«Прага кундаликлари» туркумидан (2)

Шуҳрат Бобожон иккинчи қаватдаги хоналардан бирини менга тайёрлаб қўйган экан.

Душга тушиб, бир оз мизғиб олгунимча мезбонлар ажойиб бир дастурхон тузатишибди.

Шуҳратнинг оиласи болалари билан Америкада экан. Учовлон ёшлик ва студентлик йилларимизни эслаб, то тонгача сирлашиб чиқдик.

Ўтган-кетганларни, улар ҳақидаги эсдаликларни эслаб кўнглинг юпанч топиб, руҳинг енгиллашади. Шу оқшом ҳам шунақа бўлди. Жуда кўп воқеалар ва одамлар эсланди, ўтган яхши ва ёмон кунларимизга назар ташланди.

Шуҳрат билан мен охирги маротаба ўзбек мухолифати бўлмиш норасмий гуруҳларнинг Чуқурсойдаги митинггида кўришган эканмиз. Унга қадар “Интернюс” офисида тез-тез учрашиб турардик.

Шуҳрат Бобожонов 1963-йил Хоразмда туғилган.

Тошкентдаги Низомий номли педагогика институтининг бадиий графика ва рассомлик факультетини тугатган.

Чингиз Ахмаров, Малик Набиев, Янис Салпинкиди, Исфандиёр Ҳайдаров, Рўзи Чориев, Абдимўмин Бойматов, Шавкат Абдусаломов каби таниқли мусаввир ва тасвирий санъат усталаридан сабоқ олган.

Институтни тугатиб, Урганчдаги рассомлар галареяси ва музейида ўз фаолиятини бошлаган. 1986-йил Москвадаги «Ёш рассомлар» кўргазмасида ўзининг «Ийманиб ўпиш» («Поцелуй украдкой») номли илк полотноси билан иштирок этган.

Айнан шу расм 1987-йил Токиода ўтган совет асарлари намойиши кўргазмасида Япония тасвирий санъати Академиясининг олтин медали билан тақдирланган.

Худди шу йили Шуҳрат Бобожонов СССР рассомлар уюшмасига қабул қилинган.

1989-йилдан эътиборан сиёсий фаолият билан шуғулланган ва норасмий «Бирлик» халқ ҳаракатининг Хоразм бўлими раҳбарларидан бири бўлган.

1991-йил Ўзбекистонда ўтказилган илк муқобил сайлов жараёнида Президентликка номзод Муҳаммад Солиҳнинг Хоразмдаги сайловолди штабига раҳбарлик қилган.

Мустақил кузатувчилар фикрича Муҳаммад Солиҳ сайлов натижалари бўйича Хоразмда ўз рақиби Ислом Каримовни мағлуб этган.

1994-йилдан эътиборан Шуҳрат ака-укалари билан Хоразмда «ALC» номли илк мустақил телевидения ташкил этган. Тез орада у бошчилик қилган бу телевидения сал кам бир миллионлик аудиторияга эга бўлган ва бу жараён беш йил давом этган.

Яқинлашиб келаётган Парламент сайловлари арафасида 1999-йил «ALC» Хоразм мустақил телевиденияси Миллий Хавфсизлик Хизмати тавсияси билан ёпилди.

2001-йил Шуҳрат Бобожонов «Ҳужжатларни сохталаштириш» айби билан жиноий жавобгарликка тортилади.

Худди шу йили у Ўзбекистон Рассомларининг бадиий Академияси аъзолигидан ўчирилади.

Шундан сўнг у Ўзбекистонни тарк этишга мажбур бўлади ва Германиядан сиёсий бошпана олади.

2002-йилдан эътиборан Шуҳрат Бобожонов Прагада жойлашган «Озодлик» («Свободная Европа Радио Свобода») радиосида журналист бўлиб хизмат қилаяпти.

«Озодлик» радиосида…

Эрталаб тонгда бегона бир гўшада уйғонсанг, кайфиятинг яхши, руҳинг тетик, кўнглинг мусаффо бўлса.

Бўлажак учрашувлар ва суҳбатлар илинжидаги ҳаяжон билан Шуҳратнинг чанг босиб ётган янги машинасида «Озодлик» радиосига йўл олдик.

