ҚИРҒИЗИСТОН – БИШКЕК: ТАНИШ ДЕПУТАТГА ХАТ…

---

Ассалому алайкум, жаноб депутат! Қандай, режалаштирган ишларингизни амалга ошириб юрибсизми? Ҳеч ким халақит бермаяптими? Ҳар ҳолда Жогорку Кенешдаги ҳамма депутатларнинг мақсад ва фикрлари бир хил бўлгани ҳам сизга қўл келаётган бўлса, ажаб эмас. Сабаби, депутатларнинг деярли ҳаммаси ўзларининг қизиқчилигини ўйлайди, сайловчи , мамлакатнинг келажаги ҳақида ўйлаган ҳеч ким йўқ. Сизга ҳам айнан шундай вазият керак-да, тўғрими?

Кейинги пайтда бироз тинчлигингиз бузилганлиги боис сизга хат ёзгим келди. Қизиқиб кўрсам, умрбод қамоқ жазосига ҳукм қилинган инсон ҳуқуқлари ҳимоячиси Азимжон Асқаровга Америка Қўшма Штатлари департаменти мукофотининг берилиши сизларнинг безовта бўлишингизга сабаб бўлибди, шекилли. Аслида, ўзбеклар масаласи кун тартибида, умуман, йўқ эди. Тўғрими? БМТнинг Бош котиби Пан Ги Мун Қирғизистонга келиб кетди-ю, яна ўзбеклар масаласи кўтарилиб қолди. Унинг устига қамоқдаги А. Асқаровга мукофот берилди. Шулар сабаб бўлдими, уч-тўрт йилдан бери тинчгина маишат қилиб яшаётган амалдору, депутатларнинг ичи ғимирлаб, ўтиргани жой топа олмай қолишди.

Очиғини айтиш керак, 2010 йилдаги қонли воқеага шу вақтгача тўлиқ сиёсий баҳо берилмади. Айбдорлар эса жазо олиш ўрнига ҳокимият тепасида ўтириб, оддий фуқаронинг қонини сўряпти. Буни сиз билан бирга Жогорку Кенешда ўтирган 119 депутат ҳам яхши билишади. Ана шунинг учун улар Азимжон Асқаровнинг мукофотланиши 2010 йилдаги инсониятга қарши қилинган жиноятни қайта кўришга сигнал бўлишидан чўчиб, ваҳимага тушиб қолишди. Ҳатто А. Асқаровни инсон ҳуқуқлари ҳимоячиси эмас, балки милиционерни ўлдирган қотил сифатида, нафақат Қирғизистоннинг, балки Россия Федерациясининг оммавий ахборот воситаларида ҳам эълон қилишга улгуриб бўлди.

Нима учун Россия бу ишга эътибор беряпти? Бунинг иккита сабаби бор: биринчиси 2010 йил июнь ойидаги қонли воқеалар россиялик мутахассис Рушайло томонидан режалаштирилгани бўлса, иккинчиси, бугун АҚШ Россиянинг босқинчилик сиёсатига қарши чиқиб, унга қарши чоралар кўраётганлигидир.
Ажабланарлиси, Азимжон Асқаровни мукофотлади, деб Қирғизистон Америка билан тузилган шартномани денонсация қилганлиги ҳақида бутун дунёга жар солди.

Албатта, россиялик катталарнинг ўтирадиган жойини ялашга ҳам тайёр турган А. Атамбаев Америка билан тузилган шартномани денонсация қилишдан олдин Путин акаси билан маслаҳатлашган бўлиши керак. Шундай бўлиши мумкин эканлигини Қирғизистоннинг АҚШдаги собиқ элчиси Замира Сидикова ҳам таъкидлаган. Қирғизистоннинг бугунги раҳбарларининг ҳақиқий кирдикорларини яхши билган Россия ҳукумати, албатта, уларни АҚШ билан тузган шартномасини бекор қилишга ундагани эҳтимолдан ҳоли эмас.

1993 йилда Америка билан тузилган ўзаро шартноманинг денонсация қилиниши гўёки, Американинг обрўсига путур етказгандай бўлди. Бироқ Америка Қирғизистоннинг бу қадамидан ҳеч нарса йўқотгани йўқ. Аксинча, Қирғизистоннинг бу ҳаракати энди у Россиянинг қўлида қўғирчоқ бўлиб қолганлигини исботлади, холос.

Қирғизистон раҳбарларининг бундай чоралар кўраётганининг асл сабаби бошқа ёқда. 2010 йилдаги уруш апрель тўнтаришининг раҳбарлари томонидан олдиндан режалаштирилиб, амалга оширилган. Уни Муваққат ҳукуматнинг қўғирчоқ раиси Р. И. Отунбаеванинг қўли билан А.Атамбаев ва унинг бандит шериклари амалга оширди. Июнь воқеаларининг ҳаракатга келтирувчи кучлари ҳуқуқни ҳимоя қилувчи идораларининг ходимлари, ўғрилар, қароқчи ва миллатчилардир.

