИ – МИЛЛАТ МИНБАРИ (Исмат Хушев ижоди ва фаолиятига бир назар)  - 91927 марта ўқилган
    • Бердиёр Жумаев: Оқсарой – малоҳатда танҳо, маломатда тоқ сарой!  - 91810 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Улуғ шоир Эркин Воҳидов ҳукуматга нима ёмонлик қилган эди?  - 91546 марта ўқилган
    • Алишер Таксанов: Синдром Каримова…  - 90846 марта ўқилган
    • Исмат ХУШЕВ: ЎЗБЕК МУХОЛИФАТИ ВА МАХСУС ХИЗМАТЛАР ФАОЛИЯТИ (4-қисм)  - 90712 марта ўқилган
    • «ЕСЛИ ТЫ СПОСОБЕН ВСЕГДА УЛЫБАТЬСЯ ЖИЗНИ, ЖИЗНЬ УЛЫБНЕТСЯ ТЕБЕ!»  - 90083 марта ўқилган
    • Иброҳим Ғафуров: “Бу безовта замона…”  - 89918 марта ўқилган
    • ИСЛОМ КАРИМОВ – ЎЗБЕК ХАЛҚИНИНГ БАХТИ ВА ИФТИХОРИ  - 89183 марта ўқилган
    • Русский перевод фильма «Московский след» о деле Литвиненко  - 89057 марта ўқилган
    • Талант АЛЕКСАНДЕРОВ: НЕ БРОШЕННЫЕ КАМНИ ХУШЕВА…  - 89038 марта ўқилган
    • Шароф Убайдуллаев: Дўстлик кўприкларини ким бузади, ким қуради?  - 88750 марта ўқилган
    • ФАРИДА АФРЎЗ ДИЛРОЗИ: «МЕН СЎЗ ИШҚИДА ЁНАЁТГАН ОЛОВМАН!…»  - 88666 марта ўқилган
    • Шароф Убайдуллаев Тошкентнинг Фарҳод бозоридаги шпаналар ҳақида  - 88653 марта ўқилган
    • Абдулла Искандар: “Ëлғонлар устига қурилган салтанат”  - 88318 марта ўқилган
    • Ўзбекистон Қаҳрамони Абдулла Ориповнинг энг янги шеърлари…  - 87995 марта ўқилган
    • Шароф Убайдуллаев: Автоҳалокат – Қозоғистонда. Лекин илдизи – Ўзбекистонда!  - 87638 марта ўқилган
    • Ислом Каримов жанозасига кимлар келди-ю, кимлар келмади  - 87584 марта ўқилган
    • Ташпулат Юлдашев: Безнаказанность порождает вседозволенность. Часть 9  - 87253 марта ўқилган
    • Исмат ХУШЕВ: ТИНТУВ ВА ҲИБС (3-КИТОБ, 1-БОБ)  - 86558 марта ўқилган
    • Исмат Хушев: Украинадаги жасорат тимсоллари… (Ўзбек журналисти шарҳи)  - 86383 марта ўқилган
    • Исмат ХУШЕВ: БИРИНЧИ ВА ОХИРГИ ЖАНГЧИ (2-КИТОБ, 39-БОБ) Якуний қисм  - 85430 марта ўқилган
    • Президентларнинг оилавий борди келдиси – халқлар дўстлигига хизмат қилсин!  - 85339 марта ўқилган
    • Исмат Хушев “Озодлик”да Иноятов жаҳолати ва Мирзиёев жасорати ҳақида  - 85132 марта ўқилган
    • Мирзиёев хориждаги ўзбек ишбилармонларини Ватанга албатта чақириши керак!!!  - 84979 марта ўқилган



Интернетдаги RSS каналимизни ўқинг Твиттердаги саҳифамиз! Facebook орқали дўстлашамиз!



Мактуб ёзиш

ЖАҲОН ОММАВИЙ АХБОРОТ
ВОСИТАЛАРИ

"Ўзбекистон овози" газетаси
Прямой эфир ДОЖДЯ
СНОБ.РУ
ИНО TV
Colta.Ru
Украинская правда
Корреспондент.Нет
Русская служба ББС
ББС Ўзбек хизмати
Голос Америки
Америка овози
Озодлик
Uznews.Net
Фергананьюс.Ру
РосБалт -информационное агентство
Эхо Москвы
Радио Свобода
Ньюс.Ру
Московский Комсомолец
Литературная газета
Комсомольская правда
Новая газета
Союз независимых журналистов Центральной Азии
Центразия.Ру
NEWS-ASIA-Центральноазиатский информационный портал
Каспаров.Ру
Аргументы и факты
Однако
Китоб дунёси
Узметроном
Новое Время - The New Times
Альтернативная литература Узбекистана

Copyright © 2014 — ДУНЁ ЎЗБЕКЛАРИ. Барча ҳуқуқлар ҳимоя қилинган