Шуҳрат ишга доим автобусда қатнашини, метрода хаёл суриб юришни ёқтиришини айтаркан, йўлдаги «пробка»лар ҳам жонимга теккан деб қўйшиб қўйди…

Лекин бугун у менинг шарафимга машинасини яна ҳайдашга ва яна сон-саноқсиз «пробка»ларга тоқат қилишга мажбур эди…

Ўтган асрларда қурилган бир бино ёнидан ўтаркан, «Бу бизнинг эски офисимиз» деб қўшиб қўйди.

Ниҳоят Прага марказидаги кўркли ва мўҳташам бинога яқинлашарканмиз: «Мана ўша Сиз кўришни истаган «Озодлик», — деди қувонч билан.

Унинг овозидаги кўтаринкилик, баланд руҳ ва айтиш мумкинки, «Озодлик»ка алоқадорликдан фахр ҳисси менга тушунарли эди.

Биринчидан, бугун «Озодлик»ни Шуҳрат Бобожоновсиз тасаввур этиш мумкин эмас.

Радионинг минг-минглаб мухлислари унинг ўзларига яқин ва қадрдон бўлиб қолган муборак овози, «Қурултой» ва «Чодирхаёл» номли маълум ва машҳур эшиттиришлари ҳаққи-ҳурмати унга боғланиб, ўрганиб, меҳр қўйиб қолишганини унинг ўзи билармикан?

Иккинчидан Шуҳратнинг ўзи ҳам «Озодлик»сиз ўзига ўхшамай қолиши, Шуҳрат Бобожонов ёки «Абдулла Искандар» бўлмай қолиши мумкин.

Демоқчиманки, Шуҳрат Ватанни тарк этиб, муҳожирликка юз тутаркан, бир йил ўтар-ўтмас уни ўз бағрига олиб эъзозлаган, маош берган, яхши ва ёруғ кунларига умид уйғотган, яна орзу билан яшашига имкон яратган бу қутлуғ даргоҳга бир умрлик фарзандлик меҳри билан мухлис ва муҳиб мисол абадий боғланиб қолганига мен бугун шубҳа қилмайман…

«Озодлик»ка кириш осон эмас, чиқиш ундан ҳам қийин экан.

АҚШ Давлат Департаментига алоқадор бўлган бу даргоҳ Америка ери ҳисоблангани учун ҳам унга киришда худди давлат чегарасидан кириб чиққандаги текшириш тартиби ўрнатилган экан.

Уч қаторли текширувдан ўтиб, “Озодлик”нинг ўзбек хизмати жойлашган қаватига кўтарилдик.

Биринчи бўлиб учратганимиз — таниқли сиёсатшунос Камолиддин Раббимов бўлди. Мен Камолиддинни кўрмаган, лекин сиёсий суҳбат ва мулоқотларини “Озодлик” ва “ББС”идан кўп маротаба эшитган эдим.

Ундаги сиёсий билим ва тажриба, мушоҳада кенглиги, фикрларидаги мантиқ менга маъқул бўлган ва уни ғойибона ҳурмат қилиб, чиқишларини анчадан бўён иштиёқ билан кузатиб келаётган эдим.

Мана ниҳоят бугун у билан танишиш насиб этган экан.

“Дунё ўзбеклари” шарҳи:

Сиёсатшунос Камолиддин Раббимов Ўзбекистонда фуқаролик жамияти шакллантириш муаммолари, диний омил, глобаллашув жараёни ва унинг ўзбек жамиятига таъсири каби йўналишлар атрофида тадқиқотлар олиб боради.

У 1977 йилда Самарқанд вилоятининг Иштихон туманида таваллуд топган.

1999 йилда Ўзбекистон Давлат Жаҳон тиллари Университетини араб, инглиз тиллари мутахассислиги бўйича тамомлаган.

1999-2002 йилларда Президент ҳузуридаги Давлат ва Жамият қурилиши Академиясида сиёсатшунослик мутахассислиги бўйича аспирантурада ўқиган.

2005-2006 йилларда Польшанинг Варшава Университетида сиёсатшунослик йўналиши буйича тингловчи сифатида тадқиқотлар олиб борган.

Иш тажрибаси қуйидагича: 2001-2002 йилларда Ўзбекистон Республикаси Стратегик ва минтақалараро тадқиқотлар институтида илмий ходим;

2002-2004 йиллар “Ижтимоий фикр” республика социологик тадқиқотлар институтида илмий ходим;

2004-2005 йилларда Фуқаролик Жамиятини ўргани институтида катта илмий ходим.