Улар воқеа бўладиган кунни олдиндан билишган. Пухта тайёргарлик кўришган. Қариндош-уруғларини Ўш, Жалолобод шаҳарларидан келган жойларига – айилларига кўчирган. Ўшдаги қирғинни бандит Алманбетнинг гуруҳи уюштирган бўлса, Жалолободда Қ. Ташиев область Ички ишлар бошқармасининг бошлиғи билан бирга ташкиллаштирган. А. Асқаров яшаган Бозорқўрғон қишлоғига эса Муваққат ҳукуматнинг “бульдозер” лақабли аъзоси А. Бекназаровнинг ўғли Руслан бошлиқ жиноий тўда 12 июнь куни эрталаб соат 9 ларда бостириб кирган. Асқаров ана шу босқинчиликни, уни уюштирган жиноятчиларни, талончилик натижаларини тўлиқ видеотасвирга туширишга эришган.

Бундан сиз ҳам хабардор бўлсангиз керак? Чунки бу ҳақда 2010 йили роса гап бўлганди. Агар Асқаровга озодлик берилса, Бозорқўрғондаги босқинчиликнинг, умуман, июнь воқеаларининг уюштирувчилари кимлар эканлиги фактлар билан исботланиши мумкин. Буни эса, албатта, собиқ Муваққат ҳукуматнинг аъзолари – ҳозирги раҳбарлар хоҳлашмайди. Ё ундай эмасми?

Асқаровнинг қўлидан қотиллик келмайди. Уни сиз июнь воқеаларидан олдин ҳам танирдингиз. У Бозорқўрғондаги “Воздух” номли инсон ҳуқуқларини ҳимоя қиладиган ташкилотнинг раҳбари сифатида республикада ўзига яраша обрўга эга эди. Бозорқўрғондаги милициянинг кирдикорларини аямай фош қилишга эришган, миллатчиликка қарши курашган ҳуқуқшунос эди. Милиция ходими Сулаймоновнинг ўлимини унга ёпиштиришди, холос.

Энди эса ҳар уччала даражадаги суд унинг айбини исботлади, шикоятга ўрин йўқ, деб айтяпсизлар. Сиз Қирғизистондаги судларни одил суд, деб ўйлайсизми? Бутун тизим порахўрлар билан лиқ тўла эканлигини яйловдаги чўпон ҳам билади-ку! Яқинда Тулеевнинг иши бўйича бўлган воқеа бунга мисол эмасми? Ҳатто Олий суд Раисининг биринчи ўринбосари порахўр, депутат порахўр, Президент аппаратининг раҳбари порахўр эканлигини бутун дунё билди-ку! Шундай кадрларни танлаган ва уларга раҳбарлик қилган Президентнинг порахўр эмаслигига кафолат борми?

Аслида А. Атамбаевнинг тоза одам эмаслиги, у ўз вақтида Чингиз Айтматовни алдаб, 50 миллион сом (Ўша пайтдаги ҳисоб билан 1 миллион 250 минг АҚШ долларига яқин) пулни сув қилиб юборганлиги ҳақида собиқ президент А. Акаев ҳам айтган. Ё А. Асқаровни озод қилиш учун Президентга пора бериш керакмикин? Бир гаплашиб кўрмайсизми? Ўртада ўзингиз ҳам бироз фойдаланиб қолармидингиз? Эсингиздами, бунақа ишларга жуда уста эканлигингизни айтиб, бизни ҳайратда қолдирган эдингиз.

Асқаров баҳона анча-мунча гапларни ҳам сизга айтиб олдим. Ҳар ҳолда Азимжон ака элга фойдаси тегадиган одам эканлиги шу ерда ҳам билиниб турибди. Энди яна бир гап қолди: у ҳам бўлса, қачонгача шу сиёсат давом этади, деган муаммо.

Тарихдан маълумки, Ўш ва Жалолобод вилоятларининг шаҳарларида фақат ўзбеклар яшаган. Қирғизлар ХХ асрнинг 60-йилларида шаҳарга кела бошлаганлар. Ўзбеклар улар билан ҳамжиҳатликда яшаганлар. Аввал 1990 йилда миллатчилар миллий низо чиқардилар.

Кейин эса 2010 йилнинг июнь ойида улар Ўш ва Жалолобод шаҳарларини босиб олдилар ва бу шаҳарларни ўзлариники қилмоқчи бўлишяпти. Ундай бўлмайди. Золимлар, албатта, жазоланади ва зўрликка асосланган ҳозирги жамият қулайди. Унинг ўрнига элни манфаатини кўзлаган жамият қурилади.

Қирғиз халқининг ҳаммаси ҳам фашистик ғояларга берилган эмас. Яхшилари кўп. Фақат ҳозир ҳокимият ёмонларнинг қўлида, холос. Сиз ҳам ўша ёмонларнинг қаторида эканлигингиз мени қийнайди. Атрофингизга бир ақл кўзи билан қаранг. Эртанги кун нима бўлишини ҳам бир ўйланг, деб айтмоқчиман.

Ҳақиқат йўлини топишда сизга бардош тилаб,
танишингиз эркин журналист

Бахтиёр Қирғизбоев

МАҚОЛАНИ ДЎСТЛАР БИЛАН БАҲАМЛАШИНГ