Шунингдек, жаноб Раббимов 2003-2005 йилларда АҚШнинг Тошкентдаги Ҳалқаро Республика Институти билан маслаҳатчи сифатида, ва 2003 2007 йиллар давомида Германиянинг Конрад Аденауэр фонди билан референт сифатида ҳамкорлик қилган.

Тадқиқотчи Ўзбекистондаги жараёнлар атрофидаги мақолалар муаллифи.

Унинг фикрича, ўтган икки ўн йиллик Марказий Осиё минтақасининг марказий давлати бўлмиш Ўзбекистон учун “катта йўқотишлар даври” бўлди.

Шунинг билан бирга, Камолиддин Раббимов келажакда Ўзбекистон нафақат минтақа ҳаётида, балки Евросиё сиёсатида салоҳиятли ўринга эга бўлишини кутади ва бунинг учун Ўзбекистон жамиятида етарли ресурслар борлигига ишонади.

Унинг тасаввурича, Ўзбекистон борган сари трансформация нуқтасига яқинлашиб бормоқда, лекин ўзбек жамияти ҳали анча вақт авторитар тузум остида яшашига тўғри келиши мумкин.

Сиёсатшунос Ўзбекистон жамиятида демократик ислоҳотлар қийинчиликлар, машаққатлар остида кечади, лекин айнан демократик бошқарувда жамият ўзининг миллий, диний ўзлигини юксак қадрлайдиган, ўз салоҳиятини тўла англайдиган ҳолатга эришади, деган фикрда.

У 2007 йилдан буён ўз фаолияти ва тадқиқотларини Францияда туриб давом эттирмоқда.

Камолиддин мен билан кўришаркан: “Сиз билан Тошкентда Жамият ва Қурилиш Академиясидаги бир анжуманда кўришган эдик”, — деб қолди.

Маълум бўлишича, Камолиддин Жаҳон тиллари университетида ўқиб юрган пайтларда ректор Жамолиддин Бўронов у билан бирга яна тўрт илғор фикрли талабани Академиядаги Анжуманга иштирок этиш учун йўллаган экан.

Ўшанда ҳам Бош вазир ўринбосари , ҳам мазкур Академия ректори бўлган Алишер Азизхўжаев бошқариб борган бу йиғинда мен, Қуддуз Аъзамов ва “ХДП” партиясининг ўша пайтдаги раҳбарларидан бири Аслиддин Рустамовлар ҳам иштирок этган ва ушрашув қатнашчиларининг қатор саволлларига мулозим сифатида баҳоли- қудрат жавоб қайтарган эдик.

Бугун Камолиддин ҳам тақдир тақозоси билан мендек хорижда, муҳожирликда…

У билан ўтган кунларимизни бир пас эслашиб, суҳбатлашиб турганимизда ишхонага “Озодлик”нинг энг машҳур журналистларидан бири Сарвар Усмон (Ўктамбек) кириб келди.

Мен Сарвар Усмоннинг ўзини кўрмаган, лекин ёзганларини ўқиган ва истеъдодига тан берган эдим.

Нафақат мен, “Озодлик”нинг аксарият мухлислари ҳам уни яхши билсалар керак. Унинг ҳеч кимга ўхшамайдиган ўзига хос ёзиш услуби, журналистик маҳорати “Озодлик” шуҳратига шуҳрат қўшганини, обрў-эътиборини оширганини бугун ҳамма билса керак.

“Дунё ўзбеклари” шарҳи:

Сарвар Усмон 1958-йил Ўшда туғилган. Тошкентдаги Республика рус тили ва адабиёти педагогика институтини 1980-йилда тугатган.

Бир неча йил Ўш мактабларида ўқитувчи, вилоят газетасида мухбир, адабий ходим, маҳаллий телевиденияда Бош муҳаррир бўлиб хизмат қилган.

1995-йилдан “Озодлик”нинг Қирғизистондаги мухбири, 2001-йилдан Прага офисидаги ходими.

Сарвар Усмон узун бўйли, гавдали ва келишган, очиқ кўнгил инсон бўлиш билан бирга самимий суҳбатдош ҳам экан. Худди мақолалари каби дилкаш ва самимий…

(давоми бор)